Wydanie 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Na wspólny rynek europejski mogą być wprowadzane te wyroby budowlane, dla których przeprowadzono ocenę zgodności wg zharmonizowanych z dyrektywą budowlaną specyfikacjami technicznymi.
Normy zharmonizowane
Normy zharmonizowane są to normy europejskie, które wiążą właściwości wyrobów z wymaganiami podstawowymi dyrektywy i jednocześnie pozwalają na uwzględnienie istniejących poziomów wymagań stawianym tym wyrobom w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Zawierają również postanowienia dotyczące systemu oceny zgodności wyrobu.
Dla każdej normy zharmonizowanej ustala się dwie daty, tzw. okres przejściowy: data rozpoczęcia okresu przejściowego informuje od kiedy możliwe jest prowadzenie oceny zgodności wg normy zharmonizowanej i oznaczanie wyrobu znakiem CE, data zakończenia to data, po której znakowanie znakiem CE jest obowiązkowe.
Okres przejściowy umożliwia producentom i jednostkom notyfikowanym stopniowe przygotowanie się do procedur oceny zgodności wyznaczonych przez dyrektywę. Wykaz norm zharmonizowanych dla wyrobów ze szkła zawiera tabela 1.
Ocena zgodności
W zakresie wyrobów ze szkła istnieje kilka procedur wiodących do atestacji tych wyrobów w zależności od zastosowania.
Zastosowanie szkła w budownictwie podzielono na grupy w odniesieniu do wymagań podstawowych Dyrektywy Budowlanej 89/106/EWG, a mianowicie:
. oszklenia szczególnie przeznaczone do zapewnienia odporności ogniowej,
. podlegające wymaganiom dotyczącym reakcji na ogień,
. oszklenie przeznaczone jako pancerne i przeciwwybuchowe,
. oszklenie zabezpieczające przed hałasem i utratą energii cieplnej
Systemy atestacji poszczególnych wyrobów budowlanych określone zostały w decyzjach Komisji Europejskiej i tak: dla wyrobów ze szkła wyznaczono ocenę zgodności wg systemu 1, 3 i 4.
Poszczególne systemy obejmują zadania dla producenta, upoważnionej jednostki certyfikującej i laboratoriów badawczych.
Systemy atestacji zgodności dla wyrobów ze szkła
System 1 - to certyfikacja zgodności wyrobu przez notyfikowaną jednostkę certyfikująca na podstawie określonych zadań producenta:
. wdrożenie systemu zakładowej kontroli produkcji, badanie próbek zgodnie z planem badań i jednostki notyfikowanej:
. wstępnie badanie typu wyrobu, wstępna inspekcja zakładowej kontroli produkcji, ciągły nadzór, ocena i akceptacja zakładowej kontroli produkcji. Podstawę oznakowania symbolem CE stanowi deklaracja zgodności wystawiona przez producenta, której towarzyszy certyfikat zgodności wyrobu. System ten obejmuje:
. szyby przewidziane w zestawach szybowych przeznaczonych do ochrony przed ogniem,
. szyby do zastosowania jako przeszklenia pancerne i przeciwwybuchowe (wszystkie poziomy i klasy).
System 2 - to deklarowanie zgodności wyrobu przez producenta na podstawie zadań dla producenta:
. wstępne badanie typu,
. zakładowej kontroli produkcji,
. badanie próbek zgodnie z ustalonym planem badań i zadań dla jednostki notyfikowanej,
. certyfikacja zakładowej kontroli produkcji na podstawie wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego,
. badania sondażowe próbek pobranych w fabryce.
Podstawę oznaczenia CE wyrobów stanowi deklaracja zgodności sporządzona przez producenta. System ten nie obejmuje wyrobów ze szkła.
System 3 - to deklarowanie zgodności wyrobu przez producenta na podstawie zadań dla producenta:
. zakładowa kontrola produkcji i notyfikowanego laboratorium:
. wstępne badanie typu wyrobu.
Podstawą oznakowania wyrobów znakiem CE stanowi deklaracja zgodności wystawiana przez producenta.
System ten obejmuje szyby do zastosowań podlegających przepisom dotyczącym odporności na ogień zewnętrzny i/lub oszczędności energii lub zmniejszenie hałasu, oraz do innych zastosowań narażonych na niebezpieczeństwa związane z ''bezpieczeństwem użytkowania'' i podlegających tym przepisom.
System 4 – to deklarowanie zgodności wyrobu na podstawie zadań producenta:
. wstępne badanie typu wyrobu i zakładowa kontrola produkcji.
Podstawą oznaczania wyrobów znakiem CE stanowi deklaracja zgodności wystawiana przez producenta.
System obejmuje: szyby do zastosowań innych niż określone powyżej (np. szyby zespolone do instalowania w budynkach i konstrukcjach takich jak: okna, ściany osłonowe, dachy i ściany działowe). System oceny zgodności właściwy dla danego wyrobu wskazany jest w zharmonizowanej normie lub aprobacie technicznej wyrobu.
Analiza zharmonizowanych norm europejskich na szkło budowlane wskazuje, że dla wyrobów o podstawowym powszechnym zastosowaniu przewiduje się ocenę zgodności wg systemu 4.
Do oceny zgodności producent może przyjąć system o zwiększonych wymaganiach np.: system 2 zamiast 3 lub 4, nie może natomiast zastosować systemu o niższych wymaganiach np. 4 zamiast 3. Nie może też zrezygnować z elementów oceny zgodności przypisanych do wymaganego systemu, jeżeli system o zwiększonych wymaganiach ich nie obejmuje np.: badań typu wyrobu w akredytowanym laboratorium obowiązującym w systemie 3 przy poddaniu się dobrowolnej certyfikacji zakładowej kontroli produkcji w systemie 2.
Każdy z systemów atestacji wymaga posiadania przez producenta Zakładowej Kontroli Produkcji opartej o planowanie i realizację badań jakości na etapie sprawdzania surowców i materiałów, kontroli i badań podczas produkcji, badań wyrobów gotowych, oraz przeprowadzenia wstępnego badania typu wyrobów.
Tabela 1. Wykaz norm zharmonizowanych dla wyrobów ze szkła |
Wstępne badania typu wyrobu
Wstępne badania typu wyrobu wykonywane jest tylko raz – na początku procedury atestacji zgodności przy ustalaniu charakterystyki wyrobu. Wszystkie deklarowane przez producenta właściwości użytkowe powinny być przedmiotem wstępnych badań typu. Istnieje możliwość wykorzystania wcześniej przeprowadzonych badań typu pod warunkiem, że dotyczą tego samego wyrobu, tych samych cech, tej samej lub surowszej niż przewiduje specyfikacja techniczna metody badania.
W sytuacji kiedy producent posiada więcej niż jedną linię produkcyjną oraz/lub zakład produkcyjny to w celu ograniczenia wykonywania wstępnych badań typu powinien:
. opracować dokumentację techniczną wyrobu, uwzględniając wszystkie linie oraz/lub wszystkie zakłady,
. stworzyć bezpośrednią zależność pomiędzy kontrolą produkcji, wstępnymi badania typu, oraz stałym nadzorem prowadzonym w ramach auditu wewnętrznego,
. posiadać osobę odpowiedzialną za zagwarantowanie zgodności wyrobu w oparciu o:
. spójny system zakładowej kontroli produkcji we wszystkich zakładach i/lub na wszystkich liniach,
. uzyskać dowody na to, że wyrób jest zgodny w odniesieniu posiadanych przez niego właściwości, jak również właściwości zamierzonych.
Zakładowa Kontrola Produkcji
Jest to stała wewnętrzna kontrola produkcji wykonywana przez producenta. Prawidłowo zorganizowana i realizowana stanowi podstawowy warunek w ocenie zgodności wyrobów budowlanych i oznakowanie ich znakiem CE.
. ustala działania i środki umożliwiające producentom utrzymywanie i kontrolę zgodności z ustaleniami technicznymi,
. jest środkiem za pomocą, którego producent zapewnia zgodność wyrobów wprowadzonych do obrotu z ustaleniami technicznymi,
. jest środkiem, za pomocą którego producent zapewnia, że deklarowane na podstawie wstępnego badania typu właściwości użytkowe wyrobu zachowują ważność w stosunku do produkowanych wyrobów.
System zakładowej kontroli produkcji powinien:
. być dostosowany do poziomu wymagań użytkowych, jakie wyrób ma osiągnąć,
. być dostosowany do procesu produkcyjnego,
. uwzględniać stopień automatyzacji linii produkcyjnej,
. uwzględniać rodzaj urządzeń produkcyjnych i kontrolnych,
. być udokumentowany.
Wdrożenie systemu zakładowej kontroli produkcji można osiągnąć poprzez;
. nadzór i badania surowców,
. kontrole i badania prowadzone podczas produkcji,
. sprawdzenie i badanie wyrobów gotowych,
. nadzór nad przyrządami pomiarowymi,
. nadzór nad urządzeniami produkcyjnymi
System zakładowej kontroli produkcji powinien określać:
. odpowiedzialność, uprawnienia i wzajemne zależności personelu, który zarządza, wykonuje i kontroluje prace mające wpływ na jakość,
. procedury związane z działaniem zakładowej kontroli produkcji, niezbędne do wykonania zgodności wyrobu na odpowiednich etapach jego produkcji,
. procedury szkolenia personelu, którego działania mają wpływ na jakość prac postępowania z reklamacjami.
Zadania i zakresy odpowiedzialności
. powinny być udokumentowane, dokumentacja powinna być uaktualniana,
. w każdym zakładzie produkcyjnym należy wyznaczyć osobę odpowiedzialną za zarządzanie i nadzór nad procedurami zakładowej kontroli produkcji,
. zapewnienie, że wymagania te są wdrożone i utrzymywane.
Procedury związane z działaniem zakładowej kontroli produkcji powinny obejmować następujące działania:
. wyszczególnienie i wymagania dla surowców oraz zasady ich odbioru,
. nadzór nad procesem produkcyjnym,
. kontrole i badania wykonywane na każdym etapie produkcji oraz ich częstotliwość,
. zakres oraz częstotliwość kontroli i badań wyrobów gotowych,
. postępowanie z wyrobem niezgodnym z wymaganiami,
. zapewnienie identyfikowalności wyrobów,
. nadzór nad wyposażeniem kontrolno–pomiarowym,
. postępowanie z wyrobem gotowym, przechowywanie, pakowanie, znakowanie i etykietowanie.
Surowce i materiały do produkcji
Producent powinien zapewnić, że surowce zostaną zastosowane dopiero po zweryfikowaniu ich zgodności z określonymi wymaganiami.
Procedury odbioru powinny określać:
. kontrolowane właściwości,
. metody oraz częstotliwość kontroli,
. zasady zwalniania dostaw surowców do produkcji,
. osoby odpowiedzialne za ich wykonanie.
Przy ustalaniu sposobów kontroli należy uwzględnić kontrolę przeprowadzoną przez dostawców i udokumentowane dowody zgodności.
Proces produkcji
Producent powinien nadzorować proces produkcji i prowadzić kontrole i badania. W związku z tym powinien podjąć następujące działania:
. zdefiniować charakterystyczne etapy procesu produkcji,
. określić rodzaj i częstotliwość badań międzyoperacyjnych prowadzonych w czasie produkcji oraz przyrządy pomiarowe niezbędne do ich wykonania,
. określić działania jakie należy podjąć, gdy określone wartości kontrolne lub kryteria oceny nie są osiągane,
. ustalić zasady nadzoru nad wyposażeniem do produkcji
oraz urządzeniami do kontroli procesu i badań międzyoperacyjnych.
Badania wyrobu gotowego
Producent powinien regularnie badać wyroby gotowe. Badania te powinny być wykonywane w zakresie zgodnym z wymaganiami i metodami ustalonymi w specyfikacji technicznej.
Wyniki z prowadzonych badań powinny być rejestrowane, a zapisy dostępne i powinny zawierać co najmniej:
. nazwę (identyfikację wyrobu),
. datę produkcji,
. badane właściwości i dla każdej właściwości podanie metody badania,
. wyniki badania i ocenę zgodności z wymaganiami dokumentu odniesienia,
. identyfikację i podpis osoby przeprowadzającej badania.
W przypadku gdy wyroby nie spełniają wymagań, producent powinien podjąć niezbędne działania korygujące, przewidziane w systemie zakładowej kontroli produkcji np.: przeprowadzenie kolejnych badań, wprowadzenie zmian w procesie produkcji, odrzucenie lub naprawa wyrobu.
Postępowanie z wyrobem niezgodnym z wymaganiami
Powinny być ustanowione procedury postępowania z wyrobami, które są niezgodne z wymaganiami i powinny określać co najmniej:
. sposób oznakowania i odizolowania tych wyrobów,
. sposób udokumentowania wady i oceny braku zgodności z wymaganiami,
. działania w celu wyeliminowania stwierdzonych niezgodności oraz podjęcie działań korygujących,
. odpowiedzialność i uprawnienia dotyczące sposobu postępowania z wyrobem niezgodnym.
Po usunięciu przyczyny niezgodności należy powtórzyć zakwestionowane badanie, aby uzyskać dowód, że wady wyrobu zostały usunięte.
Z wymienionych działań powinny być prowadzone zapisy.
Identyfikowalność wyrobów
Poszczególne wyroby lub partie wyrobów i związane z nimi szczegóły produkcyjne i badania powinny być możliwe do identyfikacji i odtworzenia.
Wyposażenie kontrolno-pomiarowe
Producent powinien ustanowić procedury nadzorowania wyposażenia do kontroli pomiarów i badań, które posiada wpływ na deklarowane wartości.
Procedury te powinny obejmować:
. wzorcowanie i sprawdzanie wyposażenia,
. identyfikowanie wyposażenia, w celu wykonania jego statusu wzorcowania lub sprawdzania,
. postępowanie z wyposażeniem uszkodzonym,
. sposoby obsługi wyposażenia,
. prowadzenie zapisów dotyczących wyposażenia, w tym zapisów wzorcowania i sprawdzania.
Ponadto producent powinien:
. określić pomiary i badania, które należy wykonać, aby wyrób spełniał założone wymagania,
. określić wyposażenie do pomiarów i badań oraz prowadzić rejestr posiadanego wyposażenia,
. opracować harmonogram wzorcowania i sprawdzania,
. wzorcować i sprawdzać wyposażenie zgodnie z harmonogramem,
. identyfikować wyposażenie w celu wykazania jego statusu wzorcowania lub sprawdzania,
. zapewnić i monitorować warunki środowiskowe do przeprowadzenia pomiarów i badań,
. ocenić ważność poprzednich wyników kontroli i badań, jeżeli okaże się, że wyposażenie utraciło wymagane własności metrologiczne.
Sposób wzorcowania powinien zapewnić możliwość odniesienia wyniku pomiaru do wzorca państwowego. Jeżeli takie wzorce nie istnieją, należy udokumentować podstawę stosowaną do wewnętrznych sprawdzeń i wzorcowań.
Wzorce powinny mieć aktualne świadectwa, wystawione przez akredytowane laboratoria lub przez laboratoria Głównego Urzędu Miar. Wzorcowanie może być przeprowadzone w upoważnionych laboratoriach pomiarowych. Z ww. działań powinny być prowadzone zapisy.
Pakowanie i magazynowanie wyrobów
Producent powinien:
. określić sposób postępowania z wyrobem gotowym, sposób jego pakowania, zabezpieczania i dostarczania do odbiorcy, w celu zapobieżenia uszkodzenia lub jego zniszczenia,
. kontrolować procesy pakowania i oznakowania wyrobu,
. prowadzić i dokumentować okresową ocenę stanu przechowywanego wyrobu, w celu wykrycia ewentualnych zniszczeń.
Szkolenie personelu
Producent powinien ustanowić procedury szkolenia oraz zapewnić szkolenie personelu, którego działania mają wpływ na jakość. Zapisy ze szkoleń powinny być prowadzone na bieżąco i przechowywane.
Reklamacje
Producent jest zobowiązany do:
. podejmowania odpowiednich działań w związku z reklamacjami dotyczącymi zgodności wyrobu z wymaganiami dokumentów odniesienia,
. prowadzenia i przechowywania zapisów dotyczących reklamacji.
Zapisy
Zapisy dokumentujące prowadzenie zakładowej kontroli produkcji powinny być określane w procedurze, datowane i parafowane przez osobę zobowiązaną do ich prowadzenia.
Producent powinien ustalić:
. sposób przechowywania zapisów,
. czas przechowywania, jeśli nie został określony w specyfikacji technicznej.
Tabela 2. Przykład informacji dotyczących oznakowania CE dla termicznie hartowanego bezpiecznego szkła sodowo-wapniowokrzemianiowego w systemie atestacji 1. |
Opis wyrobu (charakterystyka wyrobu)
Każdy producent zobowiązany jest do wykonania opisu typu swoich wyrobów z uwzględnieniem przewidywanego zastosowania i spełnienia wymagań podstawowych w danym obiekcie budowlanym.
Za przygotowanie charakterystyki wyrobu odpowiedzialny jest producent. Opis typu wyrobu będzie ujawniany według uznania producenta, oprócz przypadków, wymaganych przepisami.
Opis typu wyrobu powinien zawierać część normatywną oraz może zawierać część informacyjną jeśli producent przewiduje dalszy rozwój wyrobu.
Właściwości wyrobu
Producent powinien określić właściwości ogólne i użytkowe, które zamierza deklarować oraz odnieść się do wymagań odpowiednich norm.
Znakowanie wyrobu
Wyroby powinny być znakowane zgodnie z wymaganiami specyfikacji technicznych.
Wzór europejskiej deklaracji zgodności.
EUROPEJSKA DEKLARACJA ZGODNOŚCI (wg Dz. U. Nr 195 poz.2011 z 2004 r.) |
.
Deklaracja zgodności
Na podstawie przeprowadzonej oceny zgodności, wg. systemu przewidzianego dla danego wyrobu, producent lub jego upoważniony przedstawiciel wystawia deklarację zgodności, która powinna zawierać następujące informacje:
. nazwę i adres producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela (jeśli występuje),
. identyfikację wyrobu oraz kopię informacji towarzyszących znakowi CE,
. zastosowanie wyrobu,
. numer normy z którą wyrób jest zgodny,
. datę wystawienia deklaracji zgodności,
. nazwę, adres i numer jednostki notyfikowanej, jeśli była zaangażowana w procedurę oceny zgodności,
. nazwę i adres notyfikowanego laboratorium, jeśli była zaangażowana w procedurę oceny zgodności,
. certyfikat zgodności (jeśli producent posiada),
. nazwisko i stanowisko osoby uprawnionej do podpisania deklaracji w imieniu producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela.
Znakowanie CE
Oznakowanie CE powinno być umieszczony na wyrobie lub gdy jest to niemożliwe, na etykiecie, opakowaniu lub na towarzyszących dokumentach handlowych.
Oznakowaniu CE powinny towarzyszyć następujące informacje:
. numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej (jedynie dla wyrobów w systemie 1),
. nazwa lub znak identyfikacyjny i siedziba producenta,
. dwie ostatnie cyfry roku, w którym oznakowano wyrób,
. numer certyfikatu zgodności WE lub certyfikatu zakładowej kontroli produkcji (jeżeli ma zastosowanie),
. numer normy,
. opis wyrobu: nazwa, wymiary, przewidziane zastosowanie,
. zadeklarowane właściwości użytkowe: poziom lub klasa,
Podsumowanie
Przytoczone informacje sporządzane w oparciu o przepisy regulujące wprowadzanie wyrobów budowlanych do obrotu, wskazują, że nie można tak po prostu produkować i sprzedawać wyrobów bez zapewnienia kontroli ich produkcji, odbioru, pakowania czy magazynowania.
Nowy wzór deklaracji zgodności gwarantuje, że osoba kontrolująca natychmiast oceni na jej podstawie wymagania dotyczące wyrobu (wymagany system oceny zgodności) oraz stopień ich spełnienia przez producenta.
Zakładowa kontrola produkcji jest nowym elementem systemu oceny zgodności wyrobów budowlanych. Dla wielu firm, szczególnie z wieloletnią tradycją nie jest to nowy element, gdyż kontrola produkcji była zawsze wymagania oraz prowadzona w mniejszym lub większym zakresie. Zmieniają się tylko metody i podstawy normatywne kontroli, badań, czy odbioru wyrobów.
Natomiast dla wielu nowych, szczególnie mniejszych producentów zakładowa kontrola produkcji jest nowym wyzwaniem, tym bardziej, że łatwiej go wdrożyć w firmie, która ma doświadczoną załogę, wyspecjalizowane jednostki organizacyjne, czy laboratorium zakładowe oraz wyposażenie pomiarowe, trudniej zaś w kilkuosobowej firmie, bez doświadczenia w kontroli jakości i bez odpowiedniego oprzyrządowania.
Alicja Papier
ISiC Warszawa
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych 89/106/EEC, zobowiązuje te Państwa do notyfikowania krajowych jednostek certyfikujących, jednostek kontrolujących oraz laboratoriów badawczych desygnowanych do wykonywania czynności wynikających z Dyrektywy. Szczegółowe wymagania oraz zasady ubiegania się jednostek o autoryzację w celu uzyskania notyfikacji zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych znakowaniem CE.
Instytut Szkła i Ceramiki posiada już od 2005 r. notyfikację dla Laboratorium Badawczego w Warszawie w zakresie badań płytek ceramicznych (Nr 1613). Z dniem 28 lutego 2006 r. zakres notyfikacji został rozszerzony dla Zakładu Certyfikacji w Warszawie o certyfikację szkła budowlanego oraz dla Laboratorium Badawczego w Krakowie o badania szkła budowlanego.
Uzyskana notyfikacja Zakładu Certyfikacji upoważnia do certyfikowania szkła budowlanego przewidzianego do zastosowania w przeszkleniach do zapewnienia odporności ogniowej oraz jako przeszklenia pancerne i przeciwwybuchowe. Dla takich zastosowań bowiem do oceny zgodności obowiązuje system atestacji 1, tj. certyfikacja wyrobów, zgodnie z Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 2 lutego 2000 r.
Komisja Europejska w ramach tejże Decyzji ustaliła także udział w systemie oceny zgodności trzeciej strony - laboratoriów badawczych, których zadaniem jest wykonywanie odpowiednich badań szkła budowlanego wynikających ze zharmonizowanych z Dyrektywą Norm Europejskich. Badania takie przewiduje się w systemie 1, przytoczonym wcześniej oraz w systemie 3 przewidzianym dla szkła budowlanego do zastosowań związanych z bezpieczeństwem użytkowania oraz dotyczących oszczędności energii lub zmniejszeniem hałasu.
Laboratorium Badawcze w Krakowie w ramach rozszerzonej dla Instytutu notyfikacji uzyskało uprawnienia do wykonywania właśnie takich badań.
Instytut Szkła i Ceramiki stanowi aktualnie w pełni przygotowane zaplecze do certyfikacji i badań szkła budowlanego zgodnie z wymaganiami norm zharmonizowanych. Jest to bardzo istotne, gdyż obecnie wdrażanie norm zharmonizowanych na szkło budowlane znajduje się w okresie przejściowym tj. okresie w którym można stosować jeszcze krajowy system oceny zgodności wyrobów, a także można już stosować system unijny.
Poniżej podano wybrane normy zharmonizowane na szkło budowlane, wraz z datami [w nawiasie] okresu przejściowego:
. PN-EN 572-9:2005 (U) Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego. Część 9: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 1096-4:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 4: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 1279-5:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne. Część 5: Ocena zgodności [1.03.2006-1.03.2007]
. PN-EN 1863-2:2004 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo- krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 12150-2:2004 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 14449:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Ocena zgodności [1.03.2006 - 1.03.2007].
Jak widać już we wrześniu kończy się okres przejściowy dla wdrożenia norm zharmonizowanych na szkła podstawowe (float, ciągnione, ornamentowe, zbrojone), na szkło powlekane, termicznie wzmocnione (tzw. półhart) oraz termicznie hartowane. Po zakończeniu okresu przejściowego obowiązuje wyłącznie system unijny (oznakowanie CE).
Koniec okresu przejściowego dla norm na szyby zespolone i na szkło warstwowe ustalono na dzień 1 marzec 2007 r.
Laboratorium Badawcze Oddziału Zamiejscowego ISiC w Krakowie biorąc pod uwagę kończące się okresy przejściowe, nowe i skomplikowane zasady oceny zgodności wyrobów opisane w normach zharmonizowanych, a także brak wydania tych norm w języku polskim, organizuje dla swoich klientów (producentów szkła i szyb zespolonych) seminaria przybliżające całość problemów, łącznie z aktualnym stanem prawnym.
Organizowane seminaria obejmowały następujące tematy:
. Metody badań szyb zespolonych wg PN-EN 1279-2, -3, -4,
. Badania szkła hartowanego wg PN-EN 12150-1,
. Fabryczna kontrola szyb zespolonych wg PN-EN 1279-6,
. Opis systemu /typu/ szyb zespolonych wg PN-EN 1279-1.
Seminarium dotyczące opisu typu miało charakter warsztatowy. Prezentujemy Państwu schemat opisu typu, dyskutowany i omawiany na tym seminarium. Szczegółowe omówienie oraz rozwinięcie zawartych w nim punktów możemy zaproponować w czasie kolejnych warsztatów w naszym Instytucie.
Opis systemu produkcji szyb zespolonych (przykład)
System (typ) to szereg izolacyjnych szyb zespolonych o jednakowych: profilu uszczelniającym obrzeże, materiałach uszczelniających obrzeże oraz elementach składowych uszczelniających obrzeże opisanych w opisie systemu. Uszczelnienia obrzeży tego szeregu szyb mają podobne charakterystyki, np. wskaźnik przenikania wilgoci, szybkość ubytku gazu
Surowce i komponenty używane w procesie produkcyjnym
Szkło – producent, dostawca ……….
a) wykaz stosowanych szkieł ……….
b) jakość szkła – zgodna z ………
c) tolerancje wymiarowe – określenie tolerancji roboczych zgodnie z wymogami odpowiednich norm ..………
Ramka dystansowa produkcji ……..
a) materiał ..……
b) zawartość składników lotnych (informacja od producenta) …........
c) szerokości i tolerancje wymiarowe ..………
Środek osuszający
Sito molekularne 3 Å ……. produkcji …...., dostawca ...…
a) aktywność – opis testu ΔT (od producenta) ..…..
b) zasyp sita do …….. boków
c) zawartość składników lotnych (informacja od producenta) …....
Uszczelniacz wewnętrzny butyl ……… produkcji ………., dostawca .......…
a) temperatura nakładania butylu …….
b) zawartość składników lotnych……. (informacja od producenta)
Uszczelniacz zewnętrzny ………. produkcji………, dostawca ……......
a) stosunek mieszania składników A i B – ……..…
b) temperatura nakładania – ……...…
c) twardość wg Shore`a po 24 h – …….....
d) zawartość składników lotnych (informacja od producenta)
e) okres przydatności do użycia po zmieszaniu…...…
Wypełnienie przestrzeni międzyszybowej
Przestrzeń międzyszybowa wypełniona gazem……., mieszaniną gazów ……….
a) stopień wypełnienia ……...
b) producent gazu………..
Elementy ozdobne w przestrzeni międzyszybowej:
a) producent ………, dostawca ……..
b) rodzaj i sposób montażu ………..
c) obecność składników lotnych ( informacja od producenta)
Opis wykonanego uszczelnienia obrzeża Rys. 1 Przenikanie wilgoci Ubytek gazu
Rys. 2. Przykład geometrii przenikania
Szczegółowe rysunki powierzchni mających znaczenie przy uszczelnianiu obrzeży, np.:
– przekrój odnoszący się do ciągłego uszczelnienia obrzeża z opisem wymagań (rys. 1):
a) dwustopniowy system uszczelnienia szyb zespolonych
– szerokość pasma pierwszego szczeliwa (butylu) min. …..... mm,
– szerokość pasma drugiego szczeliwa min. ...…. mm,
lub
b) jednostopniowy system uszczelniania szyb zespolonych
– szerokość pasma szczeliwa min. ….. mm.
Przy obydwu systemach:
– grubość szczeliwa pokrywającego grzbiet ramki dystansowej min. ….. mm,
– przekroje obrazujące geometrię przenikania tej części uszczelnionego obrzeża izolacyjnej szyby zespolonej, przez którą następuje przepuszczanie pary i gazu (rys. 2)
– przekrój odnoszący się do obrzeża, w którym zastosowano element łączący;
– przekrój odnoszący się do narożnika;
Określenie tolerancji grubości wzdłuż obwodu szyby
Grubość rzeczywista mierzona na zewnętrznych powierzchniach szkła zespolonego, przy każdym narożu oraz blisko środkowych punktów obrzeży; z dokładnością do 0,1 mm.
Tolerancje grubości izolacyjnych szyb zespolonych ze szkieł float |
Procesy produkcyjne
Rozkrój szkła
– stół do automatycznego rozkroju firmy……..
lub rozkrój ręczny
– sposób usuwania powłoki……..
– szerokość usuniętej powłoki……
Woda stosowana do mycia szyb:
a) temperatura ….....
b) pH ………
c) przewodność …..….
Ramki dystansowe gięte na giętarce……….., łączone przy użyciu……. lub docinane i łączone w narożach …… przy pomocy narożników z …........
Zasyp sita molekularnego – sposób zasypu ….
Aktywność sita molekularnego sprawdzana jest metodą ….....…. z częstotliwością ………….
Proces napełniania gazem przestrzeni międzyszybowej prowadzony jest za pomocą urządzenia do napełniania gazem typu........
– położenie i wymiary otworów do napełniania………….
– metody zamykania otworów do napełniania ................
lub napełnianie na linii w trakcie zespalania….
Proces nakładania butylu
– urządzenie……………….
– ilość butylu na 1 mb ramki – ……..
– szerokość nałożonego pasma – …….
– grubość warstwy butylu – ……..
– sposób nałożenia pasma butylu na ramkę dystansową……… (jednolitość, ciągłość materiału, przyleganie na całym obwodzie łącznie z narożami)
Proces nakładania szczeliwa zewnętrznego
– urządzenie – system (ręcznie, automatycznie)
– sposób łączenia ze szczeliwem wewnętrznym …...…
– obecność pęcherzy w szczeliwie ……….
– adhezja do szkła – metoda ……….częstotliwość ..……
Limity działania na których oparta jest produkcja szyb zespolonych
Limity działania – wartość parametru zdefiniowanego w opisie systemu który jeżeli zostanie przekroczony wówczas wymagane jest podjęcie działań naprawczych w produkcji.
Limit absolutny – wartość parametru zdefiniowanego w opisie wyrobu, który, jeżeli zostanie przekroczony, wówczas obliguje do podjęcia działań naprawczych w produkcji:
– usunięcie wyrobów z produkcji do naprawy lub zniszczenia.
Np. granica absolutna
– wtrącenia powietrza między wewnętrzne i zewnętrzne uszczelnienie, na metr bieżący uszczelnienia obrzeża lub na jedną izolacyjną szybę zespoloną, co może wystąpić w trakcie produkcji bez wpływu na ekonomicznie uzasadniony czas życia szyby.
Jeżeli w wykazie nie umieszczono granic absolutnych, to granice działania służą jako granice absolutne.
Protokoły badań laboratoriów badawczych
Próbki szyb zespolonych wyprodukowanych w Zakładzie Produkcyjnym…… zostały poddane badaniom na zgodność z:
– PN-EN 1279-2:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 2: Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące przenikania wilgoci
– PN-EN 1279-3:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 3: Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące szybkości ubytku gazu oraz tolerancje koncentracji gazu
– PN-EN 1279-4:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 4: Metody badania fizycznych właściwości uszczelnionych obrzeży.
Badania wykonało notyfikowane laboratorium badawcze, szyby uzyskały wyniki pozytywne.
Na deklarowaną wartość współczynnika przenikania ciepła U… posiadamy protokoły badań wykonanych przez notyfikowane laboratorium badawcze.
Atesty na szkła składowe np. na badanie wytrzymałości na zginanie, odporności na ostrzał z broni palnej, odporności na uderzenie oponami itp.
Oznaczenie wyrobu np.:
– Nazwa wyrobu
– Nazwa producenta
– Data produkcji.
– Budowa szyby
– Nr zlecenia.
– Wartość U.
mgr inż. Teresa Siekierska
mgr inż. Barbara Mazur
ISiC Oddział Zamiejscowy w Krakowie
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Adelio Lattuada została założona w 1978 r., a jej siedziba mieści się w miasteczku Carbonate, kilkanaście kilometrów od Mediolanu. Nazwa firmy pochodzi od pierwszego pracownika firmy i jej właściciela. Na początku działalności firma zajmowała się serwisem i remontami maszyn oraz podwykonawstwem elementów konstrukcyjnych.
Na początku lat osiemdziesiątych firma wyprodukowała pierwszą własną konstrukcję - szlifierkę do naroży. Aktualnie w firmie zatrudnionych jest 35 osób. Powierzchnia hal produkcyjnych, biura konstrukcyjnego oraz zaplecza administracyjnego to 3000 m2.
Około 80% produkcji jest eksportowana do wielu krajów świata. W Europie największym odbiorcą maszyn są Niemcy. Aktualnie na rynku niemieckim pracuje ponad 150 maszyn AL. W Polsce firma rozpoczęła sprzedaż i promocję w 1999 r. Na dzień dzisiejszy pracuje w Polsce 27 maszyn, głównie szlifierki fazujące, szlifierki pionowe z możliwością ukosowania oraz szlifierki do kształtów i myjki pionowe szkła.
Rozwój techniki cyfrowej również objął maszyny Adelio Lattuada. Wszystkie maszyny w mniejszym lub większym stopniu wzbogacono o możliwości sterowania CN.
Rok 2006 to start z nowym modelem szlifierki poziomej. Na najbliższych targach GLASSTEC będzie oficjalna premiera tych maszyn.
Szlifierki pionowe, krawędziowe Adelio Lattuada to cała seria maszyn. Aktualnie obejmuje:
1. Serię maszyn typ AL - grupa szlifierek małych wyposażonych we wrzeciona szlifierskie z tarczami obwodowymi lub garnkowymi. Ilość wrzecion szlifierskich od 4 do 9. Lekka konstrukcja transportera zapewnia obróbkę szkła o ciężarze maksymalnym do 300 kg.
2. Serię typ TL - grupa szlifierek pionowych średnich o 9-12 wrzecionach. Konstrukcja maszyny jest wzmocniona, a transporter maszyny umożliwia obróbkę arkuszy szkła o ciężarze do 800 kg.
3. Serię typ TLR - szlifierki pionowe wielowrzecionowe (od 10 do 16 wrzecion szlifujących). Sztywna konstrukcja, wyposażona w transporter, mogący wytrzymać obciążenia do 1200 kg. Są o wysokowydajne maszyny produkcyjne.
4. Serię maszyn typu AV - szlifierki pionowe, w których wrzeciona szlifierskie mają możliwość regulacji kąta pochylenia w zakresie od 0 do 45 lub 60 stopni.
Nazwa techniczna tych maszyn brzmi: szlifierki pionowe - ukosowarki.
Każdy z powyższych typów maszyn może być konfigurowany lub wyposażany dodatkowo w:
. pneumatyczny docisk dla przenośników wejściowych i wyjściowych,
. przenośniki wejściowe i wyjściowe o długości do 6000 mm i wysokości od 3130 do 5000 mm,
. kierunek pracy lewo-prawo lub odwrotnie,
. wielkość usuwanego naddatku szkła aż do 10 mm.
Szlifierka typ AL. 4 E
Dane techniczne maszyny:
Prędkość liniowa: od 0,5 do 4 m/min
Minimalny rozmiar szkła: 60x150 x12 mm
Zakres grubości obrabianego szkła: od 3 do 20 mm
Moc zainstalowana: 6,5 kW, 400 V
Wymiary maszyny: 5400x1100x2350 mm
Długość przenośnika załadowczego i wyładowczego: 2000 mm
Ilość zbieranego naddatku: max 3 mm
Ciężar maszyny: 1400 kg
Obciążenia przenośnika: 150/70 kg/mb
Konfiguracja narzędzi:
Szlifierka typ AL. 6 E
Dane techniczne maszyny:
Prędkość liniowa: od 0,5 do 4 m/min
Minimalny rozmiar szkła: 60x150x12 mm
Zakres grubości obrabianego szkła: od 3 do 20 mm
Moc zainstalowana: 8,5 kW, 400 V
Wymiary maszyny: 5700x1100x2350 mm
Długość przenośnika załadowczego i wyładowczego: 2000 mm
Ilość zbieranego naddatku: max 3 mm
Ciężar maszyny: 1800 kg
Obciążenia przenośnika: 250/100 kg/mb
Konfiguracja narzędzi:
Szlifierka AL. 7 E Cerio
Dane techniczne maszyny:
Prędkość liniowa: od 0,5 do 3,5 m/min
Minimalny rozmiar szkła: 60x150x12 mm
Zakres grubości obrabianego szkła: od 3 do 20 mm
Moc zainstalowana: 11 kW, 400 V
Wymiary maszyny: 6100x1100x2350 mm
Długość przenośnika załadowczego i wyładowczego: 2000 mm
Ilość zbieranego naddatku: max 3 mm
Ciężar maszyny: 2200 kg
Obciążenia przenośnika: 250/100 kg/mb
Konfiguracja narzędzi:
Szlifierka AL. 8 E
Dane techniczne maszyny:
Prędkość liniowa: od 0,5 do 4 m/min
Minimalny rozmiar szkła: 60x150 x12 mm
Zakres grubości obrabianego szkła: od 3 do 20 mm
Moc zainstalowana: 14 kW, 400 V
Wymiary maszyny: 6050x1100x2350 mm
Długość przenośnika załadowczego i wyładowczego: 2000 mm
Ilość zbieranego naddatku: max 3 mm
Ciężar maszyny: 2300 kg
Obciążenia przenośnika: 250/100 kg/mb
Konfiguracja narzędzi:
Szlifierka AL. 9 E / AL. 9 M / AL. 9 M CERIO
Dane techniczne maszyny:
Prędkość liniowa: od 0,5 do 4 m/min
Minimalny rozmiar szkła: 60x150 x12 mm
Zakres grubości obrabianego szkła: od 3 do 20 mm
Moc zainstalowana: 15 kW, 400 V
Wymiary maszyny: 6200x1100x2350 mm
Długość przenośnika załadowczego i wyładowczego: 2000 mm
Ilość zbieranego naddatku: max 3 mm
Ciężar maszyny: 2600 kg
Obciążenia przenośnika: 250/100 kg/mb
Konfiguracja narzędzi:
Pionowe maszyny szlifująca typu AL wyposażono w elektroniczną regulację prędkości transportera. Ściernice garnkowe mocowane są na kompaktowych wrzecionach o stałej prędkości obrotowej oraz zabezpieczone przed wibracjami.
Wrzeciona posiadają masywną obudowę, i są wyposażone w łożyska kulkowe, zapewniające precyzyjne ustawienie. Uszczelnienie przeponowe.
Transporter przesuwa się ślizgowo po listwach ze stali hartowanej. Wszystkie elementy ślizgowe transportera są smarowane olejem poprzez centralną pompę smarującą. Transporter zbudowany jest z elementów ze stali hartowanej z wulkanizowana gumą. Klocki przenośnika są mocowane do łańcucha transportera. Docisk szkła realizowany jest pneumatycznie.
Tarcze polerskie są automatycznie dociskane, czym steruje PLC. Wszystkie ściernice są chłodzone z obiegu zamkniętego chłodziwa w skład którego wchodzą: zbiornik, pompa i rury dozujące wodę.
Grupa maszyn oznakowana symbolem AL obejmuje maszyny, które szczególnie polecane są dla małych i średnich zakładów szklarskich. Konstrukcja maszyn, ich prostota sterowania i obsługi jak również zastosowane elementy konstrukcyjne dają gwarancje bezawaryjnej pracy maszyny. Należy jednak zwrócić uwagę na parametr określany jako obciążenie przenośnika.
Konstrukcja maszyn umożliwia jego obciążanie, ale w ograniczonym zakresie – do 250 kg maksymalnie oraz do 100 kg na metr bieżący transportera. Ogranicza to możliwości w zakresie obróbki arkuszy szkła o dużych gabarytach oraz znacznym ciężarze.
Oczywiście istnieje możliwość modyfikacji konstrukcji. Na życzenie klienta można zwiększyć ten parametr do 400 kg max obciążenia (150 kg na metr bieżący).
Oznaczenie symboli narzędzi stosowanych na maszynach typu AL:
ściernica garnkowa z nasypem diamentowym metalicznym, szlifowanie czołowe
ściernica diamentowa z nasypem diamentowym metalicznym,
szlifowanie załomów
tarcza polerska, garnkowa, polerowanie czołowe
tarcza polerska, garnkowa, polerowanie załomów
tarcza garnkowa, cerowa – super-polerowanie czołowe
Wszystkie maszyny Adelio Lattuada produkowane są w zgodności ze standardami europejskimi i posiadają certyfikat CE. Zarówno uruchomienia maszyn jak też szkolenia operatorów są zrozumiałe a bezpośredni kontakt telefoniczny pozwala na szybkie i łatwe rozwiązywanie problemów wynikających podczas obsługi maszyn. Jest to dalszy ciąg szkolenia.
Istnieje możliwość dokonywania bieżących przeglądów maszyn oraz remontów kapitalnych po dłuższym okresie eksploatacji. Kolejną grupą szlifierek pionowych są maszyny typ TL oraz TLR , które posiadają znacznie większe możliwości w zakresie parametrów pracy. Dość powiedzieć, że dają one możliwość obróbki szkła o grubości 100 mm (jakość powierzchni bardzo dobra, brylantowa). Maksymalne obciążenie przenośnika do 1500 kg .
Stanisław Witek
MC DIAM Sp. z o.o.
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Keraglass jest znany z produkcji pieców hartowniczych, których jest w standardowej ofercie: 12 pieców oscylacyjnych i 7 pieców do obróbki szkła płaskiego. Poza tym systemy wyginania szkła odpowiadające każdemu rodzajowi produkcji. Firma dostosowuje każde urządzenie do specyficznych oczekiwań klienta, dla którego potrzeb urządzenie zostaje dokładnie przeanalizowane, a następnie rozwinięte w odpowiednie opcje, aby na końcu dostarczyć maszynę dostosowaną do wymogów klienta, jego potrzeb produkcyjnych i przestrzennych.
Widok ze skanera IR |
Po zakończeniu instalacji klient może natychmiast stwierdzić niskie zużycie energii elektrycznej, co przynosi zysk już na pierwszej płycie szkła: koszt operacyjny jest widocznie zredukowany.
Piec hartowniczy – oscylacyjny |
Projektowanie i realizacja bazują na następujących koncepcjach:
. nie rozpraszać energii termicznej: zapewnia się izolację płytami z włókna ceramicznego i płytami pokrywającymi ceramiczne wytłoczenia, zdolne wytrzymać aż do 1250oC. Taka temperatura nigdy nie zostaje osiągnięta przez urządzenie (temperatura robocza to około 700oC), ale zapewnia się perfekcyjną izolację i nieograniczoną w czasie trwałość, oraz pewność, że komora grzewcza pozostanie zawsze dokładnie wyczyszczona;
. optymalizacja energii wykorzystywanej w fazie ogrzewania: używane są wtedy statyczne wyłączniki elektroniczne (SCR), sterowane bezpośrednio z PLC.
Poza tym komora ogrzewania podzielona jest w sposób matrycowy i każdy pojedynczy element może być zarządzany oddzielnie, pozwalając operatorowi na przygotowanie każdego typu wyginania pod wpływem temperatury, poprzez regulację temperatury i mocy każdej strefy oraz czas i prędkość;
. nie marnować energii podczas hartowania: każdy przewód i każda część jest przemyślana i zoptymalizowana dla zagwarantowania jak najlepszego przepływu powietrza. Poza tym wentylator sterowany jest silnikiem na prąd stały, dla umożliwienia regulacji obrotów i upewnienia się o prawidłowych i precyzyjnych ilościach powietrza przy każdej grubości i wymiarach produktu.
Komora wstępnego grzania |
Pozytywna jest możliwość niezależnego poruszania pasami i rolkami, bez potrzeby wymontowywania śruby. Pozostałe elementy, które są potrzebne dla zapewnienia dobrej pracy urządzenia to wałki krzemowe, płytki ze stali inox, taśma transportująca stłuczkę itd.
Dla ułatwienia przekazywania poleceń podczas hartowania i sterowania w sposób bezpośredni, w urządzeniach Keraglass zainstalowany został skaner pomiędzy sekcjami grzania i hartowania: termografia części opuszczanych. Otrzymany obraz pozwala na weryfikowanie temperatury płyt w każdym punkcie i na ewentualne natychmiastowe korekty. Obrazy poprzednich ładunków zapamiętywane są w archiwum.
Dla klientów bardziej wymagających zaprojektowana została komora wstępnego spalania. Taka sekcja ma takie same wymiary jak komora podstawowa, ale nowy system jest wzmocniony dla wstępnego ogrzewania płyt/tafli szkła. Dzięki takiemu rozwiązaniu redukuje się czas grzania zarówno obecnych rodzajów szkła jak i szkła nowej generacji m.in. niskoemisyjnego low-E.
Ten olbrzymi potencjał elastyczności pozwala klientowi na stosowanie każdego typu szkła, dostępnego obecnie, a także w latach następnych.
Linia do sitodruku i emaliowania |
Firma KERAGLASS proponuje również szeroką gamę maszyn do sitodruku i emaliowania. W tej rodzinie maszyna najbardziej doceniana ze względu na swoją niezawodność to suszarnia, która powstała na bazie kontynuacji doświadczenia w produkcji pieców hartowniczych. Urządzenie pokryte jest wewnątrz stalą inox, tak samo jak wszystkie przewody a nawet wentylatory, gwarantując stałą jakość.
Rolki systemu transportowego |
Maszyny do sitodruku doceniane są przez klientów dzięki szerokim możliwościom regulacji, łatwości obsługi, ilości wyposażenia i szybkości drukowania. Te charakterystyki gwarantują precyzję rysunku co do dziesiętnych części milimetra. Wysoka wydajność i czas zmiany formatu zredukowany został do minimum: te fundamentalne cechy pozwalają maszynom do sitodruku KERAGLASS na przeprowadzenie procesu drukowania na najwyższym poziomie.
Oferta zawiera maszyny również dla elementów o małych wymiarach, służące do specjalnych produkcji.
Poza tym KERAGLASS jest zdolny zaprojektować linie do sitodruku (do 4 kolorów) lub linie sitodruku równoległe i kompletnie zautomatyzowane, które pozwalają na znaczne oszczędności.
Walcarka RAINBOW |
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Firma DSS Recykling została założona w 1994 r., jako jedna z pierwszych firm działających w Polsce w dziedzinie zbiórki odpadów ze szkła płaskiego.
Na początku zajmowała się głównie transportem odpadów szklanych, jednak dynamiczny wzrost ilości pozyskiwanych odpadów spowodował, że już w 1997 roku uruchomiono dwie linie technologiczne do recyklingu szkła płaskiego budowlanego oraz samochodowego (laminowanego i hartowanego).
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Gazy szlachetne takie jak neon, krypton, ksenon występują w powietrzu w bardzo małych ilościach.
Krypton (0,001% obj.), ksenon (0,00001% obj.) i neon (0,018% obj.) są pozyskiwane z powietrza w procesie kriogenicznej destylacji powietrza.
Gazy szlachetne charakteryzują się wysoką gęstością i emitują światło po dostarczeniu impulsu elektrycznego.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Strukturalne witraże ze szkła i betonu w architekturze XX/XXI wieku
W latach trzydziestych XX wieku, francuscy artyści witrażowi, nawiązując do postępu technicznego i nowych materiałów pojawiających się w architekturze, podjęli próby unowocześnienia witrażu zarówno pod względem ideowym i estetycznym, jak też technologicznym. Jednym z nowych materiałów stosowanych w tym czasie w konstrukcjach budowlanych był beton zbrojony. Narodziła się więc idea zastosowania go także do realizacji nowoczesnych witraży.
Mistrzowie witrażowi, Jean Gaudin i Auguste Labouret, opracowali odpowiednią technologię. W kierowanych przez nich paryskich pracowniach powstały pierwsze witraże z grubego (3 do 5 cm), kolorowego szkła i betonu, dodatkowo wzmocnione metalowym zbrojeniem.
Metalowy element (billot) i specjalny młotek (marteline) do rozbijania płytki szklanej na poszczególne bryłki |
Przycinanie szkła |
Te szklane płyty nazwano dalles de verre i pod tą nazwą figurują one do dzisiaj w terminologii witrażowej.
Dzięki tej technice powstał witraż strukturalny, rzeźbiarski i trójwymiarowy, którego trwałość okazała się nieporywnywalna z miękkością ołowiu i kruchością cienkiego szkła (o grub. 2 do 6 mm), w witrażu wykonanym techniką tradycyjną. Okazało się, że tego typu płyty można stosować nie tylko do wypełnienia otworów okiennych, ale także do konstrukcji całych ścian zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Podjęto także próby zastąpienia betonu, jako materiału łączącego bryłki szkła, syntetyczną żywicą epoksydową. Miała ona te zaletę, że nie wymagała wzmocnień metalowym zbrojeniem. Płyty ze szkła i żywicy okazały się równie sztywne i trwałe, jak te z betonu, a jednocześnie odporne na wilgoć.
Celem tych technicznych i artystycznych poszukiwań było przede wszystkim maksymalne zintegrowanie sztuki witrażowej z architekturą nowoczesną pod każdym względem. Płyty z dalles de verre znalazły we Francji zastosowanie, szczególnie po drugiej wojnie światowej, przy odbudowie zniszczonych lub uszkodzonych zabytków architektury sakralnej.
Obecnie, w związku z rozwojem architektury współczesnej, pojawianiem się nowych materiałów i technologii, ta technika jest już rzadziej stosowana. Mimo tego, wielu artystów witrażowych we Francji nadal ją praktykuje, tworząc witrażowe przeszklenia w tym stylu do specyficznych obiektów architektonicznych, jak także do aranżacji wnętrz mieszkalnych.
Wybór płytki szkła, jej wymiarów i miejsca w kompozycji całości |
Błękitna rozeta witrażowa na stole roboczym podczas składania jej z poszczególnych elementów szkła |
Błękitna rozeta witrażowa po ukończeniu. Tuluza 2001 r. |
Ewa Grzech
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Trzy poprzednie części tego artykułu (''Świat Szkła'' 4/06, 5/06 i 6/06) omawiały wady montażu okien z PVC, powodujące obniżenie deklarowanych przez producenta parametrów izolacyjnych okna.
Rozdział, którego początek zamieszczamy w kolejnej części ilustruje najbardziej powszechne wady produkcyjne okien z PVC, przedstawia skutki wad i ich wpływ na trwałość i funkcjonalność okien, podaje przyczyny powstania wad a także sposoby ich uniknięcia, ewentualnie usunięcia.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
''Okno jest to ruchoma lub stała część ściany zewnętrznej, izolująca, przepuszczająca światło''. Izolacyjna funkcja okna polega na ochronie pomieszczeń przed niekorzystnymi wpływami atmosferycznymi oraz utrzymanie odpowiedniego klimatu cieplnego, wilgotnościowego i akustycznego wewnątrz pomieszczeń. Stopień spełnienia swej funkcji przez okno jako wyrób budowlany uzależniony jest od jego konstrukcji, rodzaju komponentów (tj. elementów składowych) oraz sposobu połączenia ich w całość. Dopiero poprawnie zaprojektowane okno jest w stanie bezpiecznie przenieść obciążenia, na jakie może być narażone podczas eksploatacji i zachować odpowiednie właściwości użytkowe.
Ze względu na materiał użyty do konstrukcji współczesnych okien, wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje: okna aluminiowe, z drewna klejonego warstwowo (rzadziej litego), oraz okna PVC. W każdym rodzaju okien występują systemy (związane z technologią produkcji) oraz typy okien klasyfikowane ze względu na wymiary i podział powierzchni. Najliczniejszą grupą spośród wymienionych rodzajów są okna PVC, które stanowią ponad 50% udziału wszystkich okien na ryku krajowym i zagranicznym.
Jedną z właściwości technicznych okien, którą ustala się na podstawie obliczeń, jest ich odkształcenie pod obciążeniem równomiernie rozłożonym, odwzorowującym parcie lub ssanie wiatru. W przypadku okien, jedynym uwzględnianym rodzajem odkształceń, jest ugięcie jego elementów nośnych (ślemię w oknie wielorzędowym, słupek stały oraz słupek ruchomy z ramą skrzydła w oknie wielodzielnym). W praktyce inżynierskiej do obliczania ugięć elementów nośnych okien stosowana jest uproszczona metoda zwana dalej metodą tradycyjną.
W zakresie obliczeń ugięć okien nie istnieją żadne publikacje lub dokumenty normatywne, ani nawet zalecenia, które w jakikolwiek sposób porządkowałyby zakres ich wykorzystania. Podstawowym źródłem wiedzy w tym zakresie są katalogi systemowe producentów okien. Zawarte w nich informacje w przeważającej części dotyczą zagadnień technologicznych (komponentów - czyli elementów składowych okna i sposobu ich montażu), natomiast na temat obliczeń ugięć zamieszczana jest zazwyczaj wzmianka dotycząca ogólnych założeń metody tradycyjnej.
Uproszczenia metody tradycyjnej wynikają głównie ze zbyt ogólnych założeń, które nie uwzględniają wpływu odpowiednich parametrów okna na jego ugięcie przy obciążeniu wiatrem. Parametry okna są to wielkości fizyczne, charakteryzujące te komponenty, które mają wpływ na sztywność giętną elementów nośnych okna. Model metody tradycyjnej (zwany dalej podstawowym) ma tylko jeden parametr, a mianowicie sztywność giętną elementu nośnego, którym jest profil stalowy (zwany dalej zbrojeniem) umieszczony wewnątrz profilu PVC (rys. 1). Jeden parametr nie odwzorowuje w pełni złożonej konstrukcji, jaką jest okno. W konsekwencji metoda tradycyjna jest mało efektywna. Brak efektywności metody tradycyjnej wyrażony jest błędem modelu, który określa niedokładność odwzorowania rzeczywistej konstrukcji modelem obliczeniowym.
W przypadku okien, błąd modelu wyznaczany jest jako stosunek ugięcia modelu elementu nośnego (ustalanego na podstawie obliczeń), do ugięcia rzeczywistego elementu okna w skali naturalnej (określonego na podstawie badań).
Przy posługiwaniu się tradycyjną metodą obliczeń, błąd modelu współczesnych okien PVC dochodzi nawet do wartości 3,0 (wyniki obliczeń są trzykrotnie większe od wyników badań). Nie oznacza, że okno jest niepoprawnie skonstruowane, lecz jest dowodem na to, że tradycyjna metoda obliczeń nie odwzorowuje wszystkich parametrów, wpływających na ugięcie okna. Obliczenia przeprowadzone metodą tradycyjną mogą funkcjonować jedynie w parze z badaniami laboratoryjnymi, gdyż tylko w tym przypadku można oszacować błąd modelu. W konsekwencji dalsze obliczenia metodą tradycyjną są obarczone wyznaczonym błędem, przy czym obliczenia te dotyczą tylko tego typu okna, które było przedmiotem badań. Zakres stosowania takich obliczeń jest niewielki, gdyż obejmuje modyfikację tylko jednego parametru (tj. sztywności giętnej zbrojenia), bez możliwości określenia przyczyn powstania błędu modelu.
Rys. 1. Przekrój przez ościeżnicę i skrzydło okna PVC
Aktualny stan wiedzy dotyczący obliczeń ugięć okien pod obciążeniem równomiernie rozłożonym (wiatrem) ogranicza właścicieli systemów w zakresie optymalizacji swoich wyrobów, gdyż sama znajomość błędu modelu nie wnosi żadnej istotnej informacji, poza teoretycznym ,,zapasem sztywności’’. Brak dodatkowych danych co składa się na ten zapas, czyli błąd modelu, nie pozwala na optymalny dobór właściwości komponentów okna. Ta niedogodność tradycyjnej metody obliczeń utrudnia racjonalną gospodarkę wykorzystaniem materiału w produkcji okna.
Aprobaty techniczne dotyczą zazwyczaj całego systemu, podczas gdy właściwości techniczne okien, ze względu na koszty badań, określane są na reprezentatywnych (wybranych spośród całego asortymentu wyrobów) typach oknien. Już na tym etapie brak dokładnej metody obliczeń utrudnia ustalenie precyzyjnych danych, niezbędnych do wyznaczenia właściwości technicznych dla całego asortymentu okien objętego aprobatą techniczną.
Właściciel aprobaty technicznej, świadomy tej niedogodności, może posługiwać się wynikami badań reprezentatywnego typu okna, zgadzając się na związane z tym ograniczenia.
Alternatywą dla uproszczonej metody tradycyjnej jest współczesna metoda skorygowana, aktualnie opracowana w Zakładzie Badań Lekkich Przegród i Przeszkleń ITB.
Skorygowana metoda obliczeń polega na uściśleniu tradycyjnego sposobu wyznaczania ugięcia przez wprowadzenie do obliczeń współczynników korekcyjnych zmniejszających błąd modelu.
Współczynniki korekcyjne są to bezwymiarowe zmienne, wyznaczone analitycznie, uwzględniające:
. wpływ profili PVC i rozstawu wkrętów profilu zespolonego (profil PVC + zbrojenie),
. wpływ węzła elementów okna (połączenia elementu nośnego z ościeżnicą),
. wpływ skrzydeł okna wraz z szybami zespolonymi.
Współczynniki redukują błąd modelu metody tradycyjnej.
Zakres korekty określony jest ogólną zależnością:
(1)
gdzie:
fres – wynik obliczeń ugięcia uzyskany skorygowaną metodą,
fcal – wynik obliczeń ugięcia uzyskany tradycyjną metodą,
α1 – współczynnik korekcyjny uwzględniający wpływ profili PVC i rozstawu wkrętów profilu zespolonego,
α2 – współczynnik korekcyjny uwzględniający wpływ węzła,
α3 – współczynnik korekcyjny uwzględniający wpływ skrzydeł okna (profile PVC wraz z oszkleniem szybami zespolonymi).
Rys. 2. Wyniki badań i obliczeń. Okno dwudzielne ze słupkiem stałym
Współczynniki korekcyjne stanowią funkcję odpowiednich parametrów. Każdy ze współczynników, niezależnie od pozostałych, zawiera takie parametry które charakteryzują pewien fragment konstrukcji okna, tj.: profil zespolony, węzeł oraz skrzydło okna z szybą zespoloną. Współczynniki korekcyjne wyznaczone są numeryczną metodą obliczeniową, tj. metodą elementów skończonych (mes). Sposób wyznaczania polega na budowie modelu mes odpowiedniego fragmentu okna z możliwie dokładnym odwzorowaniem wszystkich jego szczegółów, a następnie wyznaczany jest (przez wykonywanie odpowiednich zmian w modelu mes) wpływ składowych modelu na zachowanie się całego okna.
Skorygowana metoda obliczeń została zweryfikowana doświadczalnie w laboratorium ITB. Na rys. 2 zestawiono wyniki badań i obliczeń z wykorzystaniem skorygowanej metody obliczeń dla okna dwudzielnego ze słupkiem stałym. Oś rzędnych przedstawia wartości ugięć, oś odciętych wartości obciążeń (parcia, ssania wiatru na poziomach obciążeń od 0 do 2000 Pa). Przy oddziaływaniu ssania wiatru, błąd skorygowanej metody obliczeń uśreniony ze wszystkich poziomów obciążeń wynosi około 6%.
Udział poszczególnych parametrów okna dwudzielnego ze słupkiem stałym w sztywności giętnej modelu zestawiono na rys. 3.
Rys. 3. Udział poszczególnych parametrów w sztywności giętnej modelu
okna dwudzielnego ze słupkiem stałym
Podsumowanie
Jedną z podstawowych właściwości technicznych okien jest jego ugięcie pod obciążeniem równomiernie rozłożonym parciem lub ssaniem wiatru. Właściwość ta determinuje zakres stosowania okien (ze względu usytuowanie budynków, w których wbudowywane są okna) oraz ma pośredni wpływ na inne właściwości techniczne, takie jak: przepuszczalność powietrza, wodoszczelność a także parametry cieplne i akustyczna okna. Spośród trzech podstawowych rodzajów okien (aluminiowe, drewniane i z PVC) dominującą rolę na rynku odgrywają okna z PVC, które charakteryzują się znaczmy stopniem skomplikowania i różnorodnością konstrukcji, w porównaniu z innymi rodzajami okien.
Ugięcie okna pod obciążeniem wiatrem ustalane jest na podstawie badań oraz obliczeń. Rozwój technologii oraz dążenie do oszczędności materiałów wymusza powstawanie efektywnych sposobów projektowania. W takich przypadkach znaczącą role odgrywają obliczenia statyczne ugięć okien pod obciążeniem wiatrem.
Tradycyjna metoda obliczeń ugięć elementu nośnego okien pod obciążeniem wiatrem, stosowana dotychczas w praktyce inżynierskiej ma ograniczony zakres zastosowania w procesie projektowania.
Skorygowana metoda obliczeń przytoczona w niniejszym artykule polega na uściśleniu tradycyjnego sposobu wyznaczania ugięcia przez wprowadzenie do obliczeń współczynników korekcyjnych. Parametry opisujące współczynniki mają duże zakresy zmienności, co wynika z różnorodności rozwiązań konstrukcyjnych współczesnych okien. Współczynniki korekcyjne zastosowane w skorygowanej metodzie obliczeń mają wieloparametryczną strukturę, która umożliwia wykorzystanie metody do projektowania większości systemów konstrukcyjnych okien PVC znajdujących się obecnie na rynku.
Skorygowana metoda obliczeń jest niezależna od badań i umożliwia:
. projektantom projektowanie nowych, oraz udoskonalanie istniejących systemów i typów okien,
. jednostkom badawczym prawidłowe określenie wartości obciążeń badawczych w procedurze certyfikacji wyrobu i oceny poprawności konstrukcji okna.
dr inż. Artur Piekarczuk
ITB
inne artykuły tego autora:
- Projektowanie bezpiecznych przeszkleń w ścianach osłonowych ze szkłem , Artur Piekarczuk, Świat Szkła 2/2010
- Weryfikacja badawcza numerycznych metod obliczeń szyb zespolonych , Artur Piekarczuk, Świat Szkła 10/2008
- Wpływ warunków podparcia na wyniki obliczeń ugięć szyb wielkoformatowych pod obciążeniem równomiernie rozłożonym, Artur Piekarczuk, Świat Szkła 4/2008
- Metoda projektowania szyb zespolonych, Artur Piekarczuk, Świat Szkła 3/2008
- Metoda obliczeń ugięć okien PVC pod obciążeniem wiatrem , Artur Piekarczuk, Świat Szkła 7-8/2006
- Ściany osłonowe z oszkleniem mocowanym mechanicznie Cz. 2, Artur Piekarczuk, Świat Szkła 6/2005
- Ściany osłonowe z oszkleniem mocowanym mechanicznie Cz. 1, Artur Piekarczuk, Świat Szkła 5/2005
patrz też:
- Modelowanie obciążeń klimatycznych szyb zespolonych. Część 2 , Zbigniew Respondek, Świat Szkła 1/2005
- Modelowanie obciążeń klimatycznych szyb zespolonych. Część 1 , Zbigniew Respondek, Świat Szkła 12/2004
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
Rys. 1. Przekrój przez ościeżnicę i skrzydło okna PVC
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Polityka zrównoważonego rozwoju, zapisana obecnie w ustawach zasadniczych większości państw świata, stawia przed współczesnymi inżynierami nowe zadania, z których najważniejszym jest zapewnienie przyszłym pokoleniom równych szans rozwoju. Sposobem realizacji tego zadania jest minimalizacja zapotrzebowania na energię - w tym w warunkach Europy Północnej i Wschodniej przede wszystkim na energię dla celów grzewczych. Dlatego w wielu krajach europejskich i w Polsce podejmowane są działania zmierzające do racjonalizacji wykorzystania energii, zastosowania jej odnawialnych źródeł i wdrażania nowych, wysokoefektywnych technologii. Jednym z rezultatów tych działań, spełniającym jednocześnie wszystkie wymienione kryteria są budynki pasywne (Firląg 2005).
Wprowadzenie
Budynek pasywny, to budynek, w którym warunki komfortu cieplnego mogą być osiągnięte bez zastosowania aktywnych systemów grzewczych lub klimatyzacyjnych. Dom ogrzewany jest w sposób pasywny oraz poprzez dogrzewanie powietrza wentylacyjnego. Uwarunkowane jest to sezonowym zapotrzebowaniem na ciepło, nieprzekraczającym 15 kWh/m2a (Feist 1988). Osiągnięcie tak niskiego poziomu zapotrzebowania na ciepło nie może się wiązać ze wzrostem zużycia innych nośników energii (na przykład energii elektrycznej). Dlatego też całkowita ilość energii pierwotnej zużywanej przez budynek pasywny nie może być większa niż 120 kWh/m2a. Pod pojęciem energii pierwotnej kryje się całkowita ilość energii zawartej w paliwie, które musi zostać spalone, aby pokryć zapotrzebowanie budynku na cele grzewcze, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, pracę urządzeń elektrycznych i oświetlenia.
W budynku pasywnym rolę instalacji grzewczej pełni instalacja wentylacyjna i to jej zadaniem jest zapewnienie komfortu cieplnego poprzez dostarczenie ciepła do pomieszczeń za pomocą ogrzanego powietrza (Panek, Firląg 2004). Z uwagi na to, iż temperatura nawiewanego powietrza nie może być wyższa od 52°C (by uniknąć przypiekania kurzu w nagrzewnicy i w kanałach wentylacyjnych), a nawiewany strumień powietrza przyjmowany jest na poziomie 1 m3/m2 powierzchni użytkowej budynku (kryterium higieniczne i energetyczne) wynika, że maksymalna moc grzewcza, która może być dostarczona przez instalację wentylacyjną wynosi 10 W/m2. Stąd kolejne kryterium energetyczne - zapotrzebowanie na moc grzewczą w budynku pasywnym nie może przekraczać 10 W/m2.
Podsumowując: budynek pasywny zużywa na cele grzewcze siedmiokrotnie mniej energii w porównaniu do budynku wybudowanego zgodnie z obowiązującymi normami. Osiągnięcie tak niskiego standardu energetycznego jest możliwe poprzez zapewnienie doskonałej izolacyjności cieplnej oraz szczelności przegród zewnętrznych budynku, zastosowanie instalacji wentylacyjnej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła, pozyskiwanie ciepła w sposób pasywny oraz z odnawialnych źródeł energii. Jednym z najważniejszych elementów budynku pasywnego, mającym wpływ na całkowity bilans energetyczny budynku oraz komfort użytkownika jest odpowiedni projekt przeszkleń i zastosowanie okien o odpowiednich parametrach.
Rolą okien w budynku pasywnym jest:
. ograniczenie strat ciepła przez przenikanie i minimalizacja zużycia energii na ogrzewanie,
. pozyskanie w sposób pasywny zysków ciepła od promieniowania słonecznego,
. zapewnienie odpowiednio wysokiej temperatury powierzchni wewnętrznej okna, w celu zagwarantowania komfortu cieplnego mieszkańcom budynku oraz uniknięcia kondensacji wilgoci.
Aby uzmysłowić sobie jak ważną rolę w budynku pasywnym pełnią odpowiedniej jakości okna, należy zwrócić uwagę na miejsce okien w bilansie energetycznym budynku pasywnego. Poniższy wykres przedstawia ogólne wyniki obliczeń energetycznych wykonanych przez Instytut Budynków Pasywnych w Warszawie dla jednorodzinnego budynku pasywnego, który ma wkrótce powstać w okolicach Wrocławia. Udział start ciepła przez okna w prezentowanym bilansie energetycznym budynku jest ogromny i wynosi 45%, przy jedynie 11% udziale w całkowitej powierzchni przegród zewnętrznych. Dla porównania w tradycyjnym budynku jednorodzinnym udział start ciepła przez okna wynosi zwykle około 12%.
Z drugiej strony, zyski ciepła od promieniowania słonecznego docierające do wnętrza budynku przez okna, pokrywają aż 44% sezonowego zapotrzebowania na ciepło dla budynku. Widać więc wyraźnie, że spełnienie wymagań energetycznych nie jest możliwe bez zastosowania okien o odpowiedniej jakości. Warto także nadmienić, że bilans energetyczny budynku pasywnego jest niezwykle trudny do zrównoważenia i szczególnie wrażliwy na parametry okien.
Wymagania dla okien w budynku pasywnym
W świetle wymagań stawianych oknom przez Instytut Budynków Pasywnych w Darmstadt (Feist 1998), okna dla budynków pasywnych powinny charakteryzować się:
. całkowitym współczynnikiem przenikania ciepła dla okna nie wyższym niż 0,8 W/m2K,
. całkowitym współczynnikiem przenikania ciepła dla okna zabudowanego nie wyższym niż 0,85 W/m2K,
. współczynnikiem przepuszczalności promieniowania słonecznego g powyżej 50%.
Dla osiągnięcia wspomnianej wyżej wartości współczynnika przenikania ciepła, współczynnik przenikania ciepła dla szklenia powinien się zawierać w przedziale 0,6-0,7 W/m2K, dla ramy 0,7-0,8 W/m2K, a współczynnik przenikania ciepła konstrukcyjnego mostka cieplnego na styku szklenie-rama powinien wynosić nie więcej niż 0,1 W/mK. Wymagania odnośnie współczynnika przenikania ciepła dla okna w budynku pasywnym są więc znacznie wyższe niż aktualnie obowiązujące, sformułowane w „Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”.
W budynku tradycyjnym nawiew powietrza do budynku (w systemach wentylacji naturalnej) zachodzi głównie przez nieszczelności w stolarce okiennej. W budynku pasywnym okna nie biorą udziału w procesie wentylacji. Strumień świeżego powietrza w ilości spełniającej wymagania higieniczne jest dostarczany przez system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej.
W celu ograniczenia strat ciepła konstrukcja budynku powinna być jak najbardziej szczelna, by uniknąć niekontrolowanej infiltracji (oraz eksfiltracji) powietrza do budynku. Zapewnienie odpowiedniej szczelności dotyczy także okien, a w szczególności połączenia ościeżnicy z ościeżem. Szczelność w budynku pasywnym jest zachowana, jeśli współczynnik n50 wyznaczony na podstawie testu przeprowadzonego zgodnie z normą PN EN 13892 „Właściwości cieplne budynków. Określanie przepuszczalności powietrznej budynków.
Metoda pomiaru ciśnieniowego z użyciem wentylatora” nie przekracza 0,6 wymiany powietrza w budynku na godzinę.
Konstrukcja okna pasywnego
Okno pasywne zawdzięcza swą doskonałą charakterystykę energetyczną odpowiedniej konstrukcji. Jest to zazwyczaj okno z potrójnym szkleniem, w którym przestrzeń między szybami wypełniona jest gazem szlachetnym (argon, krypton). Ponadto szyby pokryte są powłoką niskoemisyjną w celu ograniczenia strat ciepła drogą promieniowania od szyby do otoczenia. Zwykle pokryta powłoką niskoemisyjną jest zewnętrzna powierzchnia szyby wewnętrznej oraz wewnętrzna powierzchnia szyby zewnętrznej.
To rozwiązanie przyjmuje się za bardzo korzystne w klimacie chłodnym, dla pozyskania zysków od słońca w sezonie grzewczym i ograniczenia strat ciepła przez okna. Rzadziej spotykanym rozwiązaniem jest pokrycie niskoemisyjne tylko jednej szyby (zwykle stosowane dla okien z podwójnym szkleniem). Wewnętrzna strona szyby zewnętrznej pokryta jest powłoką ograniczającą ucieczkę ciepła drogą promieniowania z pomieszczenia do otoczenia.
Ramka dystansowa, newralgiczny element każdego okna odpowiadający za powstawanie mostka cieplnego na styku szklenia z ramą okienną, jest wykonana z materiału o niskiej przewodności cieplnej, zazwyczaj z tworzywa sztucznego, bądź z bardzo cienkiego metalu, by straty ciepła tą drogą były także jak najmniejsze.
Dodatkowo ramka dystansowa jest znacznie głębiej osadzona w ramie okiennej, niż w przypadku standardowego okna. Profil okienny jest przynajmniej pięciokomorowy, dodatkowo ocieplony
materiałem izolacyjnym.
Rys. 3. Uproszczony bilans energetyczny okna
Bilans energetyczny
Uproszczony bilans energii okna jest przedstawiony na rysunku 3. Strata energii przez okno zachodzi na drodze przenikania Qp i jest tym większa im wyższy współczynnik przenikania ciepła okna U. Zyski ciepła od promieniowania bezpośredniego QDIR (z kierunku położenia słońca na horyzoncie) oraz od promieniowania rozproszonego QDIF (bezkierunkowego) są uzależnione od współczynnika przepuszczalności promieniowania słonecznego g. Określa on jaki udział promieniowania słonecznego dociera do wnętrza budynku, a jaka jego część jest przez szybę odbijana i absorbowana. Łatwo więc zauważyć, że w budynku pasywnym powinniśmy stosować okna o jak najmniejszym współczynniku przenikania ciepła oraz o stosunkowo wysokim współczynniku g dla pozyskania zysków solarnych.
Obok ograniczenia strat ciepła, okno w budynku pasywnym ma za zadanie pozyskanie maksymalnej ilości promieniowania słonecznego w sezonie grzewczym. Dostępna ilość promieniowania słonecznego w Polsce nie dorównuje ilości promieniowania możliwej do pozyskania w krajach śródziemnomorskich, jednak w sezonie grzewczym na jeden metr kwadratowy południowo zorientowanej fasady budynku zlokalizowanego w Warszawie pada około 385 kWh energii. Jest to ilość ciepła która odpowiada ilości energii uzyskanej ze spalenia 38 litrów oleju opałowego. Niestety w sposób efektywny jesteśmy w stanie wykorzystać jedynie część zysków ciepła od słońca.
Rys. 4. Bilans słonecznych zysków ciepła (źródło Passivhaus Institut, Darmstadt)
Rysunek 4 przedstawia bilans energii okna o orientacji południowej dla danych pogodowych dla Warszawy z uwzględnieniem strat promieniowania cieplnego:
. przeciętnie około 20% strumienia promieniowania słonecznego nie dociera do powierzchni okna z uwagi na jego zacienienie spowodowane zagłębieniem w świetle murów, bądź też przez okap, czy przesłaniające horyzont budynki, drzewa, etc,
. kolejne 5% promieniowania jest tracone z powodu zanieczyszczenia powierzchni szyby,
. około 15% promieniowania słonecznego odbija się od powierzchni szyby (przy wysokich wartościach kąta padania promieni słonecznych),
. przeciętnie około 30% całkowitej powierzchni okna stanowi rama okienna,
. 50% promieniowania słonecznego zostanie zatrzymane przez szybę ze względu na jej właściwości fizyczne (współczynnik przepuszczalności promieniowania słonecznego g),
. ilość padającej na powierzchnię okna energii należy jeszcze pomniejszyć o 5% z uwagi na to iż słoneczne zyski ciepła nie są całkowicie wykorzystywane w okresach przejściowych.
Ostatecznie efektywnie wykorzystane w sezonie grzewczym słoneczne zyski ciepła przez okno od strony południowej przewyższą nieznacznie straty ciepła przez przenikanie (dla okna o współczynniku U=0,8 W/m2K), a zysk wynosi około 8 kWh/m2 okna. Wydaje się, że jest to wartość niewielka, jednak przy tak niskim sezonowym zapotrzebowaniu na ciepło w budynku pasywnym (15 kWh/m2 powierzchni użytkowej), nawet niewielki zysk ciepła netto ma duże znaczenie dla „zamknięcia” bilansu energetycznego.
Prowadzone badania dowiodły, że jedynie okna usytuowane od strony południowej oraz południowo-wschodniej i południowo-zachodniej mogą mieć pozytywny bilans energetyczny. Straty ciepła przez przenikanie przez 1 m2 okna na każdej z fasad będą miały taką samą wartość, natomiast solarne zyski ciepła są mocno uzależnione od orientacji okna. Dlatego też w budownictwie pasywnym stosuje się fasady południowe z dużymi powierzchniami przeszkleń w celu maksymalnego pozyskania zysków ciepła od słońca, natomiast unika się, w miarę możliwości, stosowania okien na pozostałych fasadach budynku.
Choć okna na pozostałych fasadach będą miały ujemny bilans energetyczny w sezonie grzewczym, przy projektowaniu budynku nie należy zapominać o zapewnieniu dostępu światła dziennego i walorach estetycznych okien. Rysunek 5 przedstawia bilans energetyczny okna w budynku pasywnym w sezonie grzewczym (dane pogodowe dla Warszawy), o współczynniku przenikania ciepła 0,7 W/m2K, współczynniku g=0,5 oraz wymiarach 1,23x1,48 m, w zależności od jego orientacji.
Komfort cieplny
Pomiędzy każdymi dwoma ciałami o różnych temperaturach dochodzi do wymiany ciepła drogą promieniowania cieplnego (długofalowego). Jeśli ciało człowieka otaczają powierzchnie o znacznie różniących się temperaturach, z których każda bierze udział w radiacyjnej wymianie ciepła z organizmem, możliwe jest odczucie dyskomfortu cieplnego wywołane asymetrią promieniowania cieplnego. Najczęstszym problemem będą zimne wewnętrzne powierzchnie przegród zewnętrznych – ścian, bądź okien, w szczególności o dużej powierzchni, które będą upustem promieniowania cieplnego dla organizmu człowieka (im większa powierzchnia przegrody, tym intensywniejsza wymiana ciepła).
Duże powierzchnie przeszkleń są tymczasem często stosowanym rozwiązaniem w budynkach pasywnych. Dla zachowania komfortu cieplnego przyjmuje się, że różnica pomiędzy temperaturą wewnętrznych powierzchni przegród otaczających organizm człowieka nie powinna przekraczać 3 K. Inaczej sformułowany warunek mówi, że komfort cieplny jest zachowany, jeśli średnia temperatura wewnętrznych powierzchni przegród w pomieszczeniu jest najwyżej 2 K niższa od temperatury powietrza wewnętrznego.
Średnią temperaturę wewnętrznych powierzchni przegród oblicza się ze wzoru:
(1),
gdzie:
F – powierzchnia i-tej przegrody [m2],
t – temperatura wewnętrznej powierzchni i-tej przegrody [°C].
W tradycyjnym budynku z oknami typowymi, temperatura na wewnętrznej powierzchni okna często spada nawet grubo poniżej 15°C, mogąc wywoływać uczucie dyskomfortu. Dlatego też dla zachowania komfortu cieplnego grzejniki usytuowane są zwykle pod parapetem okiennym, dla zbilansowania radiacyjnej wymiany ciepła.
W budynku pasywnym komfort cieplny ma być zapewniony jedynie poprzez dogrzewanie powietrza wentylacyjnego. Nie przewiduje się stosowania grzejników. Z uwagi na to bardzo ważne jest zastosowanie okien o wysokiej charakterystyce energetycznej, dzięki którym temperatura na wewnętrznej powierzchni okna nie spadnie poniżej gwarantowanego poziomu zapewniającego komfort cieplny organizmu człowieka.
To właśnie głównie z kryterium komfortu cieplnego wynika warunek maksymalnej wartości współczynnika przenikania ciepła dla okna 0,8 W/m2K. W budynku pasywnym nawet przy niskich wartościach temperatury zewnętrznej, temperatura wewnętrznej powierzchni szyby nie spadnie poniżej 17°C, dzięki czemu przeszklenia mogą zajmować duże powierzchnie fasad od podłogi do sufitu, nie wywołując odczucia dyskomfortu.
Poniżej przedstawione zostały zdjęcia termowizyjne powierzchni okna w budynku tradycyjnym oraz w budynku pasywnym. Obie fotografie zostały wykonane w warunkach temperatury zewnętrznej -5°C oraz temperaturze wewnątrz pomieszczenia 20°C. Rozkład temperatury na powierzchni okna w budynku pasywnym jest równomierny.
Mostki cieplne na styku szklenie-rama oraz przy połączeniu ościeżnicy z ościeżem zostały wyeliminowane. W przypadku okna w budynku tradycyjnym temperatura powierzchni okna spada poniżej 14°C, widoczne są mostki ciepła, w szczególności ponad oknem, powstałe w wyniku niewłaściwego zainstalowania okna oraz rolet. Rys. 6. Zdjęcie termowizyjne powierzchni okna od strony wewnętrznej: lewa strona – okno w budynku pasywnym; prawa strona – okno w budynku tradycyjnym (źródło Passivhaus Institut, Darmstadt)
Kondensacja wilgoci
Częstym i uciążliwym problemem, jeśli chodzi o okna typowe jest kondensacja wilgoci na jego wewnętrznej powierzchni. Kondensacja zachodzi najczęściej w miejscu styku szklenia z ramą okienną, gdzie powstaje liniowy mostek cieplny. W tym miejscu temperatura na wewnętrznej powierzchni okna jest najniższa.
Przykładowo dla okna o współczynniku przenikania ciepła na poziomie 1,6 W/m2K, przy temperaturze zewnętrznej -10°C, temperatura w tym punkcie będzie wynosiła około 5°C. Dla typowej temperatury wewnątrz pomieszczenia 20°C, kondensacja wilgoci wystąpi już przy wilgotności względnej powietrza o wartości 30%.
Kondensacja wilgoci jest zjawiskiem wielce niekorzystnym, gdyż prowadzi do niszczenia przegród budynku, obniżenia ich parametrów wytrzymałościowych i cieplnych, ponadto umożliwia rozwój pleśni i grzybów, co może mieć negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie ludzi. Zgodnie z postanowieniami „Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” przegrody zewnętrzne powinny zapewniać zachowanie temperatury o 1 K wyższej na wewnętrznej powierzchni przegrody, niż temperatura punktu rosy dla warunków panujących w pomieszczeniu.
Szczegółowe postanowienia na ten temat oraz metoda obliczeniowa jest podana w normie PN EN ISO 13788 „Cieplnowilgotnościowe właściwości komponentów budowlanych i elementów budynku. Temperatura powierzchni wewnętrznej konieczna do uniknięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacja międzywarstwowa. Metody obliczania”. Dla okien spełniających wymagania budownictwa pasywnego, charakteryzujących się tak niskim współczynnikiem przenikania ciepła, problem kondensacji wilgoci nie występuje. Dzięki odpowiednim rozwiązaniom konstrukcyjnym poprzeczny profil izoterm wykazuje równomierny rozkład temperatur po wewnętrznej stronie okna i eliminację mostka cieplnego na styku szklenia z ramą okienną.
Rys. 7. Obliczanie całkowitego współczynnika przenikania ciepła okna (źródło Passivhaus Institut, Darmstadt)
Uwagi odnośnie obliczeń energetycznych i projektowania przeszkleń w budynkach pasywnych
W procesie projektowania budynku pasywnego konieczne jest dokładne i staranne przeprowadzenie obliczeń energetycznych. Przy tak niskim zapotrzebowaniu na moc grzewczą oraz sezonowym zapotrzebowaniu na ciepło, nawet drobne błędy, czy też niedokładności mogą doprowadzić do poważnych problemów eksploatacyjnych.
Obliczenia energetyczne są szczególnie ważne dla okien. Jak wspomniano wcześniej, okna odpowiadają za największe straty ciepła w budynku pasywnym, za pomocą okien realizowane są także zyski ciepła od promieniowania słonecznego.
Współczynnik przenikania ciepła dla okna obliczany jest na podstawie normy PN EN 10077 „Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła”. Zgodnie z uproszczoną metodą podawaną przez tę normę, współczynnik przenikania ciepła jest ważoną średnią wartością współczynników przenikania ciepła dla szklenia oraz ramy z uwzględnieniem mostka cieplnego na styku szklenie-rama okienna. Przy obliczaniu okien w budynkach pasywnych konieczne jest jednak także uwzględnienie w obliczeniach mostka cieplnego powstałego na styku ościeżnica-ościeże. Tak policzony współczynnik przenikania ciepła, nie może być wyższy niż 0,85 W/m2K:
(2),
gdzie:
U – całkowity współczynnik przenikania ciepła dla okna z zabudową [W/m2K],
Ug – współczynnika przenikania ciepła dla szklenia [W/m2K],
Uf – współczynnik przenikania ciepła dla ramy [W/m2K],
Ag – powierzchnia szklenia [m2],
Af – powierzchnia ramy [m2],
ψg – współczynnik przenikania ciepła konstrukcyjnego mostka cieplnego na styku rama-szklenie [W/mK],
sg – długość konstrukcyjnego mostka cieplnego na styku rama-szklenie [m],
ψf – współczynnik przenikania ciepła konstrukcyjnego mostka cieplnego na styku ościeżnica-ościeże [W/mK],
sf – długość konstrukcyjnego mostka cieplnego na styku ościeżnica-ościeże [m].
Ze względów energetycznych bardziej korzystne jest projektowanie w budynku pasywnym okien o dużych powierzchniach przeszkleń, przy jak najmniejszym udziale powierzchniowym ramy okiennej. Dzięki temu uzyskamy większe zyski ciepła od słońca, a jednocześnie niższy całkowity współczynnik przenikania ciepła dla okna. To właśnie rama okienna oraz mostek ciepła na połączeniu szklenie-rama są słabym punktem okna, jeśli chodzi o jego charakterystykę cieplną, dlatego należy dążyć do zmniejszenia udziału ich powierzchni w całkowitej powierzchni okna.
Przykładowo, dla okna o wymiarach 400x250 cm, udział powierzchni ramy zewnętrznej wynosi 12% całkowitej powierzchni okna (rys. 8). Przy wprowadzeniu ślemion i słupków do konstrukcji okna, udział powierzchni ramy wzrasta do 29%. Zyski ciepła od słońca będą więc mniejsze o około 20%. Ponadto współczynnik przenikania ciepła dla okna bez zabudowy w pierwszym przypadku wyniesie 0,74 W/m2K, podczas gdy w drugim będzie miał wartość 0,89 W/m2K. Starty ciepła przez przenikanie wzrosną więc o około 20%.
Rys. 8. Przykład wpływu udziału powierzchni ramy w całkowitej powierzchni okna na jego bilans energetyczny
Zyski słoneczne w ciągu lata
W naszej szerokości geograficznej ilość promieniowania słonecznego jest w sezonie grzewczym niewielka, w porównaniu do ilości promieniowania słonecznego dostępnego w miesiącach ciepłych. W przypadku budynku o dużej przeszklonej powierzchni fasady południowej może więc wystąpić problem przegrzewania pomieszczeń w ciągu lata. W celu zachowania komfortu cieplnego w budynku pasywnym także w lecie zalecane jest więc stosowanie urządzeń przeciwsłonecznych. Podstawowym rozwiązaniem jest stosowanie okapów, które umożliwiają penetrację promieniowania słonecznego do wnętrza budynku w zimie, gdy słońce stoi nisko na horyzoncie, natomiast zatrzymują je w lecie, gdy słońce znajduje się wysoko.
Innymi typowymi rozwiązaniami ograniczającymi dostęp promieniowania słonecznego do wnętrza budynku są rolety, żaluzje, czy też okiennice. Dla zachowania komfortu cieplnego w lecie ważne jest również, by budynek pasywny charakteryzował się stosunkowo wysoką akumulacyjnością cieplną przegród. Dzięki temu nadmierne chwilowe zyski ciepła mogą być magazynowane w ścianach budynku i wykorzystywane w późniejszym okresie. Wysoka bezwładność cieplna wpływa na wyrównanie profilu wahań temperatury w pomieszczeniach, co gwarantuje komfort mieszkańcom budynku.
Marcin Idczak, Szymon Firląg
Instytut Budynków Pasywnych przy Narodowej Agencji Poszanowania Energii S.A.
www.ibp.com.pl
BIBLIOGRAFIA
. Feist W., 1988, Forschungsprojekt Passive Hauser, Institut Wohnen und Umwelt, Darmstadt.
. Feist W., 1998, Passivhaus-Fenester Protokollband Nr. 14, Passivhaus Institut, Darmstadt.
. Firląg S., 2005, Passive buildings in Polish climate conditions, Proceedings of the 9. Internationale Passivhaustagung 2005, April 29-30 2005, Ludwigshafen, Germany.
. Panek A., Firląg S., 2004, Wentylacja w budynkach pasywnych, Materiały Konferencyjne VII Ogólnopolskiej Konferencji ENERGODOM 2004, 11-13 październik 2004, Zakopane, Polska.
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Od 2004 r. rynek okien w Środkowo-Wschodniej Europie odrodził się. W 2005 r. zostało sprzedanych o 4,7% więcej okien, o wartości 1,3 miliarda euro. Stwierdzono to w badaniach przeprowadzonych przez InterConnection Consulting Group.
Prognozy na przyszłość są również pozytywne: w następnych 3 latach średnie tempo wzrostu obrotu rocznego oczekiwane jest na poziomie 5,5%. Dobra ekonomiczna sytuacja i rosnący popyt na produkty wysokiej jakości są przyczyną rozwoju rynku okien i powodują powolny wzrost cen okien. Przewiduje się, że do 2015 r. poziom cen w Środkowo-Wschodniej Europie wyrówna się z cenami w Zachodniej Europie.
W 5 krajach podlegających badaniu (Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia i Węgry) w 2005 r. łącznie sprzedano 18,8 milionów zestawów okiennych, co wywołało wzrost o 4,7% (1 zestaw okienny = 1,69 m2). W 2004 r., wzrost był zarejestrowany na poziomie 2,7%.
Polski rynek okien przez ostatnie kilka lat był głównie odpowiedzialny za spadki obrotów, które wynosiły średnio 4,3% rocznie w latach 1999-2004. W 2005 osiągnięto w Polsce pierwszy raz przyrost w ilości sprzedanych okien (o 2,2%). Powodem były polepszone warunki uzyskiwania kredytów na budowę domu, jak również zmniejszenie ich oprocentowania. To spowodowało szybkie zwiększenie popytu na pożyczki na budownictwo mieszkaniowe i rosnącą liczbę pozwoleń na budowę wydanych w 2005 r., jak również stabilny rozwój rynku związanego z remontami i rewitalizacjami.
Inne kraje w regionie również zanotowały wzrost obrotów. Republika Czeska (przyrost o 9,9%) i Węgry (przyrost o 6,3%) - szczególnie dobre tempo wzrostu osiągnęły w 2004. Węgierski krajowy szybki wzrost w latach 2003 i 2004 skończył się pod koniec w 2005: silnie rosnąca podaż nowych apartamentów spotkała się z niskim popytem, który spowodował spadek cen. Rynek okien zakończył rok 2005 z niskim tempem wzrostu o 3,6%. Wbrew aktywnej polityce rządu węgierskiego w zakresie budowy mieszkań komunalnych i oferowaniu kredytu życzliwego dla budujących, tylko umiarkowany wzrost może być oczekiwany w następnych latach na węgierskim rynku okien. Jednak w segmencie rynku remontowego jest widoczny stały rozwój. W kolejnych 10 latach będą działały programy rządowe wspierające wymianę starych okien w różnych niemieszkaniowych segmentach taki jak administracja, edukacja i opieka zdrowotna. Dodatkowo, energiczne działania z zakresie remontów budynków mieszkalnych podwyższą również liczbę wymienianych okien.
Rozwój w Republice Czeskiej jest zupełnie inny. Od 2003 r., segment budownictwa odnotowywał stały przyrost. W 2005 r. również zostało zarejestrowane bardzo dobre tempo wzrostu - szczególnie w sektorze mieszkaniowym - i to miało pozytywny skutek na popyt na rynku okien: przyrost ilości sprzedanych okien był dwucyfrowy.
Budowa wielkich fabryk produkcji samochodów nadała sektorowi budownictwa na Słowacji silny impuls wzrostu w 2004 i 2005 r., ale wywarło to minimalny skutek na rynek okien (wzrost o 2,4%). W 2005 r. remonty i wymiana starych okien była silnym filarem tego trendu (wzrost o 8,1% w tym sektorze).
W następnym przewiduje się podobne tempo wzrostu. Rok 2005 r. był też nadzwyczaj pomyślny dla słoweńskiego rynku okien. Chociaż w 2005 roku tylko o 3,3% więcej było wydanych pozwoleń na budowę, to jednak w wyniku skutku boomu w dwóch poprzednich latach (odpowiednio wzrosty o 20,5% i o 14,4%) - zanotowano silny wzrost na rynku okien (o 7,1%). Renowacje miały też znaczący udział w rozwoju rynku.
W następnych kilku latach jednak przewidywane jest zmniejszenie tempo wzrostu.
Najbardziej popularnym materiałem ram okiennych jest polichlorek winylu. 62,9% z okien zainstalowanych w 2005 r. było zrobione z PVC. Do 2008 r. jego udział w rynku rozszerzy się do 63,6%. Niemniej jednak mieszkańcy Wschodniej Europy coraz większą uwagę zwracają na jakość i popyt na inne materiały do produkcji okien jest coraz większy – co ograniczy zapewnie wzrost segmentu okien z PVC. Okna aluminiowe odnotowały największy wzrost popularności w segmencie mieszkaniowym, a nawet wśród klientów indywidualnych.
Okna z aluminium stanowią 9,1% okien sprzedanych w Centralnej i Wschodniej Europie w 2005 r. Podobnie stale rośnie popyt na okna drewniano-aluminiowe, przewiduje się że ich udział osiągnie 2% do 2008 roku.
Drewniane okna zmniejszają swój udział w rynku, chociaż tempo spadku zaczęło się zmniejszać. Przez następne 3 lata sytuacja ta nie będzie ulegać zmianie, ale w dłuższym okresie czasu przewiduje się odrodzenie rynku okien drewnianych.
Sytuacja gospodarcza w Centralnej i Wschodniej Europie stale ulega poprawie.
Rosnące dochody, życzliwa polityka wobec budownictwa i rosnąca świadomość klientów są podstawą do pozytywnych prognoz dla rynku okien. Dobrze izolowane, trwałe i eleganckie okna cieszą coraz większym wzięciem wśród klientów – te czynniki są powodem podnoszenia się średniej ceny okien. Natomiast rosnące ceny surowców są często niwelowane przez silną konkurencję na rynku i zwykle nie mają żadnego wpływu na cenę produktu końcowego. Prognozy są więc bardzo pomyślne – w przyszłości nie tylko będą notowane wzrosty ilości sprzedanych okien, ale również uzyskiwane na nich przychody.
Na podstawie informacji
InterConnection Consulting Group
http://www.interconnectionconsulting.com/
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
Rynek okien w Środkowo-Wschodniej Europie wzrasta ok. 5% Rozwój rynku okien w latach 2003-2008, ilość w tysiącach sztuk, wartość w milionach euro |
Polska podwyższa średni udział w rynku okien z PVC w regionie Udziały w sprzedaży okien z różnych materiałów |
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Potrzeba stworzenia fasady łukowej o zwiększonej przezierności w dowolnym kierunku stała się bodźcem do opracowania ściany kurtynowej typu ''szklane żebro''.
Dzięki ścisłej współpracy projektantów budynku Saski Crescent w Warszawie, Działu Technicznego firmy REYNAERS Polska oraz specjalistów firmy DOW CORNING powstało rozwiązanie, które podoba się architektom i inwestorom, zarówno w kraju jak i za granicą.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Przedstawione w niniejszym artykule badania zwracają uwagę na możliwość zastępowania punktowych połączeń mechanicznych w konstrukcjach elewacji budynków połączeniami klejonymi.
Przedstawiona analiza połączeń klejonych, na bazie niszczących badań ścinających i rozrywających, wskazuje na problem odkształceń i przemieszczeń okładziny względem okucia, a co za tym idzie, bezpieczeństwa stosowania takich rozwiązań oraz wynikających ze specyfiki spoiwa ograniczeń, co do dopuszczalnych naprężeń w połączeniu.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
W ostatnich latach coraz więcej wznoszonych jest reprezentacyjnych obiektów użyteczności publicznej, ze ścianami osłonowymi całkowicie przeszklonymi, od poziomu podłogi do sufitu, bez zastosowania poziomych szprosów czy balustrad (wewnętrznych lub zewnętrznych) jako elementów zabezpieczających.
Z oceną takich ścian osłonowych pod względem wytrzymałościowo-użytkowym są pewne kłopoty, bowiem nie można ich zakwalifikować do standardowych ścian o konstrukcji słupowo-ryglowej, ani też do okien.
Przepisy polskie Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury) nie przewidują stosowania okien o wysokości kondygnacji. Dopuszczają natomiast możliwość, pod pewnymi warunkami, pomniejszenia wysokości położenia podokiennika (parapetu), lecz nie jego likwidacji.
Wymagania te sformułowane są następująco:
§ 301.1. W budynku na kondygnacjach położonych poniżej 25 m nad terenem odległość między górną krawędzią wewnętrznego podokiennika a podłogą powinna wyniosić co najmniej 0,85 m, z wyjątkiem przyziemia oraz ścianek podokiennych w loggii, na tarasie lub galerii, gdzie nie podlega ograniczeniom.
Fot. 1. Budynek biurowy METROPOLITAN
Fot. 2. Budynek biurowy SASKI CRESCENT
Fot. 3. Budynek biurowy RONDO1
2. W budynku na kondygnacjach położonych powyżej 25 m nad terenem odległość między górną krawędzią podokiennika a podłogą należy zachować odległość co najmniej 1,1 m, z wyjątkiem okien wychodzących na loggie, tarasy lub galerie.
3. Wysokość położenia podokiennika, określona w p. 1 i 2, może być pomniejszona, pod warunkiem zastosowania zabezpieczenia okna balustradą do wymaganej wysokości lub zastosowania w tej części okna nie otwieranego i szkła o podwyższonej wytrzymałości.
Mimo braku jednoznacznych przepisów, zrealizowano w Polsce wiele budynków ze szklanymi (transparentnymi) ścianami osłonowymi, czego przykładem są następujące obiekty wzniesione w Warszawie:
- budynek biurowy METROPOLITAN, wg projektu znanego brytyjskiego architekta sir Normana Fostera, usytuowany w prestiżowym miejscu Warszawy, na pl. Piłsudskiego (fot. 1),
- budynek biurowy SASKI CRESCENT w Warszawie przy ul. Królewskiej (fot. 2),
- budynek biurowy RONDO 1 w Warszawie, o wysokości 192 m (fot. 3),
- terminal Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie – w budowie (fot. 4),
- budynek biurowy w Warszawie przy ul. Domaniewskiej.
Fot. 4. Terminal Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie
Rozwiązania te były zrealizowane na podstawie dopuszczenia do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym według indywidualnej dokumentacji technicznej, zgodnie z art.10 Ustawy o wyrobach budowlanych z 16 kwietnia 2004 r.
Przy ocenie powyższych rozwiązań przyjęto w Instytucie Techniki Budowlanej założenie, że lekkie ściany osłonowe
– niezależnie od tworzywa z jakiego zostały wykonane
– powinny spełniać wszystkie wymagania, stawiane lekkim ścianom osłonowym, tj.: wymagania wytrzymałościowe i eksploatacyjne, przepuszczalności powietrza, wodoszczelności, izolacyjności cieplnej i akustycznej, bezpieczeństwa pożarowego (zamieszczone w normie PN-EN 13 830 Ściany osłonowe. Norma wyrobu).
W niejszym artykule ograniczono się do wymagań bezpieczeństwa ścian osłonowych, wypełnionych szybami zespolonymi na wysokość kondygnacji, mocowanymi krawędziowo za pośrednictwem uszczelek i listew dociskowych.
Ocena tych ścian, w zakresie, zagadnień konstrukcyjno-wytrzymałościowych i eksploatacyjnych powinna obejmować sprawdzenie:
- odporności szyb zespolonych na obciążenie wiatrem,
- odporności na uderzenia ciałem miękkim i twardym,
- odporności na obciążenie poziome (nacisk tłumu).
Powyższy sposób postępowania przy ocenie szklanej ściany na wysokość kondygnacji został zweryfikowany w Zakładzie Badań Lekkich Przegród i Przeszkleń w ramach opiniowania indywidualnych projektów ścian osłonowych budynków użyteczności publicznej. Jednym z takich rozwiązan była m.in. ściana osłonowa typu wypełniajacego (między stropami budynku), składająca się z szyb zespolonych gr. 6-22-44.1 (tafla zewn. ze szkła hartowanego, tafla wewn. ze szkła klejonego) o wymiarach H x B = 3000x1600 mm.
W omawianym przypadku przed wydaniem opinii w zakresie wytrzymałościowym przeprowadzono badania laboratoryjne, obejmujące sprawdzenie:
- odporności na uderzenia eksploatacyjne i awaryjne ciałem miękkim o masie 50 kg,
- odporności na uderzenia awaryjne ciałem twardym o masie 0,5 kg,
oraz:
- obliczenia statyczne sztywności szyb zespolonych pod wpływem jednoczesnego obciążenia ssaniem wiatru i nacisku poziomą siłą liniową.
Przeprowadzone badania, tj.: uderzenia aplikowane od wewnątrz pomieszczenia, miały na celu sprawdzenie zachowania się samej szyby zespolonej, jak również jej zamocowania.
Trzykrotne uderzenia każdym z ciał z różnych wysokości w środek elementu szklanego nie spowodowały żadnych uszkodzeń tafli szkła ani zamocowania.
Widok elementu podczas badania przedstawia fot. 5.
Fot. 5. Badanie elementu szklanego na uderzenie ciałem miękkim o masie 50 kg.
Sprawdzenie ugięć szklanej ściany polegało na uwzględnieniu jednoczesności obciążenia od działania nacisku poziomego o wartości 100 daN/m, działającego na wysokości 1,2 m nad poziomem podłogi oraz od ssania wiatru i porównaniu ugięcia z wartością przyjmowaną jako dopuszczalną, tj. 1/200L. Schemat jednoczesnego obciążenia działającego na ścianę osłonową przedstawia rys. 1.
Rys. 1. Ściana osłonowa szklana na wysokości konndygnacji – schemat jednoczesnego obciążenia wiatrem i siłą poziomą
Obliczenia statyczne – przeprowadzone przy założeniu współpracy obu tafli szklanych szyby zespolonej i stałej odległości między nimi – wykazały, że przy sumarycznym obciążeniu sprowadzonym do obciążenia równomiernego o wartości 107,5 daN/m2, ugięcie wyniosło 14,4 mm i było mniejsze od wartości przyjętej dla ścian osłonowych jako dopuszczalne L/200=15 mm.
Przedstawione wyżej badanie na uderzenie ciałem miękkim wykonane było na podstawie obowiązującej wówczas procedury badawczej ITB, zanim wydana została zharmonizowana norma wyrobu PN-EN 13 830 oraz normy dotyczącej metody badań i klasyfikacji uderzeń w ściany osłonowe: norma PN-EN 14 019 Ściany osłonowe – Odporność na uderzenia – Wymagania eksploatacyjne i związanej z nią , w przypadku przeszkleń w ścianie osłonowej, normy PN-EN 12 600 Szkło w budownictwie – Badania wahadłem – Udarowa metoda badania i klasyfikacja szkła płaskiego.
Metoda badania na uderzenia wg normy PN-EN 12 600 różni się od dotychczas stosowanej przede wszystkim elementem udarowym. Zastąpiono bowiem worek skórzany, wypełniony kulkami szklanymi o średnicy 3 mm, elementem składającym się z dwóch pneumatycznych opon (3.50-R8 4PR) wg ISO4251-1, przy zachowaniu tej samej masy elementu udarowego, tj.50 ±0,1 kg. Schemat stanowiska badawczego pokazuje rys. 2.
Rys. 2. Shemat stanowiska badawczego wg normy PN-EN 12 600
Klasyfikację uderzeń od zewnątrz i wewnątrz ściany oslonowej określa, w zależności od wysokości spadania, norma PN-EN 14 019.
Ściana powinna być badana zgodnie z normą, przy wysokościach spadania elementu udarowego podanych w tablicy 1 i 2.
Tablica 1. Klasyfikacja uderzeń od wewnątrz
Tablica 2. Klasyfikacja uderzeń od zewnątrz
Miejsca uderzenia zgodnie z normą są następujące:
- w połowie wysokości słupa (tylko od zewnątrz),
- w połowie szerokości, na wysokości parapetu (od zewnątrz lub wewnątrz),
- na połączeniu słupa i rygla,
- w środku elementu podokiennego.
Krzysztof Mateja
ITB
patrz też:
- Projektowanie bezpiecznych przeszkleń w ścianach osłonowych ze szkłem , Artur Piekarczuk, Świat Szkła 2/2010
inne artykuły tego autora:
- Oszklenia mocowane punktowo - wymagania, metody badań i oceny , Krzysztof Mateja, Świat Szkła 9/2010
- Systemy oszklenia ze spoiwem konstrukcyjnym wg ETAGu nr 002. Część 2 , Krzysztof Mateja, Świat Szkła 6/2008
- Systemy oszklenia ze spoiwem konstrukcyjnym wg ETAGu nr 002. Część 1 , Krzysztof Mateja, Świat Szkła 5/2008
- Wymagania techniczne i kryteria oceny ścian osłonowych wg PN-EN 13830 Cz.2, Krzysztof Mateja, Świat Szkła 5/2007
- Wymagania techniczne i kryteria oceny ścian osłonowych wg PN-EN 13830 Cz.1, Krzysztof Mateja, Świat Szkła 4/2007
- Przegrody z oszkleniem mocowanym punktowo, Krzysztof Mateja, Świat Szkła 12/2003
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Koncepcja dachu przykrywającego centralną część kompleksu ewoluowała od momentu rozpoczęcia prac projektowych nad centrum od wielkiej przeszklonej wiaty, poprzez eliptyczną kopułę aż do falującego, organicznego kształtu.
Pierwszy projekt dachu powstał w 1998 roku. Był to rodzaj dużej, szklanej wiaty bez ścian bocznych, która w założeniu miała osłaniać wewnętrzny park. Kolejne projekty zakładały przykrycie części handlowej kopułą w kształcie elipsy, początkowo otwartej, a później całkowicie zamykającej atrium. W połowie 2001 roku rozpoczęły się prace nad zupełnie nową koncepcją zadaszenia. Z pomocą specjalnie opracowanego programu komputerowego powstał nowy projekt dachu o unikalnym kształcie.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Ryc. 1. a) Dom w Middleton ( 1946) - ''słoneczne półkole'' o przeszklonej, południowej fasadzie proj. F.L. Wrighta, b) ''Dymaxion House'' proj. R. B. Fullera. Oprac. autorki
Ryc. 2. Architektura słoneczna w kulturze europejskiej - etapy rozwoju. Oprac. autorki
W ostatnich dekadach architektura ulega przekształceniu przechodząc - w odpowiedzi na ideę zrównoważonego rozwoju oraz nowe możliwości w zakresie techniki i technologii - od modelu tradycyjnego konsumenta, czerpiącego i pochłaniającego energię, do jej producenta. Jest w stanie nie tylko pozyskiwać naturalną energię, ale także wytwarzać ją (fotowoltaika) dla zaspokojenia własnych potrzeb oraz w celu jej transmitowania.
Energetyka słoneczna a energochłonność
Bazę dla rozwoju energetyki słonecznej oraz słonecznej architektury 1) stanowi polityka ekologiczna, prowadzona na różnych szczeblach, w skali od globalnej po lokalną. Zobowiązania wynikające z ratyfikacji dokumentów międzynarodowych, ustaleń, deklaracji i protokołów, są podstawą do wnoszenia wkładu przez poszczególne kraje w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju zarówno w skali własnego terytorium, jak i w skali globalnej.
Wymagania w zakresie standardów ochrony cieplnej oraz wykorzystania energii słonecznej w dokumentach legislacyjnych oraz normach technicznych rosną we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Każda decyzja projektowa ma implikacje dla środowiska przyrodniczego. Niezbędne jest zatem racjonalne korzystanie z zasobów nieodnawialnych i dążenie do ich zastępowania dostępnymi substytutami. Korzystanie z odnawialnych źródeł energii, w tym z energii słonecznej, wiąże się z koniecznością ochrony atmosfery (redukcja emisji gazów cieplarnianych) oraz ograniczenia energochłonności budownictwa. Energochłonność tę można obniżyć poprzez wprowadzanie różnego typu energooszczędnych rozwiązań, ograniczających zużycie konwencjonalnych źródeł energii, m.in. wskutek poprawy termoizolacji oraz stosowanie zastępczych, odnawialnych jej źródeł, wspomagających systemy ogrzewania budynku .
Geneza i rozwój architektury słonecznej
Dążenie do właściwego ukształtowania i usytuowania budynku w stosunku do słońca stanowiło zawsze wiodący element projektowania architektonicznego. Współczesne koncepcje projektowe opierają się niejednokrotnie na sprawdzonych, znanych od wieków i zakorzenionych w lokalnej tradycji rozwiązaniach. Wpisujące się w klimat pasywne systemy pozyskiwania energii słonecznej dla ogrzewania, chłodzenia oraz wentylacji domów nie stanowią nowej idei.
Znane od zarania ludzkości stanowią część długiej historii architektury. Były rozwijane i wykorzystywane na przestrzeni wieków przez wiele cywilizacji świata, wznoszących budynki znacznie lepiej dopasowane do otoczenia i warunków klimatycznych niż ma to miejsce obecnie. Symbolicznym jest wielokrotnie wymieniany w literaturze dom Sokratesa. Starożytny Rzym udoskonalił grecki model słonecznej architektury dzięki zastosowaniu w I w n.e. nowych materiałów: szkła, a także miki i selenitu.
Okna przekształciły się od tego momentu w płaszczyzny pozyskujące energię słoneczną, a ciepło, skumulowane w ciągu dnia we wnętrzu, zatrzymywane było w nocy wskutek stosowania dodatkowych, okiennych osłon. To proste, znane już wówczas, zjawisko efektu cieplarnianego, wykorzystywane jest nadal w ogrzewaniu współczesnych, pasywnych domów słonecznych. Pasywny system ogrzewania słonecznego domów mieszkalnych i architektura bioklimatyczna należały również do miejscowej tradycji w okresie prekolumbijskim w południowo-zachodnich rejonach Ameryki Północnej oraz w Ameryce Łacińskiej.
Zasady te stosowali również Hiszpanie, osiedlający się w południowo-zachodnich rejonach Ameryki Północnej, włączając w koncepcję architektoniczną zimowe słońce i otwierając najdłuższą elewację na południe. Osadnicy Nowej Anglii podobnie wykorzystywali zalety klimatu orientując typowe, kolonialne, piętrowe domy na słońce dwoma rzędami okien w południowej, frontowej elewacji. Od XVI w. w Europie powróciło zainteresowanie ogrzewanymi słoneczną energią oranżeriami.
Kryte szkłem i zorientowane na południe pomieszczenia (cieplarnie, ogrody zimowe) rozpowszechnione były w XVIII w. w wielu krajach, szczególnie w Holandii, Francji, Anglii. Zakładanie ich umożliwiła produkcja płaskich tafli szkła. Osłony na szklane ściany zapobiegały utracie ciepła z pomieszczeń nocą. XIX wiek odrodził model architektury słonecznej i do jego końca ogrody zimowe stanowiły ważny element architektoniczny, uzupełniający od południa bryłę budynków mieszkalnych, szczególnie wiejskich rezydencji. Przyjmowały one też charakter wolno stojącego elementu w ogrodach publicznych.
Crystal Palace J. Paxtona – olbrzymia oranżeria, zbudowana z prefabrykatów – stanowił wyraz nowej technologii szkła i żeliwa. Omawiane idee zaniknęły po I wojnie światowej.
Wzory architektury Indian odrodzone zostały w latach 20. i 30. XX w. w siedzibach imigrantów, a w ramach ruchu słonecznego od lat 40. i 50. XX w. (D. Wright, S. i W. Nicolsowie) kontynuowane są w Nowym Meksyku i rejonie Santa Fe do chwili obecnej.
Organiczność, modernizm i pierwsza fala pasywnej architektury słonecznej. Charakteryzująca architekturę organiczną postawa kształtowania środowiska życia człowieka na zasadach związku z przyrodą zbliża do niej współczesne przeszklone domy i osiedla słoneczne.
Nurty w architekturze ostatniej dekady XX w., powstające na styku technologii i inspiracji organicznych, dążenie do dematerializacji i zacierania się granic między wnętrzem i zewnętrzem, nie są zjawiskiem nowym. Już na początku XX w. F.L.Wright wspominał o eteryzacji architektury i wtopieniu jej w otoczenie przyrodnicze. Przeszklone, transparentne, słoneczne fasady współczesne odbierane są jako redukujące bariery architektura-kontekst.
Oceniając wpływ na rozwój koncepcji proekologicznych nurtów projektowania wybranych dzieł wybitnych postaci modernizmu w XX w.: Le Corbusier`a, A. Aalto oraz R.B. Fullera podkreśla się niejednokrotnie, że kontynuowały one i wzbogaciły dialog między człowiekiem, architekturą i przyrodą.
B. Fuller, w odpowiedzi na problemy współczesnego świata, propagował oszczędne technologie, a tym samym przyczynił się do rozwoju idei ochrony zasobów naturalnych. Koncepcję przekrytych transparentnymi kopułami, absorbującymi energię słoneczną, ogrodów w St. Austell w Anglii (Eden Project, N. Grimshaw & Partners, 2001) uważa się za współczesną kontynuację jego idei.
Le Corbusier, niejednokrotnie zainspirowany miejscem i kontekstem przyrody, poszukiwał jej związków z człowiekiem, otwierając architekturę szklanymi płaszczyznami ścian dla promieni słonecznych. Ekspresjoniści Scheerbart i B. Taut, rozwijając wizje i idee szklanego domu, oparli je na wierze w szkło jako materiale budowlanym przyszłości oraz fascynacji wizualnymi zaletami tego tworzywa (Taut: „Szkło niesie nam nowe czasy...”).
Twórcy Bauhausu rozwinęli studia przezroczystości w architekturze, propagujące zasadę zespolenia wnętrza domu i otoczenia, a szklane płaszczyzny, osłaniane roślinnością lub żaluzjami, miały ułatwić bezpośrednie obcowanie z przyrodą i światłem słonecznym. Idee te, przeniesione do USA, wraz z nawiązaniem do miejscowej tradycji, stały się podłożem rozwoju ruchu słonecznego na kontynencie amerykańskim i powstania rozwiązań, które można zaliczyć do pierwszej generacji architektury słonecznej (pierwsza fala pasywnej architektury słonecznej).
W latach 30. i 40. XX w. wzniesiono szereg pasywnych domów, m.in. w rejonie Chicago. Charakteryzowały je szklane, południowe ściany otwarte na zimowe słońce, z osłonami chroniącymi przed jego promieniami w lecie. Bracia Keck zademonstrowali (targi, Chicago 1933) kryształowy dom o szklanych ścianach pozyskujących energię słoneczną. Duże, południowe przeszklenia powodowały znaczne straty ciepła oraz wahania temperatury w okresie doby w porównaniu z tradycyjnymi budynkami.
Eksperymenty A. Browna z czarną, akumulacyjną płaszczyzną ścienną pomiędzy przeszklonym, zimowym ogrodem, a częścią mieszkalną domu miały ograniczyć te problemy. Był on autorem pierwszego na świecie budynku użyteczności publicznej ogrzewanego energią słoneczną (szkoła podstawowa w Tucson, 1948). Doświadczenia omawianego okresu udowodniły słuszność kierunku poszukiwań stymulując rozwój różnorodnych, współczesnych technologii.
Domy słoneczne, projektowane w latach 40. i 50. charakteryzowała prosta, podporządkowana technologii architektura (Dover House, 1949-53 – arch. E. Raymond, Sun House, MIT 1949-55, arch. L. Anderson) lub też nawiązująca formą i materiałami do lokalnej tradycji. bioklimatycznego budownictwa osadników i Indian. Potencjał tkwiący w szkle został potwierdzony przez rozwój jego technologii w kolejnych dziesięcioleciach.
Jakkolwiek pierwszy przykład realizacji idei podwójnej, przezroczystej przegrody jako bufora termicznego, pochodzi z 1903 roku (hala maszyn koncernu Steiff), dopiero rozwój technologii szkła w drugiej poł. XX w. pozwolił na szerokie wprowadzanie systemów tych przegród w energooszczędnej architekturze oraz ich wykorzystanie w celu pozyskiwania energii słońca.
A. Pilkington (1955) opracował nową technologię wyrobu gładkich szklanych tafli, co przyczyniło się do możliwości produkowania elementów o większych rozmiarach (float). Technologia ta otworzyła drogę późniejszym rozwiązaniom stosowanym w konstrukcji współczesnych szklanych słonecznych fasad. Postępowi technologicznemu w dziedzinie produkcji szkła towarzyszył postęp w systemach ogrzewania, wentylacji i chłodzenia budynków.
Należy tu podkreślić, że w ramach pierwszej fali pasywnej architektury słonecznej (lata 1930-1960) zarysowały się, aktualne do dzisiaj, kierunki poszukiwań: rozwiązania pasywne oparte wyłącznie na technologii oraz powstające na bazie studiów tradycji lokalnej, budownictwa wernakularnego. Rozwinęły się też koncepcje projektowe łączące rozwiązania technologiczne z lokalnymi warunkami klimatycznymi oraz naturalnymi zasobami.2
Ryc. 3 Ewolucja zewnętrznych powłok budynku od tradycyjnych, energetycznie biernych do energetycznie czynnych w architekturze słonecznej – rola szkła. Oprac. autorki
Współczesne rozwiązania, które zaliczyć można, z uwagi na postęp technologiczny zarówno w produkcji szkła, jak i innych materiałów budowlanych oraz w konstrukcji systemów aktywnych, do drugiej generacji architektury słonecznej, poprzedzone zostały projektami eksperymentalnymi.
Badania w ramach tych projektów ( lata 60.i 70.), zarówno w Europie jak w USA, prowadzono w dwu kierunkach. Pierwszy z nich stanowił nurt kontynuacji pionierskiej działalności modernizmu, związany z pasywną architekturą słoneczną – pracami F. Trombe we Francji oraz S. Baera, D. Watsona, D. Wrighta, W. Kelbaugha i P. van Dressera w USA. Drugi kierunek badań zmierzał do uzyskania samowystarczalnych energetycznie budynków, łączących systemy pasywne i aktywne.3
W omawianym okresie szczególnie zaznaczył się szybki rozwój idei i realizacji wykorzystujących pasywne metody pozyskiwania energii słonecznej. 4
Znajdowało to odzwierciedlenie nie tylko w konstrukcji, ale i estetyce budynków.
Znaczący wkład w poszukiwanie relacji z otoczeniem przyrodniczym i klimatem w Europie wniosły dzieła R. Erskina (orientacja na słońce i czerpanie jego energii, wpisanie w teren, kierunek wiatrów, analiza strat cieplnych).
Ważnym etapem doświadczeń był projekt szkoły St. Georges School w Wallasey, koło Liverpoolu. Architekt A. E. Morgan (1962) zastosował w nim trzy fundamentalne zasady pasywnej słonecznej architektury: wysoki stopień izolacyjności cieplnej wszystkich przegród zewnętrznych, ściany i stropy pełniące rolę elementów kolektorowo-magazynowych przy wykorzystaniu pojemności cieplnej betonu, szklaną cieplarnię (ogród zimowy) od strony południowej.
Druga fala pasywnej architektury słonecznej związana była z raportami U`Thanta oraz Klubu Rzymskiego, a także kryzysami paliwowymi lat 70. i początku 80. (1973 i 1979-81). Z końcem lat 70. we Francji (arch. M.Gerber, G. Choleur) i w innych krajach europejskich pojawiła się, odradzająca wzory historyczne, pierwsza generacja słonecznych domów bioklimatycznych.
Częściowo przykładem stały się poszukiwania amerykańskie. Wymienić tu można działalność biura projektowego IBUS, prace T. Herzoga, a także B. Warne i LOG ID i pionierów „low tech”: P. Hübnera, studia Vandkusten z Kopenhagi (osiedle Tinngarden). W wyniku twórczości tych architektów wzniesiono bardzo szybko w omawianym okresie szereg domów mieszkalnych z popularnym rozwiązaniem w postaci oszklonych ogrodów zimowych. Spełniały one praktycznie zasady pasywnego pozyskiwania energii słonecznej. Zorientowane na południe szklarnie służyły jako słoneczne kolektory pełniąc jednocześnie rolę buforowej strefy klimatycznej.
Bierny system słoneczny, w postaci dużych szklanych płaszczyzn, zastosowano m.in. w znanym projekcie B. Varne – Natur Huset (1979) w Sztokholmie oraz w projekcie zabudowy dzielnicy mieszkaniowej Berlin-Rudow (1979). Natur Huset stanowi przykład domu obudowanego szklarnią z kamiennym magazynem ciepła. Kolektorem była cała kubatura budynku. Na przełomie lat 60. i 70. XX w architekci brytyjscy podjęli prace nad wielkoelementowymi, szklanymi systemami elewacyjnymi w postaci termoizolacyjnych, prefabrykowanych paneli. Etapem poszukiwań w zakresie redukcji konsumpcji energii przy zastosowaniu dużych płaszczyzn przeszklonych była realizacja zespołu biurowego General Electricity Generating Board (Bristol, Anglia, Arup Associates, 1973) i „inteligentnej” fasady w Farnborough w Hampshire (Arup Associates, 1984), realizacja zakładów Millera w Bath (N. Grimshaw, 1976) oraz Galerii Sztuki w Swindon (N. Foster, 1977).
Centrum biurowe w Ipswich (1975) i centrum Sztuk Wizualnych Uniwersytetu w Norwich (1978) stanowiły przykład energooszczędnego rozwiązania, w którym centralne, przeszklone patio pełniło rolę naturalnego regulatora wewnętrznego klimatu. Wprowadzanie na szerszą skalę energooszczędnych, wykorzystujących energię słoneczną, rozwiązań w Europie datuje się zatem w zasadzie od późnych lat 70. ubiegłego stulecia, obejmując większe zespoły i osiedla mieszkaniowe.
Podsumowując można stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich 80 lat odrodziły się i zostały udoskonalone zasady budowy domów pasywnych, znane od czasów antycznych, a także z tradycyjnych, rodzimych form architektonicznych, występujących w różnych regionach świata. Filozofia odrodzenia pasywnej architektury była reakcją na modernistyczną technologię, konsumpcyjny styl życia ale też potrzeby ekonomiczne – kształtowania domów energooszczędnych oraz autonomicznych pod względem energetycznym. Współczesne koncepcje pasywnej architektury słonecznej realizują nowe relacje między domem i otoczeniem przyrodniczym za pośrednictwem przeszklonej przegrody.
Jako metody tradycyjne są nadal kontynuowane i rozwijane, równolegle oraz w połączeniu z systemami aktywnym. Lata 60. XX w. charakteryzowały się przezwyciężaniem problemów technicznych związanych z realizacją idei integracji architektury z klimatem ( słońcem).
Ostatnie ćwierćwiecze jest okresem decydującym dla rozwoju współczesnych technologii słonecznych i różnorodnych form energooszczędnych rozwiązań. Rozwiązania powstające w tym okresie można określić mianem drugiej generacji architektury słonecznej. Charakteryzuje je kontynuacja rozwiązań pasywnych (w ramach drugiej fali), a także rozwój różnorodnych form integracji z architekturą pasywnych i aktywnych systemów wykorzystania energii słonecznej. Obejmują one projekty budynków, osiedli i dzielnic miejskich, a także koncepcje słonecznych miast.
Ryc. 4. Ewolucja formy architektury słonecznej w drugiej połowie XX w. – estetyka przeszklonych elewacji budynków mieszkalnych. Rys. autorki
Rozwojowi temu sprzyja postęp w dziedzinie materiałów budowlanych, szczególnie szkła, konstrukcji i słonecznych technologii, a także postęp w świadomości społecznej. Współczesne rozwiązania w architekturze, wykorzystujące energię słoneczną, zostaną przedstawione w drugiej części zaprezentowanej pracy.
Dr hab. inż. arch. Stanisława Wehle-Strzelecka
Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
--------------------------------------------------------------------------------
1 Pod pojęciem architektury słonecznej autorka rozumie architekturę, której struktura, sposób ukształtowania przestrzeni zewnętrznej i wewnętrznej umożliwiają, adekwatne do klimatu, czerpanie maksymalnych zysków ciepła z energii słonecznej, przy jednoczesnym zapewnieniu minimalnych strat cieplnych. Tworzy ona integralną całość z elementami, które służą pozyskiwaniu energii słonecznej w sposób pasywny lub pasywny i aktywny. Energia słoneczna wykorzystywana jest dla potrzeb użytkowych mieszkańców - ogrzewania budynku, wody lub też wytwarzania energii elektrycznej metodą fotowoltaiczną. Architektura słoneczna (solar architecture) związana jest zatem ściśle z energooszczędnymi sposobami budowania i przystosowana, poprzez rozwiązania architektoniczne i strukturalno-materiałowe, do wykorzystywania ciepła pozyskiwanego wskutek fototermicznej konwersji promieniowania słonecznego (helioaktywna). Do niedawna interpretacja terminu ''architektura słoneczna'' obejmowała jedynie, najbliższą ideałom ekologicznym, architekturę wykorzystującą energię słoneczną w sposób pasywny. Wraz z rozwojem koncepcji proekologicznego nurtu kształtowania środowiska mieszkaniowego i nowych technologii przeszła ewolucję od rozwiązań wykorzystujących wyłącznie biernie energię słoneczną po współczesne systemy zintegrowane, łączące różnorodne technologie pozyskiwania tej energii odnawialnej z rozwiązaniami energooszczędnymi . Oprac. autorki
2 Powszechnie znanym przykładem był w USA dom pasywny projektu D. Wrighta (1974). Słoneczna energia pochłaniana była przez wielkie płaszczyzny okien. Nie przewidziano jednak możliwości jej magazynowania. W USA koncepcje domów pasywnych rozwijali architekci: D. Kelbaught (Princeton) i B. Hunn (Los Alamos), S. Baer (Albuquerque), H. Hay (Atascadero), P. Davis (Corrales).
3 M. in. wymienić tu należy doświadczalną, autonomiczną rezydencję Autarkic House,1971-79, Cambridge, W. Brytania, proj. A. Pike. Ogrzewanie pomieszczeń i wody uzyskano za pomocą kolektorów słonecznych, a otaczająca budynek z trzech stron, przeszklona przestrzeń ogrodu zimowego stanowiła dodatkowy, pasywny system uzupełniający ogrzewanie wnętrz w okresie zimowym. Energię elektryczną dostarczała instalacja wykorzystująca wiatr.
4 A. E. Morgan (1974) zaprojektował doskonałą ścianę słoneczną składającą się z dwu płaszczyzn szkła usytuowanych we wzajemnej odległości 60 cm .Znaczna część powierzchni wewnętrznej płaszczyzny szklanej pokryta była ciemnym szkłem. Niektóre fragmenty tej płaszczyzny wykonano z odwracalnych elementów, które przystosowane były do odbijania promieni słonecznych w lecie, a z drugiej strony, pokrycie czarną barwą ułatwiało absorbowanie ciepła w zimie.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
To tytuł wystawy, która została otwarta 25 marca br w Międzynarodowym Centrum Witraży w Chartres, we Francji. Jest to retrospektywna i przekrojowa prezentacja dorobku twórczego słynnego, francuskiego artysty witrażowego, który wyspecjalizował się w technice dalles de verre. W ciągu 50 lat swojej twórczej działalności zaprojektował i osobiście zrealizował wiele oryginalnych kreacji witrażowych i rzeźbiarskich w tej dziedzinie sztuki (notatka na temat wystawy: ''Świat Szkła'' 5/06). Zdobią one do dziś obiekty architektury sakralnej i świeckiej, zabytkowej i współczesnej, jak też rezydencje prywatne nie tylko we Francji ale także w wielu innych krajach Europy, Azji i Afryki.
''Auteur-compositeur-interprete'' (autor-kompozytor-wykonawca), jak sam siebie określa, realizuje osobiście wszystkie swoje kreacje, malując i rysując projekty i kartony, wycinając bryłki różnorodnych kształtów i rozmiarów z grubego kolorowego szkła (2-3 cm grubości) i komponując z nich swoje malarskie wizje przestrzenne, które w otworach okiennych przyjmują postać przeszkleń witrażowych. Artysta ten jest jednym z nielicznych twórców witrażowych, który własnoręcznie realizuje swoje dzieła od szkiców i projektów do ich formy ostatecznej, dobierając kolory i odcienie bryłek szklanych w kontekście ze światłem. Od wielu lat pracuje samotnie w ciszy swojego atelier w Plaisance-du-Touch, w pobliżu miasta Tuluzy, na południu Francji. Jest artystą wszechstronnym: malarzem, rzeźbiarzem, witrażystą, a także autorem zbiorów poezji i licznych artykułów prasowych na temat sztuki, nie tylko witrażowej. Na początku swojej działalności artystycznej, w latach 50., inspirując się malarstwem Henri Matisse'a, zrealizował wiele kompozycji malarskich w technice collages en tissus (kolaże na płótnie z kawałków różnorodnych, kolorowych tkanin). Nawiązując do tej techniki zaczął tworzyć swoje wizje malarskie ze szkła i światła w technice dalles de verre, we współpracy z Pere Dom Ephrem Socard w opactwie Benedyktynów d'En Calat w departamencie Tam, na południu Francji. W ciągu sześcioletniej współpracy, w klasztornym atelier powstało wiele ich wspólnych witraży, głównie sakralnych. W ciągu tego okresu czasu Henri Guérin miał okazję zapoznać się z tą specyficzną techniką witrażową, zgłębić jej tajniki, równocześnie rozwijając się duchowo, intelektualnie i artystycznie. Od 1961 roku postanowił działać już sam, promując swój własny styl w kreacjach nie tylko sakralnych, ale także świeckich. Od tego momentu zaczął się długi okres samotnej pracy twórczej w atelier w pobliżu Tuluzy, który trwa do dnia dzisiejszego. Artysta zaczął otrzymywać coraz więcej zleceń, nie tylko krajowych ale również zagranicznych. W 1963 roku pojawia się pierwsze zlecenie z Kanady, na zaprojektowanie i wykonanie 140 m2 witraży do seminarium w Ottawie. Za tym zleceniem przyszły inne i stały się one okazją do dłuższych pobytów poza granicami Francji: w 1991 roku w Jerozolimie, w 1996/1998 w Kamerunie, w 1999 na Filipinach, w 2000 w Japonii, w 2003 i 2004 w Namibii etc. Ta intensywna działalność artystyczna i realizacje ogromnych przeszkleń witrażowych dla różnorodnych obiektów architektonicznych, w krajach o różnej kulturze, były i są dla tego artysty źródłem nowych, bogatych wrażeń, jak też oryginalnych idei twórczych.
Początkowe jego kompozycje witrażowe tworzone były w intensywnej gamie kolorystycznej, z dominantą błękitów (fot. 1 i 5) lub czerwieni (fot. 8), a bryłki szkła ujmowane w spoiny z szarego betonu o równej szerokości.
Z czasem zaczyna stosować inne kolory i ich odcienie, jak również spoiny nieregularne, rozszerzające się ku partii centralnej kompozycji, tworzące zacienione plamy, jak w rozecie kościoła w Saint-Orens w Auch (Gers) (fot. 2), czy w jednym z witraży kościoła św. Magdaleny w Tuluzie (fot. 1). Są to najczęściej kompozycje abstrakcyjne (fot. 2, 5). Zdarzają się także, jednak rzadko, poetyckie witraże figuratywne, jak ten do gotyckiego kościoła św. Stefana w Huisseau-sur-Cosson (fot. 6). Henri Guérin tworzy także kompozycje witrażowe, które nawiązują dialog z naturą, umożliwiając harmonijną integrację obiektu architektonicznego w jego krajobrazowe otoczenie. Pozostawiając puste przejrzyste partie przeszklenia witrażowego, artysta umożliwia przenikanie do wnętrza otaczającego pejzażu, z jego naturalną, zmieniającą się w różnych porach roku kolorystyką (fot. 3 i 4).
Twórczość tego artysty jest niesłychanie bogata, a technika dalles de verre, którą się posługuje dobrze integruje się w architekturze zarówno zabytkowej jak współczesnej. Świadczy to o tym, że jest ona nadal uniwersalnym i bardzo nowoczesnym środkiem wyrazu dla przekazania malarskich wizji i filozoficznych idei w naszej epoce.
Ewa Grzech
Fot. 1. Witraż do prezbiterium w kościele św. Magdaleny, Lalande - Tuluza, 1964 r. Widocz-ny silny kontrast świetlny - witraż źródłem światła
Fot. 2. Rozeta do kościoła Saint-Orens w Auch (Gers), 1969 r. Lekka kompozycja malarska do architektury klasycznej
Fot. 3. Witraż z widoczną gałęzią migdałowca, w starym młynie koło Gimont (Gers), 1972 r. Dialog z naturą
Fot. 4. Kaplica Dominikanów w Crepieux, Rillieux-la-Pape (Rhone), 1978 r. Witraż ma obrazować pojawienie się Archanioła Gabriela. Widoczne z zewnątrz gałęzie drzew - natura przenika do sakralnego wnętrza. Symbolizuje to otwierające się skrzydła anielskie ukazujące Akt Stworzenia
Fot. 5. Fragment rozety w naukowym muzeum dla dzieci w Fukui, Japonia
Fot. 6. Mały witraż figuratywny ''Zagubiona owieczka'' do gotyckiego kościoła Saint-Etienne i Saint-My, w Huisseau-sur-Cosson (Loir-et-Cher), 2005 r.
Fot. 7. Kościół św. Bertranda, Saint-Lary-Soulan (Haute Pyrenees), 1999 r. Widok z zewnątrz na przeszklenie witrażowe portyku - rytmiczny podział kompozycji
Fot. 8. Witraż ''La sainte face'' (detal). Prywatne oratorium w pobliżu Aix-en-Provence, 1979 r. Symbol chrześcijaństwa ujęty w abstrakcyjnej, malarskiej kompozycji
wiecej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
W dniach 21-23 czerwca br. w siedzibie Rady Europy w Strasbourgu odbyło się seminarium L'Europe en plus large! (Europa jak najszerzej), w którym wzięli udział zaproszeni goście z Francji i krajów Europy Centralnej i Wschodniej. Seminarium to rozpoczęło się konferencją, której przewodniczył Daniel Thérond, szef Działu Kultury i Dziedzictwa Kulturowego przy Radzie Europy oraz Bertrand Dufourcq, prezes ''Fondation de France'' (Fundacja Francuska) z Paryża. Całość obrad studialnych seminarium prowadzona była przez Jean-Claude Fages, szefa działu ''Solidarités Internationales'' należącego do Fundacji i Jean-Paul Vigier, dawnego prezesa tego działu, przy współpracy organizacyjnej Estelle Hedouini Catherine Gomez.
Głównym organizatorem tego spotkania była ''Fondation de France'', a uczestnikami autorzy wyróżnionych 32 projektów europejskich, zrealizowanych w ciągu 2005 roku i częściowo finansowanych przez dział ''Solidarités Internationales''. Każdy z wyróżnionych projektów został opracowany i zrealizowany w partnerskiej współpracy, przez członków stowarzyszeń lub innych zespołów organizacyjnych, reprezentujących Francję i przynajmniej jeden z krajów europejskich, które niedawno przystąpiły do Unii Europejskiej, jak Polska, Węgry, Czechy, Słowacja czy kraje Bałtyckie lub z tych, które zostaną przyjęte do Unii wkrótce, jak Rumunia i Bułgaria.
Tematyka projektów była bardzo różnorodna i związana z dziedzinami wchodzącymi w skład programu fundacji, jak zagadnienia związane ze sprawami socjalnymi, zdrowia, różnego typu poszukiwań naukowych m.in. medycznych, kultury, edukacji czy ochrony środowiska.
Jednym z tych projektów, związanych z dziedziną kultury, była wystawa Lumen, Lumen... Europejska Sztuka Szkła i Witraży - Francja, Polska, Węgry, zaprezentowana w grudniu 2005 r. w gotyckich krużgankach klasztoru O.O. Dominikanów w Krakowie. Głównym organizatorem tej wystawy było francusko-polskie Stowarzyszenie dla Promocji Europejskiej Współczesnej Sztuki Szkła i Witraży ''Witraże 2000'', którego siedziba mieści się w Paryżu, a partnerami ze strony polskiej są Klasztor O.O. Dominikanów i Muzeum XX Czartoryskich w Krakowie (o wystawie można przeczytać w: ''Świat Szkła'' 12/2005 i 1/2006).
W seminarium, w imieniu organizatorów tej wystawy, wzięły udział 2 osoby: ze strony francuskiej Ewa Grzech, prezes stowarzyszenia ''Witraże 2000'' i komisarz wystawy oraz partner ze strony polskiej i węgierskiej, Zoltán Gyalókay, wegierski historyk sztuki, na co dzień pracownik Ośrodka Strategii i Komunikacji w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. Autorzy tego projektu przewidują kontynuację tego programu na rok 2007, który także będzie finansowany przez Fundację Francuską. Będą to warsztaty i seminarium z zakresu sztuki szkła i witraży typu ''masterclass'' dla polskich artystów witrażowych i z udziałem specjalistów z tych trzech krajów: Francji, Polski i Węgier. Warsztaty odbędą się w okresie letnim: wykłady, którym będzie towarzyszyć mała wystawa - w krużgankach klasztoru Dominikanów, a zajęcia praktyczne w jednej z pracowni witrażowych w Krakowie.
Ponadto przewidywana jest prezentacja wystawy ''Lumen, Lumen...'' we Francji i na Węgrzech. Termin i miejsce wystawy będą ustalone w późniejszym czasie. Realizacja tego programu zależy oczywiście od uzyskania odpowiednich funduszów.
Uczestnicy czerwcowego seminarium w Strasbourgu, w liczbie 80 osób, zostali podzieleni na kilka grup studialnych, w zależności od tematyki ich projektów. Podczas tych paneli, prowadzonych przez animatorów z ''Fondation de France'' zostały zaprezentowane poszczególne projekty przez ich autorów i organizatorów. Podzielili się oni swoimi uwagami i doświadczeniami, opowiadając także o napotkanych trudnościach organizacyjnych, wynikających z różnic kulturowych czy problemów natury administracyjnej i finansowej. Prezentacje te i dyskusje prowadzone były w języku francuskim i angielskim.
Po części studialnej nastąpiła ogólna dyskusja, z udziałem wszystkich uczestników seminarium, na której animatorzy poszczególnych paneli przedstawili syntezę wynikającą z tych dyskusji. Było to wzbogacające i konstruktywne dla wszystkich autorów projektów.
Seminarium to było także okazją do ciekawych spotkań gości, przybyłych z różnych krajów Europy, nawiązania nowych kontaktów i może w perspektywie przyszłej współpracy. Głównym celem tego wydarzenia było właśnie równoczesne spotkanie się przedstawicieli z różnych krajów europejskich, działających w róznych dziedzinach, których łączy wspólna idea zjednoczenia Europy, nie tylko pod względem politycznym i ekonomicznym, ale także socjalnym i kulturowym, zgodnie z programem tych dwóch instytucji: Rady Europy i Fundacji Francuskiej.
Po pracowitych całodziennych obradach, uczestnicy tych spotkań mieli przyjemnośc wziąć udział w koktailu, organizowanym przez Radę Europy, jak także przyjęciu w siedzibie francuskiej ambasady i stałego przedstawicielstwa Francji przy Radzie Europy, na które wszyscy zostali zaproszeni przez ambasadora Francji, pana Bruno Gain. Na zakończenie tych spotkań, 23 czerwca wieczorem, w siedzibie Merostwa Strasbourga odbyło się uroczyste przyjęcie, na którym pani Fabienne Keller, Prezydent Miasta, podziękowała organizatorom seminarium i jego uczestnikom za współpracę w realizacji wspólnego programu europejskiego i zapewniła o dalszym poparciu zarówno pod względem merytorycznym jak i materialnym. Jedna z filii ''Fondation de France'', działająca na terenie Alzacji i mająca siedzibę w Strasbourgu jest nieustannie popierana przez merostwo.
Po tych wszystkich przyjęciach, uczestnicy seminarium mieli okazję wieczorną porą zwiedzić to piękne, zabytkowe miasto, o historii brzemiennej w wydarzenia, nie zawsze pozytywne. Region Alzacji kolejno przechodził z rąk do rąk, najeżdżany i grabiony przez kolejnych właścicieli i wcielany badź to w granice Niemiec, bądź Francji. Stąd też nastąpiło wymieszanie kultur, niemieckiej i francuskiej, co z kolei stanowi bogactwo kulturowe i artystyczne tego regionu.
Dla organizatorów krakowskiej wystawy ''Lumen, Lumen...'' pobyt w tym mieście był także okazją do zwiedzenia wspaniałej katedry, arcydzieła romańskiej i gotyckiej architektury, z jej pięknymi rzeźbami i zachowanymi in situ witrażami z XI-XVI wieku, jak także fragmentami najstarszych witraży Europy, które można podziwiać na stałej wystawie w przykatedralnym muzeum.
Ewa Grzech
http://witraze2000.free.fr
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Seminarium składało się z części merytorycznej i warsztatowej.
Część merytoryczna obejmowała dwa referaty:
. Wprowadzenie do oznakowania CE - wygłosił go Olivier Beier Costa zajmujący się marketingiem technicznym w Guardian Industries Poland. W swoim referacie wyjaśnił on zasady Dyrektywy 89/106/EED dotyczącej wyrobów budowlanych, które zostały przełożone do Prawa Budowlanego obowiązującego w Polsce. Wynika z nich że wyroby na które opracowano zharmonizowane normy europejskie (hEN) podlegają oznakowaniu CE. W przypadku szkła hartowanego od dnia 01.09.2005 oznakowanie CE funkcjonuje równolegle z systemem krajowym, a od 01.09.2006 oznakowanie CE będzie wymagane.
. Oznakowanie CE - Wstępne Badanie Typu Wyrobu i Zakładowa Kontrola Produkcji - wygłosił go Jos Linden kierownik linii do hartowania w Guardian Dudelange w Luxemburgu oraz koordynator oznakowania CE. Przedstawił on doświadczenia zakładu w Dudelange w zakresie przygotowań do wprowadzenia oznakowania CE dla produkowanego szkła hartowanego.
Część warsztatowa miała formę dyskusji i w trakcie niej przedstawiciele Guardiana odpowiadali na szczegółowe pytania i wątpliwości zgłaszane przez uczestników seminarium.
Szczegółowe informacje na temat produktów Guardiana i oznakowania CE dostępne na stronie www.guardian-europe.com.
Zdjęcia: Dariusz Gocłowski
STARGLASS
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
Firma PROVENTUSS Polska organizuje we wrześniu w Warszawie seminarium poświęcone tematyce: Zastosowanie produktów DOW CORNING i GEOCEL.
DOW CORNING - jest światowym liderem dostarczającym ponad połowę światowej produkcji silikonów (obrót firmy w 2005 r. - 3,5 mld USD). Dla budownictwa oferowane są trzy linie produktów przeznaczone dla różnych odbiorców:
Professional - ''Złota seria'' - szklenie strukturalne i uszczelnienia budynków komercyjnych,
PBT - ''Srebrna seria'' - profesjonalne silikony dla firm budowlanych,
DIY - ''EasySil'' - silikony i akryl dla rynku małych wykonawców oraz domowego użytku.
GEOCEL - brytyjska firma specjalizująca się w produkcji i dystrybucji wszelkiego rodzaju klejów i uszczelniaczy, zarówno przemysłowych pod marką Geobond jak i budowlanych pod marką PRO Range. Rok 2005 firma zamknęła sprzedażą 53 mln Euro.
Bliższe informacje:
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 7-8/2006
W kalendarzu spotkań ludzi z branży szyb samochodowych mają swoje miejsce spotkanie seminaryjne organizowane przez firmy MC DIAM Sp. z o.o. oraz DIAM SERVICE Sp. z o.o. Razem ze swoimi zagranicznymi partnerami prezentują nowości w zakresie maszyn, narzędzi, materiałów oraz urządzeń pomocniczych stosowanych przy przetwórstwie szkła samochodowego. Pierwsze takie spotkanie odbyło się w 2003 r. w Strzegomiu.
W tym roku wybraliśmy hotel Ostaniec w miejscowości Podlesice. To urocze miejsce wyrwane ze Szlaku Orlich Gniazd.
Współorganizatorami spotkania były firmy:
1. BYSTRONIC AG ze Szwajcarii - znany producent linii do rozkroju i szlifowania szyb samochodowych. Jego przedstawiciel, Marco Cioci, rozpoczął cykl wykładów seminaryjnych. Tematem prezentacji były nowoczesne linie produkcyjne przednich i bocznych szyb samochodowych, kompletne, o zróżnicowanej konfiguracji.
W skład linii wchodzą:
. automatyczne stoły do rozkroju i wyłamywania formatek,
. szlifierki krawędziowe, poziome CNC,
. wiertarki CNC,
. urządzenia do automatycznego załadunku i wyładunku.
2. WENDT BOART S.A. z Belgii jest znanym, światowym producentem narzędzi diamentowych. Inżynier, wieloletni specjalista w zakresie narzędzi diamentowych stosowanych przy obróbce szyb samochodowych, Walter Gries, dał pokaz wysokiego profesjonalizmu oraz wiedzy.
3. AACHENER CHEMISCHE WERKE z Niemiec to producent preparatów chemicznych stosowanych w procesie rozkroju, szlifowania, mycia szkła. Ciekawymi wykładami zaskoczył nas Carsten Dorsch. W dość zabawny sposób przybliżył słuchaczom rolę olejów w procesie rozkroju szyb samochodowych, a także ważną rolę chłodziw szlifierskich, jaką odgrywają w uszlachetnianiu wody do procesu szlifowania i wiercenia w szkle.
4. SELUTOR GmbH z Niemiec jest producentem instalacji obiegów zamkniętych chłodziwa. Wykład, w zastępstwie Ralfa Heckoffa, któremu niespodziewane przeszkody natury rodzinnej nie pozwoliły na udział w seminarium, poprowadził Stanisław Witek z MC Diam. Temat oczyszczania wody z zastosowaniem systemów oczyszczania Selutor wzbudził oraz będzie wzbudzał duże zainteresowanie. Proces obróbki szkła narzędziami diamentowymi wymaga dużych ilości wody chłodzącej a Selutor opracował bardzo skuteczne i profesjonalne systemy obiegu chłodziwa.
Uczestnikami seminarium byli profesjonaliści z takich zakładów produkcyjnych jak:
. Pilkington Automotive Poland z Sandomierza. Grupa młodych i prężnych specjalistów ze wszystkich wydziałów produkcyjnych: Leszek Kasiński, Adam Wasiński, Paweł Jońca, Łukasz Andys, Grzegorz Gronek, Rafał Żarów, Janusz Żerdek, Mirosław Małek, Janusz Radosz.
. Sekurit SGH Polska, zakład Żary: prężną grupę stanowili Przemysław Rutkowski, Daniel Krzekotowski, Bogusław Białowąs, Adam Maćków.
. Sekurit SGH Polska, zakład Dąbrowa Górnicza: Tomasz Zub, Marek Biłopotocki, Krzysztof Jarosz, Jarosław Saidak, Artur Grabeus, Paweł Solipiwko, Ireneusz Wiktor, Remigiusz Czubala, Piotr Czok.
Zakończeniem seminarium był dyskusja, która pozwoliła na krótką wymianę poglądów na prezentowane tematy.
Ważnym akcentem kończącym seminarium okazał się miniturniej tenisa ziemnego. W finale wystąpili: Rafał Żarów z PAP Sandomierz oraz Daniel Krzekotowski z Sekurit Żary. Po zaciętej walce zwyciężył Rafał Żarów, który jako zwycięzca odebrał zasłużoną nagrodę.
Organizatorzy seminarium: Marek Gendaj, Stanisław Witek, Janusz Ciura serdecznie dziękują wszystkim uczestnikom spotkania. Mamy nadzieję, że następne spotkanie będzie równie udane.
Stanisław Witek
MC Diam Sp. z o.o.
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006