Wstępne badania typu wyrobu
Charakterystyka produktu podana przez producenta powinna być wstępnie zbadana by potwierdzić jej zgodność z wymaganiami. Wstępne badanie typu przeprowadza się tylko raz – na początku procedury oceny zgodności przy ustalaniu charakterystyki wyrobu. Podlegają sprawdzeniu wszystkie deklarowane przez producenta własności użytkowe produktu.

Zamiast wykonywać rzeczywiste badania, we wstępnym badaniu typu możemy wykorzystać:
. ogólnie uznane, standardowe lub znormalizowane wartości podane w normach dla szkieł podstawowych,
. znormalizowane metody obliczeń podane w normach dla szkieł podstawowych,
. uprzednio wykonane badania, które były zgodne z wytycznymi opisanymi w normie PN EN 12150-2, pod warunkiem, że dotyczą tego samego wyrobu, tych samych cech, tej samej lub surowszej metody badania,
. informacje, w których komponenty wymienione w charakterystyce były wcześniej określone przez ich producenta, na bazie oceny zgodności z odpowiednimi dla tych produktów normami; te charakterystyki nie muszą być ponownie badane pod warunkiem, że pozostają niezmienione w procesie produkcyjnym,
. w oszacowaniu emisji niebezpiecznych substancji można wykorzystać badania zawartości tych substancji w produkcie,
. trwałość można określić pośrednio, przez kontrolę procesów produkcyjnych zgodnie z PN EN 12150-2.

W sytuacji, kiedy producent posiada więcej niż jedną linię produkcyjną (zakład produkcyjny), to w celu ograniczenia wykonywania wstępnych badań typu powinien:
. opracować dokumentację techniczną wyrobu, uwzględniając wszystkie linie (zakłady),
. stworzyć bezpośrednią zależność pomiędzy kontrolą produkcji, wstępnymi badaniami typu oraz stałym nadzorem, prowadzonym w ramach audytu wewnętrznego,
. wyznaczyć osobę odpowiedzialną za zagwarantowanie zgodności wyrobu w oparciu o:
– spójny system zakładowej kontroli produkcji na wszystkich liniach produkcyjnych (zakładach),
– uzyskane dowody na to, że wyrób jest zgodny z podaną jego charakterystyką oraz z przyszłym zastosowaniem,
– schemat wewnętrznego audytu, którym objęte są wszystkie linie i zakłady produkcyjne i w którym zawarta jest kontrola zgodności produktu.

Próbki do badań
Próbki niezbędne do wykonania wstępnych badań typu powinny być wykonane ze szkła float, zgodnie z PN-EN 572-1 i PN-EN 572-2. Do badań należy zastosować najprostszy typ obróbki krawędzi opisany w dokumentacji kontroli produkcji.

Pomiar wytrzymałości mechanicznej – wymagana liczba próbek podana jest w tabelach 2, 3 i 4.

Badanie fragmentacji – do badań potrzebnych jest 5 próbek z każdego rodzaju grubości.

Ocena wyników badań
Pomiar wytrzymałości mechanicznej – żaden z wyników badań nie powinien być mniejszy od wartości podanych w punkcie 9.4 normy PN EN 12150-1. Gdyby jednak jeden z wyników wypadł poniżej, producent musi udowodnić, że wynik ten stanowi mniej niż 5% prawdopodobieństwa zniszczenia i dzięki temu mieści się on nadal w 95% poziomie ufności.

Badanie fragmentacji – powinno wykazać, że otrzymane odłamki są zgodne z wymaganiami określonymi w punktach 8.5 i 8.7 normy PN EN 12150-1.
Producent może również zastosować pomiar powierzchniowych naprężeń wstępnych w celu kontroli produkcji. W takim wypadku pomiary tych naprężeń powinny być wykonane przed właściwymi badaniami wytrzymałości mechanicznej i fragmentacji. Pomiary te mają wykazać związek między wielkością powierzchniowych naprężeń wstępnych a wytrzymałością mechaniczną i fragmentacją.

Ocena zgodności wyrobu z normą PN EN 12150:2004 będzie określona wynikami:
. Wstępnego Badania Typu Wyrobu – Initial Type Testing (IT )
. Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP) – Factory Production Control (FCP), która powinna zawierać następujące elementy:
– badanie próbek wziętych z produkcji zgodnie z opisanym planem badań
– wstępna inspekcja zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji
– ciągły nadzór i ocena zakładowej kontroli produkcji Wstępne badanie typu hartowanego termicznie bezpiecznego szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego zawiera:
. pomiar wytrzymałości mechanicznej zgodnie z normą PN-EN
12150:1,
. badanie fragmentacji zgodnie z normą PN-EN 12150:1.

Opis (charakterystyka) wyrobu
Producent (hartowanego termicznie bezpiecznego szkła sodowo-wapniowo- krzemianowego) jest odpowiedzialny za przygotowanie charakterystyki wyrobu. Opis ten może być udostępniany według uznania producenta, za wyjątkiem przypadków, gdy jest to wymagane odrębnymi przepisami. Opis obejmuje charakterystykę jednego produktu i/lub rodziny produktów
. Opis wyrobu powinien zawierać przynajmniej część normatywną, może także zawierać część informacyjną – szczególnie, gdy producent przewiduje dalszy rozwój wyrobu.
. Normatywna część opisu wyrobu powinna obejmować następujące informacje:
– odniesienie do normy PN-EN 12150 część 1 i 2 w zakresie: rodzaju szkła, wymiarów i tolerancji, płaskości, wykończenia obrzeży, otworów (rozmieszczenia, wymiarów i tolerancji), wycięć, kształtu szyby oraz oceny siatki spękań i wytrzymałości mechanicznej,
– odniesienie do normy PN-EN 572 część 1, 2, 4 i 5 w zakresie wymagań dla szkła bazowego
– właściwości oraz trwałość szkła powlekanego zgodnego z PN EN-1096 część 1, 2 i 3 w zakresie: kategoria powłoki, emisyjność powłoki, przepuszczalność i współczynnik odbicia światła, przepuszczalność energii słonecznej) w przypadku, gdy właściwości te ulegają zmianie (celowo lub mimowolnie) w czasie hartowania.

Możliwość zastępowania materiałów stosowanych do produkcji przez inne powinna być określona w charakterystyce produktu.
. Właściwości wyrobu – producent powinien określić właściwości użytkowe, które zamierza deklarować oraz odnieść się do wymagań odpowiednich norm, np.:
– Właściwości fizyko-chemiczne

Szyby będą wykonane ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego stosownie do EN 572-1, EN 572-2, EN 572-4, EN 5725, mogą być pokryte powłokami stosownie do EN 1096-1, EN 1096-2, EN 1096-3 i/lub emaliowane stosownie do EN 12150-1

Takie własności jak: gęstość, twardość, moduł Younga, liczba Poissona, ciepło właściwe, przewodność cieplna, rozszerzalność liniowa – nie ulegają zmianie w procesie hartowania i można stosować ogólnie przyjęte lub wyliczone wartości.

. Bezpieczeństwo w przypadku pożaru:
– ognioodporność: powinna być określona i sklasyfikowana zgodnie z normą PN-EN 13501-2, również norma EN 357 może być stosowana do klasyfikacji odporności ogniowej szklanych elementów,
– reakcja na ogień: powinna być określona i sklasyfikowana zgodnie z normą PN-EN 13501-1. Szkło zaliczane jest do klasy A1 (materiały niepalne) – nie wymaga badania reakcji na ogień; gdy producent chce zadeklarować (lub wymagają tego przepisy) własności wyrobów w zakresie rozprzestrzeniania ognia, należy przeprowadzić badania i klasyfikację zgodnie z prEN 13501-5.

. Bezpieczeństwo użytkowania:
– odporność na uderzenie pocisku: należy określić i sklasyfikować zgodnie z normą PN-EN 1063,
– odporność na siłę eksplozji: należy określić i sklasyfikować zgodnie z PN-EN 13541,
– odporność na włamanie: należy określić i sklasyfikować zgodnie z PN-EN 356,
– wytrzymałość na uderzenie: odporność na uderzenie wahadłem należy określić i sklasyfikować zgodnie z normą PN-EN 12600,
– odporność na nagłe zmiany temperatury i różnice temperatur: są to ogólnie przyjęte właściwości o wartościach podanych w normie PN-EN 12150:1,
– odporność na wiatr, śnieg, obciążenia stałe i zmienne: wytrzymałość mechaniczna jest zgodna z ogólnie przyjętymi wartościami podanymi w normie PN-EN 12150:1. Dopóki żadna z części normy prEN 13474 nie będzie wdrożona, wymagania wobec  wytrzymałości elementów szklanych należy określać wg przepisów krajowych. Producent szkła hartowanego powinien w tym punkcie potwierdzić grubość zamawianego szkła.

. Ochrona przed hałasem – wskaźnik redukcji hałasu (dźwięki rozchodzące się drogą powietrzną) należy określić zgodnie z PN-EN 12758, można też stosować informacje załączone do dostarczonego szkła ponieważ własność ta nie zmienia się w czasie hartowania.

. Oszczędność energii
– wartość współczynnika przenikania ciepła (U) należy obliczyć zgodnie z normą PN-EN 673 korzystając ze współczynnika emisyjności podanego przez producenta szkła, a gdy wartość ta nie została podana określamy ją zgodnie z normą EN 12898; w obliczeniach należy uwzględnić nominalną grubość szkła; można też stosować informacje załączone do dostarczonego szkła, pod warunkiem, że nie ulegają one zmianie w procesie hartowania,
– przepuszczalność (LT ) i współczynnik odbicia światła oraz współczynnik całkowitej przepuszczalności promieniowania (g) należy określić zgodnie z PN-EN 410; możliwe jest również wykorzystanie informacji dostarczonych przez producenta szkła, jeżeli deklarowane właściwości nie ulegają zmianie w procesie hartowania.

. Trwałość wyrobu i zachowanie jego cech użytkowych będzie zapewnione przez:
– zachowanie zgodności z wymaganiami normy PN-EN 12150:1 i PN-EN 12150:2,
– zachowanie zgodności z instrukcjami producenta (producent zobowiązany jest dostarczyć odpowiednie instrukcje instalacyjne lub odnieść do właściwych specyfikacji technicznych).

Uwaga: Przy określaniu trwałości produktów szklanych należy wziąć pod uwagę:
– przemieszczenia budynku lub jego części w wyniku różnorodnych oddziaływań,
– drgania budynku lub jego części w wyniku różnorodnych oddziaływań,
– odkształcenie lub zniszczenie elementów mocujący szkło w wyniku różnorodnych oddziaływań,
– zaprojektowanie elementów (np. z uwzględnieniem drenażu i infiltracji wody, stosowania przekładek elastycznych między sztywnymi elementami mocującymi a szkłem),
– dokładność wykonania elementów mocujących szkło, ich wymiary i rozmieszczenie,
– dokładność montażu elementów mocujących szkło, zabezpieczenie przed korozją.

. Niebezpieczne substancje.
Materiały stosowane w wyrobach nie mogą wydzielać żadnych niebezpiecznych substancji w ilościach przekraczających maksymalne dozwolone poziomy określone w europejskich normach dla danego materiału lub w krajowych przepisach obowiązujących w miejscu przeznaczenia.

Tadeusz Michałowski

Tab. 1. Systemy oceny zgodności

Tab. 2. Szkło float – liczba próbek do pomiaru wytrzymałości mechanicznej

Tab. 3. Szkło powlekane – liczba próbek do pomiaru wytrzymałości mechanicznej

Tab. 4. Szkło emaliowane – liczba próbek do pomiaru wytrzymałości mechanicznej

więcej informacji: Świat Szkła 11/2005

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.