Niniejszy artykuł jest zapisem wystąpienia prof. dr. Wolfganga Feista, przygotowanym na FORUM Budownictwa Pasywnego w dniu 12.03. 2015 r., w czasie targów BUDMA w Poznaniu.

 

„Dom pasywny” jest budynkiem, w którym komfort termiczny gwarantowany jest prawie wyłącznie przez efektywność energetyczną. Prawie wcale nie potrzebuje dostaw ciepła lub chłodu, by ustanowić pożądaną, komfortową dla przebywania w pomieszczeniu temperaturę.

 

Taką granicą energetyczną, przyjmowaną za najmniejsze możliwe do zaakceptowania wydatkowanie energii na grzanie lub chłodzenie jest 10 W/m² powierzchni, którą należy ogrzać lub ochłodzić. W klimacie środkowoeuropejskim odpowiada to rocznemu zapotrzebowaniu na ciepło wynoszącemu 15 kWh/(m²a). Wartości zostały określone w oparciu o fakt, że żeby zaspokoić większe zapotrzebowanie na ciepło, należy uruchomić zewnętrzne zasilanie źródeł ciepła, takich jak np. nagrzewnice powietrza, konwektory, radiatory, aktywne materiały budowlane, scienne ogrzewanie.

 

Tego rodzaju, niewielkie zapotrzebowanie na ciepło odpowiada mniej więcej 1/10 średniego zużycia, które cechuje dzisiaj zwykłe budynki mieszkalne w Niemczech lub gdzie indziej w Europie. To zużycie jest więc w rzeczywistości niesamowicie małe – a wymagana energia może wszędzie na świecie pochodzić ze źródeł zrównoważonych.

 

Niemiecki „przełom energetyczny“ jest tematem gorących, międzynarodowych dyskusji – ale ta droga „odwrotu od energii niezrównoważonych“ nie jest jakąś specyficznie niemiecką sprawą. Źródła kopalne i nuklearne nie są dla ludzkości pewną bazą zaopatrzenia. Przynoszą ze sobą zbyt wiele niebezpieczeństw, z których zmiany klimatyczne to tylko czubek góry lodowej. We wszystkich dużych, brutalnych konfliktach ostatnich dziesięcioleci chodziło ostatecznie o dysponowanie znaczącymi kopalnymi nośnikami energii. Ekonomiczni mocarze w tej dziedzinie nie przypadkowo są tożsami z nazwami instytucji i osób, o których zawsze jest mowa, gdy w mediach omawia się nowe konflikty i nowe wojny. Droga odejścia od zależności od kopalnych źródeł energii jest tym samym drogą odejścia od panowania międzynarodowych koncernów i instytucji dostarczających węgiel, ropę i gaz. 

 

 

2015 03 16 1

 

 

2015 03 16 2

 

 

Ta ścieżka odejścia od energii kopalnej jest jedynym realistycznym rozwiązaniem dla spowodowanych przez naszą cywilizację zmian klimatycznych – obecnie klimat na naszym globie zmienia się szybciej, niż kiedykolwiek wcześniej w historii ludzkości, a zmiany te spowodowane są nieprzemyślanym i nadrzędnym stosowaniem energii kopalnych. 

 

Przełom energetyczny często określa się w skrócie zastąpieniem energii kopalnych przez odnawialne (woda, wiatr i słońce) i tak też się go postrzega. Uzyskana energia stanowi ważną część tego przełomu, jednak jego drugim, nawet ważniejszym filarem, jest lepsza efektywność energetyczna. 

 

Zużycie energii kopalnych na eksploatację budynkow wynosi około jedną trzecią łącznego zużycia energii w Europie. Z tego lwia część wykorzystywana jest do ogrzewania. W związku z tym zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło ma ogromne znaczenie dla całego systemu energetycznego. Ma to jeszcze większe znaczenie dla niezawodności alternatywnego systemu energetycznego, bazującego na energiach odnawialnych. 

 

Poprawa efektywności pozwoli na oszczędności w zakresie zapotrzebowania na energię końcową w systemach grzewczych nowobudowanych budynków w zakresie 90% (domy pasywne), a w przypadku budynków istniejących, niskoenergetycznych, będzie to 75% (termomodernizacje do standardu domu pasywnego 85-90%). Jest to wkład, który znacznie ułatwi przejście do zrównoważonego zaopatrzenia w energię. 

 

 

2015 03 17 1

 

 

2015 03 17 2

 

 

Konieczne dla poprawy efektywności środki dotyczą przede wszystkim powłoki budynku i techniki grzewczej. Modernizacja odpowiednich komponentów (dachy, ściany zewnętrzne, okna, przesył ciepła, kotły itp.) związana jest też z ich normalnym cyklem życia, one po prostu i tak muszą być wymieniane czy też naprawiane w cyklach około 50-letnich. Takie naprawy czy wymiany mogą doprowadzić – przy niewielkich dodatkowych nakładach – do polepszenia jakości energetycznej i znacznych oszczędności przy poprawie komfortu: lepsza efektywność energetyczna, włączona do normalnego cyklu budowy nowego budynku czy cyklu remontowego już istniejacego obiektu, jest szczególnie korzystną kosztowo metodą prowadzącą do odejścia od energii kopalnej. 

 

(...)

 

Na przykładzie rozwoju jednego z komponentów – okna – widać to szczególnie wyraźnie: zamontowane w istniejących budynkach, przeważające jeszcze dzisiaj, stare okna „z szybami izolacyjnymi“ stanowiły swego czasu (około roku 1974) jeszcze znaczącą poprawę wobec powszechnego wówczas szkła pojedynczego. W Europie Środkowej wykazują one straty energii cieplnej na poziomie netto ok. 150 kWh/(m²a) (powierzchnia okna). Przy ogrzewaniu olejowym oznacza to dodatkowe zużycie 16 l oleju opałowego lub 16 m³ gazu ziemnego na m² okna. 

 

 

2015 03 17 2

 

 

2015 03 17 4

 

 

Dzisiaj na rynku mamy duży wybór okien pasywnych (potrójne oszklenie, oddzielne przekładki między szybami zespolonymi, wąskie, dobrze zaizolowane ramy), które są oknami pozyskującymi energię netto: solarny zysk cieplny zimą, który przewyższa stratę ciepła tych okien. A zatem przy wymianie starych okien możemy zaoszczędzic co roku 16 l oleju, lub 16 m² gazu ziemnego na m² okna. Przy średnich oczekiwanych cenach energii to w każdym razie więcej niż 15 € co roku. Takie okna utrzymują swoje właściwości, dzięki optymalizacji pod kątem fizyki budowlanej, dłużej, niż używane jeszcze dzisiaj, powszechnie suboptymalne konstrukcje – co najmniej średnio jakieś 40 lat. 

 

Gdyby opierać się wyłącznie na tej wiedzy innych okien nie powinno się w ogóle montować. To ilustruje ogromne oszczędności energetyczne i dotyczące kosztów energii tej nowej generacji okien pasywnych. Decydujące jest jednak to, że ten nowy typ okien, zgodnie z wynikami pierwszego konkursu dla komponentów pasywnych, dzisiaj (a więc w 2015 r.) nie jest dużo droższy, niż „zwykłe“ nowe okno 1,1 W/m²K. Zwycięzcy konkursu kosztowali średnio o 42 € więcej za metr kwadratowy (koszty inwestycji) niż okna referencyjne. Ta „dodatkowa inwestycja“ w lepszą jakość okien pasywnych spłaci się już po mniej niż 3 latach – z samych tylko oszczędności na kosztach energii. A przecież nie uwzględniliśmy tu innych wyznaczników tej jakości, jak na przykład znacznie polepszony komfort i trwałość. 

 

Jest to bardziej korzystne kosztowo niż każde dostępne obecnie końcowym konsumentom źródło energii, tańsze niż gaz ziemny lub drewno opałowe, które dochodzą do 60 eurocentów za litr ekwiwalentu oleju grzewczego. 

 

 

2015 03 18 1

 

 

2015 03 18 2

 

 

Pokazana powyżej wysoka opłacalność działań na rzecz efektywności energetycznej pojawia się także przy wszystkich innych działaniach z dużymi oszczędnościami na poziomie domu pasywnego: poprawa izolacji cieplnej elementów budowlanych do poziomu domu pasywnego dostarcza „oszczędności” energii w wysokości od 2 do 5 eurocentów/kWh. Także w obszarze odzysku ciepła widać „ruch“ w stronę komponentów domu pasywnego – osiągnięta w ten sposób efektywność energetyczna oznaczać będzie oszczędności od 4 do 8 eurocentów/kWh. 

 

Oszczędność energetyczna poprzez budownictwo pasywne jest najtańsza. 

 

Najczystsza energia na zawsze – to właśnie jest zrównoważona inwestycja.

 

Każdy inwestor, który stawia dzisiaj nowy budynek lub modernizuje istniejący i który nie stosuje komponentów z efektywnością energetyczną na poziomie domu pasywnego, wydaje się, że trafił, już choćby z ekonomicznego punktu widzenia, na złych doradców. Oszklenie potrójne jest dzisiaj w Niemczech rzeczywiście najbardziej rozpowszechnione, gdyż panuje tu opinia, że co innego budować, niż dom pasywny, to jest działanie nieekonomiczne.

 

 

2015 03 18 3

 

 

Jeśli dzisiaj dostępne komponenty domu pasywnego, znacznie poprawiające efektywność energetyczną, są nie do pobicia jako korzystne kosztowo w porównaniu do wszystkich innych, nawet najtańszych kopalnych źródeł energii. Koncepcja domu pasywnego jako całości jest jeszcze bardziej atrakcyjna, niż tylko suma jego elementów. Innowacja leży przy tym w świadomej koncepcji budynku w odniesieniu do zoptymalizowanej efektywności energetycznej. Chodzi tu przede wszystkim o staranne zaprojektowanie i zaplanowanie wszystkich detali. Celem jest takie zaprojektowanie całego budynku, aby uzyskać wymienioną już na wstępie łączną efektywność (zapotrzebowanie cieplne mniejsze niż 15 kWh/(m²a)) – bo wtedy koszty inwestycyjne na system grzewczy i chłodniczy są minimalne. Dochodzą do tego jeszcze osiągane w ten sposób oszczędności w zakresie kosztów. Do tego dom pasywny wykazuje najlepszy komfort termiczny, redukuje ryzyko w kryzysach dostaw energii, podwyższa trwałość budynku i rozwiązuje (jakby przy okazji) problem zależności od energii kopalnych. 

 

Aby móc rzeczywiście „skosztować” korzyści domu pasywnego, należy zapewnić możliwie łatwy dostęp do jego projektowania – bo projekt i plany to etapy w realizacji budynku, na które inwestor ma największy wpływ. Dla tej fazy stworzono program „DesignPH“ (DesignDP), przy pomocy którego architekci mogą już w najwcześniejszej fazie projektowania poprawić obszar efektywności energetycznej i to przede wszystkim na bazie metod rysunkowych – program identyfikuje z etapu SketchUp wszystkie odpowiednie elementy budowlane i na tej podstawie dostarcza model energetyczny budynku oparty na założeniach PHPP (Pakiet Projektowy dla Domu Pasywnego).1) 

 

Tym samym możliwe jest dokładne zbadanie parametrów i optymalizacja – to one pozwolą zaprojektować budynek zarówno korzystnie kosztowo, jak też komfortowo i efektywnie energetycznie. 

 

Domy pasywne zrealizowane zostały już w dziesiątkach tysięcy projektów budynków – pierwsze osiedla domów pasywnych, na których prowadzi się systematyczne pomiary, są zamieszkane już od 15 lat. Zmierzone tam wartości dotyczące zużycia energii cieplnej są średnio na poziomie 13 kWh/(m²a). Oszczędności energii dzięki koncepcji domu pasywnego zostały rzeczywiście osiągnięte w praktyce. Jeśli zrealizowana zostanie jakość standardu, tak jak to było w przypadku tych osiedli, wówczas wystąpią również podobne oszczędności. Dom pasywny to nie tylko koncepcja możliwa do zapłacenia, ale także sprawdzony jakościowo standard budowlany.

 

Dom pasywny rozprzestrzenił się już na całym świecie. We wszystkich krajach Europy wzniesiono budynki zgodne z tą koncepcją, widać je i w innych częściach świata, nawet na Antarktydzie. Oczywiście, komponenty i projekt domu pasywnego będą inne w Dżakarcie niż w Jakucku. Projekt dla obu wypadków opierać się będzie jednak na tych samych zasadach fizyki i wykorzystywać będzie te same metody i materiały pomocnicze, a mianowicie PHPP (pakiet do projektowania budynków pasywnych). 

 

Badania i praktyka na obszarze domu pasywnego od początku rozwoju prowadzą stałą i intensywną wymianę wiedzy i doświadczeń. Ważną częścią tej wymiany wiedzy jest Międzynarodowa Konferencja „Dom Pasywny“, która odbywa się raz w roku, wiosną, w różnych miejscach. Tutaj aktywiści z dziedziny budownictwa pasywnego wymieniają wiedzę: wiadomości o postępach w zakresie materiałów budowlanych, metod projektowania i planowania, dobre przykłady i praktyczne doświadczenia.

 

 

prof. dr. Wolfgang Feist
Universität Innsbruck i PHI Darmstadt (Austria)
www.passiv.de 

 

 

Tekst wystąpienia udostępnił Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej im. Güntera Schlagowskiego 

Informacje o domach pasywnych znajdą Państwo także w Internecie, na stronach International Passive House Association i w powiązanej z nim Passipedia.org.

Patrz także www.pibp.pl

 

 

1) W Polsce można otrzymać materiały dla polskich warunków pogodowych w PIBP i EO w Gdańsku (patrz www.pibp.pl)

 

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 3/2015

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.