Drzwiami nazywany jest wyrób budowlany służący do zamykania otworu w ścianie oraz umożliwiający przejście, a w przypadku zastosowania szklanego skrzydła, także przepuszczający w stanie zamkniętym światło.

 

We współczesnym budownictwie, wejścia do budynków oraz poszczególnych pomieszczeń są coraz częściej wyposażane w drzwi ze szklanymi skrzydłami. Wynika to głównie z faktu wdrożenia nowoczesnych technologii produkcji szkła, pozwalających na uzyskanie wyrobów o dużej wytrzymałości mechanicznej oraz urozmaiconym i atrakcyjnym wzornictwem.

 

2020 06 20 1 

Fot.1. Drzwi rozwierane ze szklanym skrzydłem (fot. Szklarz Poznań)

 

Podstawowy asortyment
Szkło zalicza się do materiałów zyskujących z roku na rok coraz większą popularność w budownictwie.

 

Jest chętnie wykorzystywane przez architektów i inżynierów z powodu możliwości nadania obiektom budowlanym dodatkowych walorów estetycznych, nie tracąc nic z wysokich parametrów świetlnych i energetycznych, cechując się jednocześnie stosowną wytrzymałością. Jednym z takich wyrobów są różnego rodzaju drzwi. Asortyment drzwi ze szklanym skrzydłem, zwanych w skrócie drzwiami szklanymi, obejmuje zazwyczaj drzwi rozwierane, wahadłowe, przesuwne i składane.


Drzwiami rozwieranymi określa się budowlane wyroby otworowe wyposażone w skrzydło osadzone z jednego boku na zawiasach lub czopach otworowych, których otwieranie następuje poprzez obrót skrzydła względem pionowej osi przechodzącej przez jego boczną krawędź.

 

W odniesieniu do drzwi szklanych, skrzydło jest wykonane z tafli bezpiecznego hartowanego lub warstwowo klejonego szkła o grubości zazwyczaj w granicach od 8 mm do 12 mm. Specyfika szkła wymaga wcześniejszego wykonania w nim stosownych otworów do zainstalowania okuć (zawiasów, zamka itp.).

 

Szklane skrzydło może być zawieszone na ościeżnicy drewnianej lub metalowej, przy czym drewniana jest wykonana przeważnie z wysokogatunkowej płyty drewnopochodnej MDF pokrytej folią dekoracyjną, laminatem albo okleiną naturalną.

 

Ościeżnica jest zazwyczaj wyposażona w specjalny zaczep oraz uszczelkę, a szczelina pomiędzy posadzką pomieszczenia i dolną krawędzią tafli szklanej skrzydła nie przekracza 8 mm. W przypadku tzw. drzwi bezościeżnicowych, osadza się je na zawiasach mocowanych bezpośrednio do ściany, względnie na zawiasach trzpieniowych usytuowanych w posadzce i górnej części ściany lub sufitu. Przykładowe drzwi rozwierane ze szklanym skrzydłem przedstawiono na fot. 1.

 

2020 06 20 2 

 Fot. 2. Szklane drzwi wahadłowe dwuskrzydłowe (fot. PODIUM GLAS)

 

Odmianą drzwi rozwieranych są drzwi wahadłowe, w których skrzydło otwiera się na obie strony ściany poprzez obrót względem osi pionowej przechodzącej przez boczną krawędź skrzydła lub w jej pobliżu, a następnie samoczynnie zamyka ruchem wahadłowym.

 

Zaletą takiej konstrukcji drzwi jest możliwość swobodnego otwierania drzwi w obie strony, pozwalającego na szybkie przejście z jednego pomieszczenia do drugiego. Drzwi wahadłowe mogą być jedno- lub dwuskrzydłowe, zazwyczaj wykonane ze szkła stosowanego na klasyczne drzwi rozwierane.

 

Podstawowe wyposażenie stanowią zawiasy wahadłowe, w tym również wspomagane sprężyną, hydrauliczne zamykacze drzwiowe, uchwyty oraz zamki. Jeden z przykładów tego typu wyrobów w postaci szklanych drzwi dwuskrzydłowych bezościeżnicowych pokazano na fot. 2.

 

2020 06 20 3 

Fot. 3. Drzwi przesuwne ze szklanym skrzydłem (fot. HAFELE)

 

Dość szerokie zastosowanie znajdują drzwi przesuwne ze szklanym skrzydłem (skrzydłami), poruszającym się w swojej prowadnicy równolegle do sąsiadującej ściany budynku. Występują dwa podstawowe rodzaje takich drzwi: ze skrzydłem/skrzydłami chowanymi w ścianie lub w specjalnej kasecie oraz ze skrzydłem/skrzydłami naściennymi.

 

Typowe rozwiązanie stanowią jedno- lub dwuskrzydłowe szklane drzwi przesuwne naścienne. Skrzydła drzwi, wykonane z tafli szkła o grubości 8 mm lub 10 mm i wyposażone w uchwyt do przesuwania, są zawieszone na łożyskowanych wózkach jezdnych, poruszających się po szynie jezdnej zainstalowanej do ściany albo sufitu.

 

Okucia zazwyczaj wykonuje się ze stali odpornej na korozję we w miarę ozdobny sposób, przez co nie wymagają maskowania. Na fot. 3 zobrazowano przykładowe rozwiązanie naściennych drzwi przesuwnych ze szklanym skrzydłem.

 

 2020 06 20 4

Fot. 4. Drzwi składane ze szklanymi skrzydłami (fot. DORMAKABA)

 

Ostatnim rodzajem szklanych drzwi przedstawianych w publikacji są drzwi składane, określane także jako łamane. Wyroby te najpierw składają się a następnie przesuwają, co jest możliwe dzięki zastosowaniu stosownych okuć.

 

W przypadku ich stosowania w otworach drzwiowych o większych wymiarach, wymagających dodatkowego wprowadzenia dolnej prowadnicy, istnieje możliwość jednoczesnego składania i przesuwania skrzydeł w dowolną stronę.

 

Wyposażenie takich drzwi stanowią ponadto listwy maskujące oraz opcjonalnie ościeżnice. Dodać jeszcze należy, iż przy większej ilości skrzydeł, drzwi tego rodzaju są często nazywane ściankami składanymi lub mobilnymi. Przykładową konstrukcję całoszklanych drzwi składanych typu HSW-GP, z punktowym mocowaniem skrzydeł o maksymalnych wymiarach 1200x3000 mm, przedstawia fot. 4.

 

 2020 06 20 5

Rys. 1. Sposób rozmieszczania otworów w szkle (fot. Inhatex) 

 


Charakterystyka szkła
Podstawowym materiałem stosowanym w produkcji wyrobów objętych niniejszą publikacją są tafle szklane. Niezwykle istotną sprawą jest, aby wykonane z nich skrzydła drzwiowe zapewniały bezpieczeństwo użytkownikowi w przypadku stłuczenia.

 

Do materiałów spełniających to wymaganie w pierwszej kolejności zalicza się bezpieczne szkło hartowane, które po przekroczeniu jego wytrzymałości ulega rozbiciu i pęka na drobne, nieostre kawałki, minimalizując ryzyko zranienia użytkownika drzwi szklanych.

 

Podkreślić należy, iż szkło po zahartowaniu nie podlega już żadnej obróbce mechanicznej w postaci cięcia, wiercenia, szlifowania itp., które należy zrealizować przed procesem hartowania. Niemniej szkło już zahartowane można piaskować, nadrukować i pomalować farbą wodorozcieńczalną. Dodać jeszcze można, że występują ograniczenia związane z obróbką szkła przed hartowaniem, jak np.: minimalna średnica otworów w szkle musi być równa lub większa od jego grubości, odległość między otworami musi być równa lub większa od dwukrotnej grubości szkła itp.

 

Na rys. 1 zobrazowano sposób rozmieszczania otworów w szkle, podany w materiałach informacyjnych przez producenta szkła hartowanego firmę REZAL. Asortyment bezpiecznego szkła hartowanego stosowanego w drzwiach jest bardzo szeroki i w zależności od potrzeb obejmuje szkło przezroczyste, matowe albo ornamentowe. Szkło przezroczyste występuje jako bezbarwne lub barwione w masie, natomiast matowe dzieli się na trawione kwasem, piaskowane albo pokrywane sitodrukiem.

 

Zaprezentowano szkło powinno spełniać wymagania zawarte w normie PN-EN 12150-1+A1:2019 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo- krzemianowe. Część 1: Definicja i opis.

 

Sprecyzowano w niej tolerancje, płaskość, wykończenie obrzeży, siatkę spękań oraz fizyczne i mechaniczne właściwości płaskiego szkła objętego normą, przewidzianego do stosowania w budownictwie.

 

Kolejnym rodzajem przezroczystego materiału, z jakiego wykonuje się skrzydła drzwiowe, jest bezpieczne szkło warstwowe klejone, zwane popularnie laminowanym.

 

Określa się nim pakiet powstały w wyniku połączenia ze sobą dwóch lub więcej tafli szkła płaskiego za pomocą warstw sklejających, którymi jest specjalna folia lub żywica organiczna. Uzyskuje się w ten sposób bezpieczny wyrób charakteryzujący się tym, iż po uderzeniu i przekroczeniu jego wytrzymałości pęka tworząc splot promieniście rozchodzących się pęknięć, zachowując jednocześnie dotychczasowe ukształtowanie oraz stosunkowo dobrą przejrzystość.

 

 

 2020 06 20 6

Rys. 2. Pakiet dwóch szyb i folii EVA (fot. AXITECH)

 

Ponadto tafla szkła po rozbiciu nie ulega rozsypaniu, ponieważ odłamki są przyklejone do warstwy sklejającej, co w konsekwencji chroni użytkownika drzwi przed możliwością zranienia. Przykładowy pakiet dwóch szyb i folii EVA (etylenowy polioctan winylu służący do łączenia/ laminowania tafli szklanych) pokazano na rys. 2. Skrzydła drzwi całoszklanych wykonywane ze szkła warstwowego klejonego mają przeważnie grubość w granicach od 8 mm do 12 mm i mogą zawierać folię bezbarwną, matową albo kolorową, a także być barwione w masie.

 

Przedstawione szkło powinno spełniać wymagania wynikające z postanowień normy PN-EN ISO 12543-2:2011 Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 2: Bezpieczne szkło warstwowe.

 

 2020 06 20 7

Rys. 3. Schemat standardowej szyby zespolonej (fot. „Ładny Dom”)

 

Drzwi ze szklanymi skrzydłami są także stosowane jako zewnętrzne, co wymaga użycia szyb zespolonych. Szyba tego rodzaju składa się co najmniej z dwóch tafli szklanych tworzących komorę międzyszybową zawierającą powietrze lub inne gazy, oddzielonych od siebie oraz uszczelnionych na całym obwodzie. Całość jest zespolona w trakcie kilkustopniowego procesu przy użyciu ramki dystansowej, mas uszczelniających oraz substancji adsorbujących parę wodną. Schemat budowy standardowej szyby zespolonej jednokomorowej przedstawiono na rys. 3.

 

2020 06 20 8 

Fot. 5. Fragment drzwi rozwieranych z okuciem narożnym UNIWERSAL Arcos (fot. DORMAKABA)  

 


Stosowane okucia
Konstrukcja drzwi szklanych, ze względu na specyficzny rodzaj materiału stosowanego na skrzydło, wymaga specjalnie przystosowanych okuć.

 

Najistotniejszy problem stanowi odpowiedni sposób ich mocowania. Z tego względu rozróżnia się okucia, których zamocowanie wymaga pewnej obróbki mechanicznej tafli szklanej, zazwyczaj w postaci wykonania otworów przelotowych i/lub wycięć, oraz nie wymagających żadnej ingerencji w materiał skrzydła. Drugie z wymienionych rozwiązań, zwane bezotworowym mocowaniem okuć, odbywa się przy zastosowanie specjalnych uchwytów lub szyn metalowych oraz dodatkowych uszczelek i wkrętów dociskających.

 

W przypadku okuć mocowanych poprzez przykręcanie, ich konstrukcja powinna uwzględniać konieczność wykonania jak najmniejszej liczby otworów w skrzydle. Wspomnieć należy, iż występują także techniki przyklejania okuć. Producenci okuć do drzwi szklanych oferują wyroby cechujące się różnorodnym wzornictwem i stylistyką, co pozwala na ich właściwy wybór, uwzględniający zarówno konstrukcję drzwi, jak i charakter pomieszczenia.

 

 2020 06 20 9

Fot. 6. Zamykacz drzwiowy typu GEZE TS 2000 VBS z klemą montażową (fot. RAGEN)

 

Skrzydła drzwiowe, w tym także szklane, są zawieszane zazwyczaj przy pomocy zawiasów. Okucia stosowane w wyrobach objętych niniejszą publikacją powinny charakteryzować się odpowiednią wytrzymałością, uwzględniającą masę tafli szklanej.

 

Najczęściej w rozwieranych drzwiach ze skrzydłem szklanym są stosowane tzw. zawiasy narożne zwane także okuciami narożnymi, wymagającymi wycięcia naroża i wykonania co najmniej jednego otworu przelotowego. Pamiętać należy, iż wycięcie oraz otwór powinny być wykonane przed procesem hartowania tafli szklanej, gdyż po nim nie jest możliwa żadna obróbka mechaniczna.

 

 

W skład typowego zawiasu wchodzi element górny oraz dolny z gniazdem z tworzywa na oś obrotu, przesuniętą od 30 mm do nawet powyżej 60 mm. Zarówno górny, jak i dolny element okucia narożnego może być przygotowany do współpracy z odpowiednim do usytuowania zamykaczem drzwiowym.

 

 

 2020 06 20 10

Fot. 7. Zamek systemu Studio Clasic (fot. DORMAKABA

 

Zawiasy są przystosowane do instalowania w skrzydłach o grubości tafli od 8 do 22 mm oraz masie do nawet 200 kg. Zawiasy narożne do drzwi szklanych o przedstawionej konstrukcji produkuje szereg wytwórców, w tym firma DORMAKABA. Są to np. okucia narożne systemu UNIWERSAL Arcos, które cechuje nowoczesny i elegancki design, a modułowa konstrukcja pozwala na elastyczne projektowanie.

 

Mogą być stosowane do drzwi ze szklanymi skrzydłami wykonanymi z tafli o grubości od 8 do 12 mm, szerokości nie przekraczającej 1100 mm oraz masie do 100 kg. Wysoka jakość materiałów i solidna konstrukcja gwarantują niezawodność użytkowania przy ograniczonych do minimum czynnościach konserwacyjnych. Zakres stosowania obejmuje drzwi rozwierane i wahadłowe jedno- oraz dwuskrzydłowe, instalowane również w konstrukcjach szklanych, a przykładowy element górny pokazano na fot. 5.

 


Jak już powyżej wspomniano, z zawiasami często współpracują zamykacze drzwiowe zwane popularnie samozamykaczami. Są wtedy wyposażone w dodatkowe akcesoria, umożliwiające mocowanie do drzwi ze szklanym skrzydłem.

 

Do jednego z głównych elementów zalicza się specjalne uchwyty mocujące, określane także klemami montażowymi, pozwalającymi na instalowanie samozamykacza bez konieczności wykonywania otworów w szklanym skrzydle.

 

Przykładowy wyrób może stanowić samozamykacz ramieniowy typu GEZE TS 2000 VBC, przedstawiony na fot. 6. Jest to okucie nawierzchniowe z mechanizmem zębatkowym z nastawną siłą zamykania, przeznaczone do drzwi szklanych ze skrzydłem o szerokości do 1250 mm i maksymalnej masie 100 kg. Charakteryzuje się regulowaną prędkością zamykania, szczególnie w jej końcowej fazie, oraz mechanicznym tłumieniem otwierania drzwi od kąta około 80°.

 

Okuciem, w które wyposaża się w praktyce każde drzwi, są zamki. Stosowane w drzwiach szklanych powinny uwzględniać specyfikę materiału skrzydła, wymagającą z zasady konstrukcji dzielonej i mocowania przelotowego. Najczęściej tego rodzaju okucie składa się z ze specjalnie zaprojektowanej obudowy z mechanizmem opartym na typowym rozwiązaniu zamka oraz nakładki instalowanej po drugiej stronie tafli szklanej wraz z podkładkami gumowymi.

 

Trzpień klamki, wkładka bębenkowa (jeżeli występuje) oraz wkręty mocujące tarczki i cały zamek przechodzą przez stosowne otwory wykonane w tafli szklanej skrzydła. Jednym z producentów zamków do drzwi szklanych jest firma DORMAKABA, oferująca m.in. okucia systemu Studio Clasic, charakteryzujące się klasycznymi prostokątnymi kształtami, pasującymi do każdych pomieszczeń. Zamki tego systemu mogą być stosowane w drzwiach ze szklanym skrzydłem o grubości 8 lub 10 mm, szerokości do 1000 mm oraz masie nie przekraczającejv45 kg. Przykładowy zamek systemu Studio Clasic obrazuje fot. 7.

 

Dodać należy, iż występują zamki do drzwi szklanych, które mogą być stosowane w systemach kontroli dostępu. Poza zaprezentowanymi okuciami do szklanych drzwi rozwieranych, występuje cała gama tych wyrobów przeznaczonych do otwierania i zamykania drzwi przesuwnych i składanych. Ich mechanizmy są objęte postanowieniami normy PNEN 1527:2013-05 Okucia budowlane. Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych. Wymagania i metody badań.

 

Dokument normalizacyjny zawiera wymagania odnoszące się do uruchamianych ręcznie systemów konstrukcji drzwi przesuwnych i składanych, a w szczególności ich mechanizmów, z wyłączeniem drzwi i skrzydeł. Okucia tego rodzaju cechują się punktowym mocowaniem do tafli szklanych skrzydła, pozbawionych często jakichkolwiek maskownic, co wymaga ich maksymalnego ograniczenia, a także ozdobnego wykończenia.

 

Elementy okuć są wykonane głównie ze stali nierdzewnej, a z zasady niewielkie wymiary szyny jezdnej pozwalają na zminimalizowanie odległości pomiędzy skrzydłem i ścianą. Wchodzące w skład przedstawianych wyrobów bardzo funkcjonalne wózki charakteryzują się dwupunktowym mocowaniem do tafli szklanej skrzydła o grubości od 8 do nawet 19 mm i maksymalnej masie wynoszącej 120 kg. Przykład takich okuć pokazano na fot. 3.

 

Asortyment okuć do drzwi szklanych przesuwnych obejmuje także wyroby z maskownicami mechanizmów przesuwu. Producentem takich rozwiązań jest m.in. firma VALCOMP, oferująca system do przesuwnych drzwi szklanych HERCULES GLASS. Jest to produkt umożliwiający szybki i łatwy montaż, nie wymagający wykonywania otworów przelotowych w skrzydle. Jednoczęściowe zaciski mocujące zapewniają bezpieczne i długotrwałe trzymanie tafli szklanej o grubości od 8 do 12 mm i masie do 100 kg.

 

Wysoka jakość okuć jest wynikiem zastosowania łożyskowanych wózków z systemem przeciwodbiciowym, zacisków mocujących z wkładami elastomerowymi, odpowiedniej konstrukcji prowadnicy oraz uniwersalnego prowadnika dolnego. Model wózka z zaciskiem oraz fragmentem prowadnic i maskownic okucia do szklanych drzwi przesuwnych HERCULES GLASS przedstawiono na fot. 8.

 

Dodać jeszcze należy, iż występują także rozwiązania krytych okuć, oferowanych m.in. przez firmę GEZE. Jest to zintegrowany system całoszklany GEZE IGG, w którym kształtowniki i okucia są ukryte pomiędzy taflami szkła, więc na powierzchni szklanego skrzydła nie są widoczne żadne elementy konstrukcyjne. W efekcie zostaje zachowany jednolity wygląd fasady niezależnie od rodzaju wchodzących w jej skład elementów (ścianek, drzwi przesuwnych, rozwieranych itp.).

 

 2020 06 20 11

Fot. 8. Model okucia systemu HERCULES GLASS (fot. MONTERS)

 

 

Wymagania wynikające z przepisów i norm
Podstawowym przepisem określającym wymagania obowiązujące w budownictwie, w tym dla wyrobów budowlanych, jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami).

 

Zawarto w nim m.in. dział VIII pt. „Bezpieczeństwo użytkowania”, w którym znajdują się wymagania odnoszące się w bezpośredni sposób do drzwi ze szklanym skrzydłem. Jest to zapis z §295, w którym stwierdza się: Skrzydła drzwiowe wykonane z przeźroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia.

 

Drzwi szklane powinny także spełniać wszelkie inne wymagania dotyczące drzwi, niezależnie od rodzajów materiałów użytych do ich wykonania. Odnosi się to np. do wymiarów, których wielkości zapisane w rozporządzeniu są obligatoryjne. I tak drzwi wejściowe do budynku i ogólnie dostępnych pomieszczeń użytkowych oraz mieszkań, powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2,0 m, a w przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m.

 

Dokumentami zawierającymi również wymagania odnoszące się do drzwi, w tym także szklanych, są normy PN-EN. Występują dwie podstawowe normy wyrobu obejmujące drzwi:
- PN-EN 14351-1:2006+A1:2016-10 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne,
- PN-EN 14351-2:2018-12 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 2: Drzwi wewnętrzne.

 

Określono w nich, niezależnie od materiału, właściwości eksploatacyjne, z wyjątkiem odporności ogniowej i dymoszczelności, które mają zastosowanie do drzwi zewnętrznych (Część 1 normy) lub wewnętrznych (Część 2 normy).

 

Normy zawierają różne definicje, w tym odnoszące się do bezościeżnicowych drzwi szklanych, którymi określa się budowlany wyrób otworowy mający skrzydło/ skrzydła i wszystkie elementy przyległe wykonane ze szkła (oszklenie pojedyncze lub szyba zespolona izolacyjna) i nie wyposażony w ramę nośną lub przenoszącą obciążenia.

 

W zapisach znajduje się także wymaganie określające m.in., iż drzwi zewnętrzne wyposażone w oszklenie lub inne materiały tłukące należy badać, a wyniki wyrażać według postanowień normy EN 13049. Tam gdzie to ma znaczenie, badanie należy przeprowadzać z obu stron. Wymieniona norma europejska została wprowadzona do katalogu Polskich Norm jako PN-EN 13049:2004 Okna. Uderzenie ciałem miękkim i ciężkim. Metoda badania, wymagania dotyczące bezpieczeństwa i kwalifikacja.

 

inż. Zbigniew Czajka

 

Literatura

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.

Normy: PN-EN 12150-1+A1:2019, PN-EN ISO 12543-2:2011, PN-EN 1527:2013-05, PN-EN 14351-1:2006+A1:2016-10, PN-EN 14351-2:2018-12, PN-EN 13049:2004

Materiały informacyjne firm: REZAL, DORMAKABA, GEZE, VALCOMP

 

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 06/2020
   

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.