W dniu 24.04.2013 r. w Savar, w Bangladeszu ośmiopiętrowy budynek Rana Plaza runął, grzebiąc 1127 osób. W budynku znajdowały się firmy i firmy tekstylne.
Poprzedniego dnia wykryto pęknięcia w budynku, a lokalny inżynier zalecił zamknięcie budynku do czasu naprawienia szkód. Mimo to w dniu 24 kwietnia w budynku pracowało ponad 3000 osób, głównie pracownice zakładów włókienniczych.
Pod groźbą obniżek płac musieli wrócić do pracy. O godzinie 9.00 nastąpiła już pierwsza awaria zasilania w ciągu dnia. Generatory na dachu budynku rozpoczęły pracę jak zwykle, wysyłając wzbudzone przez siebie wibracje przez cały budynek. Wywołane drgania były silniejsze niż normalnie i wywołały panikę wśród robotników.
Próbowali opuścić budynek, ale zanim zdążyli dotrzeć do wyjścia, najwyższe piętro upadło na niższy poziom, który zawalił się, powodując, że wszystko pod nim runęło w dół. W niecałą minutę cały budynek legł w gruzach.
Rana Plaza, Savar Bangladesz (źródło: Wikipedia)
Analiza sądowa była w stanie zweryfikować na podstawie zdjęć fakt, że istniało duże pęknięcie w budynku. Podobnie jak odciski palców, pęknięcia są wyjątkowe i nie można ich skopiować.
Pęknięcia docierają tam, gdzie spotykają się z najmniejszym oporem i wszędzie tam, gdzie struktura jest najsłabsza. Pod koniec maja 2013 r. opublikowano 400-stronicowy raport z dochodzenia, w którym wymieniono następujące przyczyny zawalenia:
- beton użyty w budynku zawierał zbyt dużo piasku w stosunku do cementu;
- ze względu na koszty, w betonie użyto mniej stali, co spowodowało, że beton był bardziej podatny na obciążenia;
- budynek został pierwotnie zaprojektowany na cztery kondygnacje, w celach sprzedaży detalicznej i pracy biurowej. Następnie, bez zatwierdzenia, dodano cztery dodatkowe kondygnacje, do których przeniesiono fabryki tekstyliów. Te fabryki i ich maszyny wprowadziły dodatkowe obciążenie, dla którego budynek nie został zaprojektowany;
- na dachu budynku umieszczono generatory diesla do zasilania awaryjnego.
Raport wnioskował dożywotnie więzienie dla właściciela Rana Plaza, który został uznany za odpowiedzialnego za zawalenie się budynku z powodu korupcji i nieprzestrzegania przepisów budowlanych.
Toksyczny pył podczas zawalenia się World Trade Center
Upadek World Trade Center w dniu 11.09.2001 r. został również szeroko przeanalizowany. Znane są przyczyny zawalenia: intensywne ciepło oddziałujące na stalową konstrukcję spowodowało, że wieże zawaliły się po około godzinie. Jednak skutki uwolnienia się gazu i pyłu w czasie jego zawalenia i dalsze późniejsze zgony są wysoce kontrowersyjne.
Gdy zawaliły się bliźniacze wieże, beton, szkło, dywany, materiały izolacyjne, azbest, włókno szklane, plastik, rtęć i złoto z kilku tysięcy żarówek i ołów z monitorów komputerowych zostały zamienione na gaz i pył. Góra gruzów płonęła przez ponad trzy miesiące i działała jak fabryka chemiczna uwalniająca gazy z toksycznych metali i kwasów, zgodnie z raportem DELTA, opublikowanym we wrześniu 2003 r. przez University of California in Davis.
Proces sądowy odnośnie katastrofy World Trade Center (WTC) dotyczył nie tylko badania przyczyn zawalenia się bliźniaczych wież, ale obejmował też analizę użytych materiałów, które uległy przekształceniu w gaz i pył po ich zawaleniu.
Raport DELTA w szczególności zwrócił uwagę na istnienie azbestu, który był najszerzej stosowany na początku lat siedemdziesiątych, właśnie w czasie budowy World Trade Center. Szczególnie w materiałach izolacyjnych i przeciwpożarowych w WTC zużyto wiele ton azbestu. Pył i gazy były toksyczne dla pracowników porządkujących Ground Zero, ale także dla mieszkańców i pracowników w sąsiednich biurowcach.
W lutym 2006 r. sąd rejonowy w Nowym Jorku stwierdził, że były dyrektor Agencji Ochrony Środowiska, Christine Todd Whitman działała niedbale, gdy w dniach po 11 września 2001 r. stwierdziła w komunikacie prasowym, że powietrze na Dolnym Manhattanie i Brooklynie nie wywoływało ryzyka dla zdrowia.
Podejrzewa się, że Biały Dom pragnął zapewnić, że 14 września ponownie zostanie otwarty budynek na Wall Street, wyjaśnia Füsun Türetken w swoim artykule pt. Przestrzeń do oddychanie: Złożona toksyczność w miejscu Ground Zero, opublikowanym w książce Techniki śledcze – architektura publicznej prawdy.
(...)
Andreas Karweger
Advanced Building Skins GmbH
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 07-08/2018