Oprócz szkła hartowanego i szkła warstwowego szyby zespolone są kolejnym rodzajem szkła budowlanego stosowanego na fasadach budynków. Szyby zespolone stanowią wyrób  budowlany, do produkcji którego wykorzystywane są różne rodzaje szkła.

Szkłem składowym w szybie zespolonej może być zarówno szkło float, jak i szkło uzyskane w wyniku jego przetwórstwa, np. hartowane, warstwowe, itp. Szybom zespolonym stawiane są wysokie wymagania dotyczące estetyki wykonania oraz izolacyjności cieplnej i akustycznej.

 

Izolacyjna szyba zespolona stanowi zespół składający się z co najmniej dwóch tafli szkła, oddzielonych jedną lub kilkoma ramkami dystansowymi, hermetycznie uszczelniony wzdłuż obrzeża, mechanicznie stabilny i trwały [1]. 

 

 

 

 

 

Wady szyb zespolonych a ich konstrukcja Szyby zespolone stanowią produkt, który również nie jest pozbawiony wad, a przyczyny ich występowania sprowadzają się do trzech głównych czynników, tj. zastosowanie wadliwego szkła, wady produkcyjne i wady montażowe oraz eksploatacyjne.

 

Wady szyb zespolonych powstałe na skutek niewłaściwego ich wykonania oraz zastosowania wadliwego szkła określone są w normie PN-EN 1279-1:2006 Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne. Część 1: Wymagania ogólne, tolerancje wymiarowe oraz zasady opisu systemu [1] oraz w Kryteriach Technicznych Nr 20/S (wyd. 1 z dn. 15.12.2010 r.) opracowanych przez Zakład Certyfikacji Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie [2].

 

Zgodnie z wytycznymi normy PN-EN 1279-1:2006 [1] w skład szyby zespolonej mogą wchodzić tafle szkła stanowiące:
- szkło: float, zbrojone polerowane, płaskie ciągnione, wzorzyste walcowane, wzorzyste zbrojone,
- szkło specjalne: borokrzemianowe, krzemianowe tlenkami ziem alkalicznych, tworzywa szklano-krystaliczne,
- szkło przetworzone: m.in. termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe, : termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe, szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe, szkło powlekane,
- inne szkła przetworzone: kompozyty szkło-tworzywo sztuczne,
- inne szkła objęte lub nie, europejskimi specyfikacjami.

 

Wady występujące w taflach szkła mających zastosowanie w produkcji szyb zespolonych zostały opisane w Kryteriach Technicznych Nr 20/S(wyd. 1 z dn. 15.12.2010 r.) [2] oraz w normie PN-EN 1096-1: 1998 Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 1: Definicje i klasyfikacja [3]. W zależności od zastosowanego szkła mogą one mieć różny charakter.

 

 

Wady szkła float
Wady jakie mogą wystąpić w szkle float, które zostalo zastosowane w szybie zespolonej, przedstawiają się następująco:
- wady punktowe, tj. wady zmieniające jakość szkła ocenianego wizualnie (wadę tę stanowi występujące  jądro, któremu czasem towarzyszy otoczka, ze zniekształconego szkła);
- wady liniowe/wydłużone, tj. wady występujące na powierzchni szkła lub w jego objętości, mające postać wtrąceń, plam lub zadrapań, które mają określoną długość lub powierzchnię;
- rysa tj. powierzchniowe zarysowanie o ostrych lub zatopionych brzegach;
- pęcherze zamknięte, tj. wtrącenia gazowe o kształcie kolistym lub owalnym;
- wtrącenia ciał stałych, tj. nie stopione ziarna surowców, materiałów ogniotrwałych, żelaza lub jego tlenków;
- odpryski, tj. powierzchniowe ubytki szkła występujące przy obrzeżach i krawędziach wyrobu;
- szczerby, tj. ubytki szkła na całej jego grubości występujące przy obrzeżach i krawędziach wyrobu.

 

Występowanie w szybie zespolonej wad punktowych, rys oraz wyszczerbień i odprysków przy krawędziach jest dopuszczalne. Zależy to jednak od ich rodzaju, wielkości, ilości oraz umiejscowienia (strefa brzegowa lub strefa główna) w szybie zespolonej, co przedstawiono w tabeli 1 [2].

 

Tabela 1. Wady szkla float zastosowanego w szybie zespolonej

 

Wady szkła powlekanego
Do wad szkła powlekanego wynikających z wad powłoki zaliczamy:
- wady równomierności, tj. słabo widoczne zmiany barwy w świetle odbitym lub przechodzącym, w obrębie danej szyby lub między szybą a szybą;
- plamy, tj. wady w powłoce większe od wad punktowych, często o nieregularnym kształcie, częściowo o strukturze nakrapianej;
- skupiska wad, tj. nagromadzenie bardzo małych wad , sprawiających wrażenie plamy;
- wady punktowe, tj. punktowe zaburzenia wizualnej przeźroczystości widoczne przy patrzeniu przez szkło i widoczne odbicia przy patrzeniu na szkło, do których zaliczamy:
- cętki, tj. wady, które zwykle są ciemniejsze od otaczającej powłoki przy obserwacji w świetle przechodzącym,
- nakłucia, tj. punktowe ubytki w powłoce z częściowym lub całkowitym brakiem powłoki, zwykle wyraźnie jaśniejsze od niej przy obserwacji w świetle przechodzącym,
- zadrapania, tj. różnego rodzaju rysy o charakterze liniowym, których widoczność zależy od ich długości, głębokości, szerokości, położenia i wzajemnego rozmieszczenia.

 

Wady szkła powlekanego zostały przedstawione w tabeli 2 [3].

 

Wady produkcyjne szyb zespolonych
Wady powstałe w wyniku nieprawidłowego wykonania szyb zespolonych to wady, które możemy ocenić w sposób wizualny oraz takie które ujawniają się po przeprowadzeniu badań.

 

Do wad szyb zespolonych, których obecność możemy stwierdzić poprzez dokonanie oględzin zaliczamy [2]:
- brak ciągłości szczeliwa zewnętrznego na ramce i narożnikach,
- brak ciągłości butylu na całym obwodzie,
- przecieki szczeliwa do wnętrza szyby zespolonej,
- obecność pęcherzy w szczeliwie,
- występowanie menisku większego niż 1 mm,
- obecność skorodowanych ramek dystansowych,
- obecność zabrudzeń w przestrzeni międzyszybowej,
- przesunięcie szyb składowych względem siebie w szybach zespolonych, zarówno jedno-, jak i dwukomorowych, a w szybach dwukomorowych przesunięcie skrajnych szyb (powyżej wartości dopuszczonych przez normę),
- obecność „pierścieni Newtona”, tj. zjawiska optycznego powstałego, gdy dwie szyby w ich środku stykają się lub są bliskie zetknięcia,
- występowanie zacieków na szybie składowej od strony wewnętrznej (ramki dystansowej) szyby zespolonej (są to ślady po wyroszeniu, które było spowodowane brakiem szczelności zespolenia).

 

Niektóre z wymienionych powyżej wad produkcyjnych szyb zespolonych przedstawiają fotografie 1-3.

 

Wadą, której nie można dostrzec, a jedynie stwierdzić w wyniku przeprowadzonych badań, jest brak wypełnienia w odpowiednim stopniu przestrzeni międzyszybowej gazem specjalnym (najczęściej argonem).

 

Niższa od wymaganej zawartość argonu (<90%) powoduje niemożność zapewnienia wymaganej izolacyjności cieplnej, a tym samym jednej z głównych cech szyby zespolonej. Spotyka się jednak i takie szyby zespolone, w których w przestrzeni międzyszybowej występuje jedynie powietrze, mimo że producent deklaruje obecność w niej argonu [4] .

 

Tabela 2. Wady szkła powlekanego

 

Fot. 1. Brak ciągłości pasma butylu

 

Fot. 2. Pęcherz w szczeliwie

 

Fot. 3. Zabrudzenie powierzchni szyby 

 

Wady wynikłe z niewłaściwego montażu i późniejszej eksploatacji
Zwykłe szkło [4] jest materiałem twardym i kruchym, które w przypadku prawidłowego procesu odprężania w końcowym etapie produkcji ma niewielkie naprężenia wewnętrzne. Pęknięciu ulega na skutek działania termicznych lub mechanicznych czynników zewnętrznych. Przyczynami takich zjawisk jest wadliwy montaż lub nieodpowiednie warunki eksploatacyjne.

 

Poniżej podano przykłady wadliwego montażu oraz eksploatacji zarówno szyb zespolonych jak i hartowanych i/lub warstwowych, które często stanowią element składowy zespolenia. . Wystąpienie w szybie wewnętrznych naprężeń mechanicznych spowodowanych pracą elementów konstrukcyjnych budynku powoduje jej pęknięcie co przedstawia fot. 4.

 

Przyczyną pęknięcia szyb zespolonych może być wystąpienie naprężeń wewnętrznych, które powstają również z powodu zbytniego dopasowania szyb zespolonych do elementów konstrukcji metalowej lub wygięcia płaszczyzny ram, w których zamontowane są szyby, co przedstawia fot. 5.

 

Szkło pęka również w sytuacji, kiedy w oknie brak jest podkładek oddzielających szkło od ramy okiennej. Zdarzają się również sytuacje, kiedy ma miejsce montowanie w ramy okienne szyb zespolonych z odpryskami. Spowoduje to, że w miejscach uszkodzenia szkła (naroża, krawędzie) w późniejszym okresie eksploatacji obiektu rozpocznie się proces pękania szkła, jak na poniższych fotografiach 6-8.

 

Szkło pęka również na skutek wystąpienia naprężeń drugiego rodzaju, tzn. naprężeń termicznych. Ich powstawaniu mogą sprzyjać specyficzne warunki, np. niejednakowe nagrzanie całej szyby zespolonej. Dzieje się to wtedy, gdy górna jej część jest zacieniona, np. przez znacznie wysunięty gzyms, podczas gdy pozostała część okna wystawiona jest na bezpośrednie działanie intensywnych promieni słonecznych.

 

Zastosowanie innego rodzaju szkła, niż przewidziano w projekcie, może również wpłynąć na pękanie szyb zespolonych. Zastąpienie w zespoleniu szkła hartowanego szkłem klejonym lub zastosowanie szkła klejonego, ale o budowie niezgodnej z wytycznymi, jest przyczyną wspomnianego uszkodzenia wyrobu.

 

Fot. 4. Pęknięcie w szybie zespolonej spowodowane pracą elementów konstrukcyjnych budynku

 

Fot. 5. Pęknięcie w szybie zespolonej wynikłe ze zbytniego dopasowania szyby zespolonej do elementów konstrukcji.

 

  

Fot. 6. Odpryski na krawędziach szyb zespolonych

 

Fot. 7. Pęknięcie szkła w szybie zespolonej

 

Fot. 8. Odprysk w narożu szyby zespolonej

 

Fot. 9. Pęknięcie w szybie zespolonej spowodowane naprężeniami termicznymi

 

Dzieje się tak, jeżeli w szybie zespolonej jej składowa zewnętrzna jest szkłem klejonym. Warunki, w jakich znajduje się ta szyba (ciągłe działanie promieni słonecznych), mają istotny wpływ na jej pracę. Zdarza się, że w skład takiego szkła klejonego wchodzi szkło zwykłe, odprężone, o niższej odporności termicznej niż szkło hartowane, które przewidziano w projekcie (fot. 9).

 

Wady występujące w szybach zespolonych przyczyniają się do wyeliminowania tego produktu budowlanego z dalszego użytkowania. Wadliwy wyrób nie spełnia stawianych mu wymagań. Staje się on „problemem” zarówno dla użytkownika jak i dla producenta, bądź montażysty.

 

 mgr inż. Anna Balon-Wróbel
ICiMB, Zakład Technologii Szkła
Kraków

 

mgr inż. Agnieszka Marczewska
ICiMB, Zakład Technologii Szkła
Kraków

 

Literatura:
[1] PN-EN 1279-1:2006 Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne. Część 1: Wymagania ogólne, tolerancje wymiarowe oraz zasady opisu systemu.
[2] Kryteria Techniczne. Nr 20/S (wyd.1 z dn. 15.12.2010 r) opracowane przez Zakład Certyfikacji Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie.
[3] PN-EN 1096-1:2001 Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 1: Definicje i klasyfikacja.
[4] Balon-Wróbel A., Zduniewicz T., Pichniarczyk P., Wady i awarie szyb zespolonych, „Izolacje” 4/2010, s. 30-31.

 

 

patrz też:

- Szyby zespolone z funkcją ochrony przeciwsłonecznej, Świat Szkła 06/2013

Wady szkła na fasadach. Część 2. Szyby zespolone , Anna Balon-Wróbel, Agnieszka Marczewska, Świat Szkła 4/2012

Wady szkła na fasadach Część 1. Szkło hartowane i warstwowe , Anna Balon-Wróbel, Agnieszka Marczewska, Świat Szkła 3/2012 

 

- Niezwykłe szyby zespolone Robert Sienkiewicz,  Świat Szkła 2/2010     

Szyby z zastosowaniem aerożeli , Tadeusz Michałowski , Świat Szkła 2/2008  

 

Szyby zespolone w zastosowaniach specjalnych , Wojciech Dąbrowski, Świat Szkła 2/2008

 

patrz też - inne artykuły tego autoira:

Wady szkła na fasadach. Część 2. Szyby zespolone , Anna Balon-Wróbel, Agnieszka Marczewska, Świat Szkła 4/2012

Wady szkła na fasadach Część 1. Szkło hartowane i warstwowe , Anna Balon-Wróbel, Agnieszka Marczewska, Świat Szkła 3/2012 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

 

 inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 

 więcej informacj: Świat Szkła 4/2012  

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.