Poprawa efektywności energetycznej oraz poprawa jakości powietrza jest aktualnie jednym z najważniejszych działań w Unii Europejskiej. Budownictwo odpowiada za zużycie około 41% energii.
Powierzchnia przegród przeźroczystych w istniejących budynkach wynosi około 18-20% powierzchni użytkowej, w nowoczesnych budynkach jest znacznie większa i wynosi od 25 do nawet 50% i odpowiada za coraz większe zużycie energii na ogrzewanie oraz wymusza stosowanie chłodzenia. Współczesne „szklane domy” zużywają znacznie więcej energii na chłodzenie niż na ogrzewanie. Aktualnie stolarka odpowiada za 15-30% całkowitego zużycia energii w budynku.
Poszukiwanie rozwiązań optymalnych pod względem energetycznym, ekonomicznym, konstrukcyjnym i akustycznym nie jest zadaniem prostym. Przy wyborze okien i drzwi do nowobudowanych budynków warto skorzystać z profesjonalnej pomocy. Do takiej może należeć konkurs TOPTEN Okna 2017.
TOPTEN okna 2017 – kryteria oceny
Konkurs na najlepszą stolarkę budowlaną TOPTEN Okna zorganizowany został po raz czwarty. Pierwsza edycja odbyła się w 2012 roku, następne kolejno w 2014 i w 2015. Z każdą edycją doskonalone były zasady konkursu oraz metody oceny, pozwalające wskazać najlepsze pod względem technicznym i ekonomicznym okna i drzwi dostępne na polskim rynku. Deklarowane przez producentów parametry techniczne stolarki muszą być potwierdzone badaniami wykonanymi przez akredytowane laboratoria. W IV edycji konkursu brano pod uwagę następujące parametry charakteryzujące stolarkę:
- Energooszczędność: efektywność energetyczna stolarki, izolacyjność cieplna stolarki, sposób mocowania, szczelność powietrzna stolarki, przepuszczalność energii promieniowania słonecznego;
- Cechy wytrzymałościowo-użytkowe: wodoszczelność, odporność na obciążenie wiatrem, podstawowe parametry szyby: przepuszczalność energii promieniowania słonecznego, przepuszczalność światła, oddawanie barwy, izolacyjność akustyczna;
- Ekonomika: koszt stolarki oraz montażu.
W ramach konkursu TOPTEN Okna 2017 przeanalizowano łącznie ponad 550 okien i drzwi. Na podstawie parametrów technicznych, sposobu obsługi klientów oraz oferty cenowej dokonano ich oceny.
Wymagania podstawowe wynikające z Prawa budowlanego
Efektywność energetyczna budynków zależna jest od bardzo wielu parametrów, w tym również od efektywności energetycznej stolarki budowlanej. Budynki powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie obowiązujących wymagań prawnych. Wartość wskaźnika EPbudynku określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną powinna być mniejsza od wartości granicznej EPref :
EPbudynku ≤ EPref = EPH+W+ ΔEPC+ ΔEPL; [kWh/(m2·rok)]
EPH+W – cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej,
ΔEPC – cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby chłodzenia,
ΔEPL– cząstkowa maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby oświetlenia.
Stolarka budowlana ma istotny wpływ na zużycie energii w budynku. Udział stolarki w bilansie energetycznym budynku obserwowany jest we wszystkich wartościach cząstkowych energii nieodnawialnej pierwotnej (EPH+W , ΔEPC oraz ΔEPL). W związku z tym do oceny energetycznej stolarki przyjęto wskaźnik efektywności energetycznej stolarki, wyznaczony dla uśrednionych warunków klimatycznych występujących w Polsce. Suma EEH+C określa wartość nieodnawialnej energii pierwotnej na ogrzewanie i chłodzenie. Na efektywność energetyczną stolarki budowlanej wbudowanej w budynek mają wpływ następujące parametry:
- wartość współczynnika przenikania ciepła U [W/m2K],
- wartość współczynnika przepuszczalności energii słonecznej – g,
- zczelność powietrzna okna – L100,
- sposób połączenia stolarki z konstrukcją budynku opisany za pomocą wartości mostka cieplnego połączenia,
- geometria stolarki – udział powierzchni szyby do powierzchni całego okna.
W konkursie najlepszy pod tym względem wyrób budowlany mógł uzyskać 40% punktów dla okien oraz 45% punktów dla drzwi.
Współczynnik przenikania ciepła okien i drzwi – Uw
Szczegółowe wymagania prawne narzucają aby przegrody, takie jak okna i drzwi zewnętrzne, spełniały warunki graniczne w zakresie izolacyjności cieplnej UW,MAX. Współczynnik przenikania ciepła U jest podstawowym i najczęściej stosowanym parametrem charakteryzującym właściwości cieplne stolarki. Im niższa jest wartość U, tym lepsza izolacja cieplna i tym mniejsza strata energii cieplnej, ale większe zapotrzebowanie na energię do chłodzenia. Wartość U poniżej 1,1 W/m2K oznacza, że okno jest energooszczędne.
Efektywność energetyczna a mostek cieplny
Prawo budowlane wymaga aby połączenie stolarki z budynkiem wykonane zostało w sposób zapewniającym całkowitą szczelność połączenia. Montaż stolarki budowlanej ma istotny wpływ na efektywność energetyczną stolarki. Źle wykonany może w znaczący sposób pogorszyć parametry izolacyjne budynku. Nie można więc w ocenie energetycznej okna pominąć tego parametru.
Mostek cieplny występuje na połączeniu okna z konstrukcją ściany i zależy od wielu czynników: geometrii i konstrukcji połączenia, szczelności połączenia, zastosowanych materiałów, ich parametrów izolacyjnych oraz jakości montażu. Jakość tego połączenia budzi aktualnie największe zastrzeżenia. Prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie połączenia okna z przegrodą skutkować będzie mostkiem liniowym, dla okien pionowych ΨL≤ 0,1-0,05 W/mK. Wartości niższe od 0,05 W/mK można uznać za rozwiązanie energooszczędne.
(...)
Współczynnik przepuszczalności energii promieniowania słonecznego – g
Kolejnym parametrem opisanym w Prawie budowlanym jest wartość współczynnika przenikania energii promieniowania słonecznego – „g”. Aktualne zapisy prawne wymagają aby w okresie letnim wartość g nie przekroczyła 0,35. Spełnienie wymagań prawnych może być uzyskane przez zastosowanie odpowiedniej szyby o wartości gG ≤0,35 lub w połączeniu z osłoną przeciwsłoneczną wyznaczona ze wzoru:
g=gG·fC ≤0,35,
przy czym:
gG – współczynnik całkowitej przepuszczalności promieniowania słonecznego dla szklenia,
fC – współczynnik redukcji promieniowania słonecznego ze względu na zastosowanie urządzenia przeciwsłonecznego.
Wpływ wartości „g” szyby na efektywność energetyczną stolarki nie jest dobrze znany, z tego powodu nie jest poprawnie stosowany.
Przepuszczalność powietrzna okna – L100
Przepuszczalność powietrza (infiltracja) określa na ile szczelna jest stolarka budowlana. W Prawie budowlanym określone zostały maksymalne dopuszczalne wartości szczelności powietrznej stolarki. W budynkach niskich i średniowysokich przepuszczalność powietrza dla okien i drzwi powinna wynosić nie więcej niż 9 m3/(m2·h) co odpowiada klasie 3 wyrobu, dla budynków wysokich odpowiednio nie więcej niż 3 m3/(m2·h) co odpowiada klasie 4. Cecha ta ma szczególne znaczenie w przypadku budynków niemal zeroenergetycznych. Za szczelność powietrzną okna odpowiadają: konstrukcja profili, rodzaj uszczelek, zastosowany typ i rodzaj okucia. Wymaganą szczelność powietrzna dla różnego typu budynków oraz dla stolarki budowlanej podano poniżej:
Przeprowadzone analizy potwierdziły, że na podstawie jedynego parametru – izolacyjności termicznej stolarki budowlanej UW – nie można prawidłowo dokonać oceny. Dlatego niezbędne jest wprowadzenie wielokryterialnej oceny, np. przez etykietowanie energetyczne stolarki budowlanej, zawierającej złożoną ocenę energetyczną wyrobu. Wyniki prezentowane są za pomocą etykiety energetycznej. Przykładowa etykieta energetyczna okna i drzwi zamieszczono poniżej.
Okna o najkorzystniejszej efektywności energetycznej uzyskały w ramach konkursu TOPTEN 2017 najwyższą ilość punktów
Izolacyjność akustyczna okna – Rw
Zapewnienie odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród: ściana – stolarka budowlana wynika z podstawowych wymagań Prawa budowlanego. Jest to jeden z najważniejszych parametrów użytkowych. Izolacyjność akustyczna okna zależy od systemu konstrukcji, rodzaju zastosowanego oszklenia, uszczelek, szczelności powietrznej stolarki oraz ewentualnego sposobu rozszczelnienia – i wyrażana jest obecnie za pomocą trzech wskaźników
Rw(C;Ctr)
gdzie:
Rw – jest ważonym wskaźnikiem izolacyjności akustycznej właściwej, [dB],
C – jest widmowym wskaźnikiem adaptacyjnym widma płaskiego, stosowanym np. w przypadku hałasu o wysokiej i średniej częstotliwości np. hałas lotniczy [dB],
Ctr – jest widmowym wskaźnikiem adaptacyjnym hałasu niskoczęstotliwościowego, stosowanym np. w przypadku hałasu ulicznego [dB].
Wymagania w stosunku do przegród zewnętrznych odnoszą się do tzw. wskaźników oceny izolacyjności akustycznej właściwej RA1 lub RA2, które są sumą dotychczas używanego wskaźnika Rw i odpowiedniego widmowego wskaźnika adaptacyjnego C lub Ctr, tzn.
- RA1 = Rw + C, dB
- RA2 = Rw + Ctr, dB
Okno o dobrych parametrach izolacji akustycznej powinno spełniać następujące wartości:
- Rw >38 dB
- RA1> 35 dB
- RA2 > 32 dB
Stolarka o najlepszych parametrach akustycznych uzyskała w ramach konkursu TOPTEN Okna 2017 aż piętnaście punktów.
Wymagania uzupełniające
W konkursie wzięto też pod uwagę inne parametry wytrzymałościowe i użytkowe, odgrywające ważną rolę w czasie eksploatacji. Szczegóły omówiono poniżej.
Klasa odporności na obciążenie wiatrem
Stolarka budowlana po wbudowaniu staje się częścią budynku i jest poddawana parciu i ssaniu wiatru. Z tego względu jednym z najistotniejszych parametrów okna jest jego wytrzymałość na zginanie. W stolarce budowlanej cechę tę opisuje odporność na obciążenie wiatrem, która informuje, przy jakim obciążeniu wiatrem działającym prostopadle do płaszczyzny okna nastąpi maksymalne dopuszczalne ugięcie czołowe względem jego najbardziej odkształconego elementu. Rozróżnia się sześć klas odporności na wiatr ze względu na ciśnienie (od 1-6) oraz trzy klasy ze względu na ugięcie elementu ramy (A, B, C), przy czym im wyższa wartość tym lepsza stolarka.
Dobra stolarka powinna charakteryzować się odpornością na obciążenie wiatrem klasy co najmniej C3 lub większej. Najlepsze wyroby biorące udział w konkursie TOPTEN Okna 2017 charakteryzowały się parametrami C5.
Wodoszczelność
Za przenikanie wody przez stolarkę należy uznać sytuację, w której następuje ciągłe lub powtarzające się zwilżanie wewnętrznej powierzchni okna w wyniku przedostawania się wody od zewnętrznej powierzchni okna do powierzchni wewnętrznej. Okna posiadające oznaczenie 1A zachowają szczelność na wodę opadową przez okres 15 min przy ciśnieniu wynoszącym 0 Pa, co w normalnym użytkowaniu oznacza, że przeciekają właściwie przy każdym opadzie deszczu. Okna posiadające oznaczenie 9A zaczną przepuszczać wodę do wnętrza konstrukcji dopiero przy ciśnieniu 600 Pa, co oznacza, że przecieki mogą się zdarzyć jeśli padającemu deszczowi towarzyszyłby wiatr wiejący z prędkością około 112 km/h. Za okna o bardzo wysokim poziomie wodoszczelności można uznać konstrukcje oznaczone symbolem „E”, na przykład E1200, co oznacza, że zachowają szczelność na wodę przy ciśnieniu wywieranemu na konstrukcję przez wiatr wiejący z prędkością 158 km/h. Dobra stolarka powinna charakteryzować się wodoszczelnością co najmniej klasy7A lub wyższej. Najlepsze wyroby biorące udział w konkursie TOPTEN Okna 2017 charakteryzowały się parametrami 9A a nawet E1200.
Współczynnik przepuszczalności światła Lt
Od dostępu do światła słonecznego zależy samopoczucie użytkowników lokali, ich rozwój oraz zdrowie. Współczynnik przepuszczalności światła Lt to parametr pokazujący, jaka część światła widzialnego przepuszczana jest przez szkło. Im wyższa jest wartość współczynnika przepuszczalności światła, tym więcej światła przenika przez szybę do wnętrza pomieszczenia. Wartość Lt podawana jest w procentach, może przyjmować wartość od 1 do 100, zależy od: grubości szkła, składu surowców w masie szklanej oraz zastosowanego systemu powłok. Zestaw szybowy można uznać za dobry gdy Lt>74. Najlepsze wyroby biorące udział w konkursie TOPTEN Okna 2017 charakteryzowały się parametrami Lt>75.
Wskaźnik oddawania barw szyby – Ra
Oddawanie barw posiada istotne znaczenie dla komfortu użytkownika i wpływa na odczucia estetyczne i psychiczne użytkowników. Światło słoneczne po przejściu przez szyby zespolone może się zmienić w zależności od właściwości szkła oraz zastosowanych powłok. Wskaźnik oddawania barw (wartość Ra) opisuje, czy i jak zmienia się barwa danego obiektu podczas oglądania go przez przeszklenie. Definiuje on „jakość widmową“ szkieł podczas transmisji. Wartość ta mieści się w przedziale od 0 do 100. Wartość Ra wynosząca 100 oznacza, że barwa obiektu oglądanego przez przeszklenie jest identyczna z jego faktyczną barwą. Indeks odtwarzania barw Ra>90 jest oceniany jako bardzo dobry Ra>85 jako dobry. Najlepsze wyroby biorące udział w konkursie TOPTEN Okna 2017 charakteryzowały się parametrami Ra>95.
Wyniki konkursu TOPTEN Okna 2017
W 2017 roku powołano skład komisji konkursowej TOPTEN Okna 2017, w skład której weszły następujące osoby reprezentujące uczelnie, organizacje pozarządowe, wydawnictwa oraz firmy zajmujące się budownictwem energooszczędnym:
1. dr inż. arch. Agnieszka Cena – Prezes, Stowarzyszanie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju
2. dr hab. inż. Robert Wójcik – Profesor, Uniwersytet Warmińsko–Mazurski
3. dr inż. Andrzej Szajner – Prezes, Stowarzyszenie “Poszanowanie Energi i Środowiska”
4. inż. Krzysztof Zieliński – Redaktor naczelny, miesięcznik “Świat Szkła”
5. mgr Jarosław Guzal – Redaktor naczelny, miesięcznik “IZOLACJE”
6. mgr inż. Szymon Liszka – Prezes, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii
7. mgr Anna Bogusz – Kierownik Projektów, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii
8. mgr Paweł Wróblewski – Dyrektor Biura, Związek Polskie Okna i Drzwi
9. mgr inż. Jerzy Żurawski –Prezes, Dolnośląska Agencji Energii i Środowiska
10. mgr inż. Krzysztof Szymański – audytor, Dolnośląska Agencji Energii i Środowiska
11. mgr Krzysztof Smolnicki – Prezes, Fundacja EkoRozwoju
12. mgr Andrzej Soroko – architekt, Dolnośląska Agencji Energii i Środowiska
Okna drewniane
Okna dachowe
Okna metalowe
Okna PVC
Drzwi zewnętrzne
Na podstawie przeprowadzonych analiz parametrów technicznych i ekonomicznych dostępnych na rynku okien i drzwi wyłoniono laureatów konkursu TOPTEN Okna 2017 w kategoriach:
Mecenasami konkursu TOPTEN Okna 2017 byli:
SAINT-GOBAIN, GLASSOLUTIONS, WINK-HAUS, okna aluminiowe.pl, PILKINGTON
Zapraszamy na kolejną edycję konkursu TOPTEN OKNA 2019
Szczegółowe informacje o konkursie dostępne są na stronach:
www.e-stolarka.pl , www.topten.info.pl , www.cieplej.pl
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 06/2017