Od początku lat 90. rozpoczęto produkcję nowoczesnej stolarki okiennej. Przez ten okres obserwowano dynamiczny rozwój stolarki okiennej i drzwiowej, jak również norm i wymagań prawnych. Zmieniały się technologie i rozwiązania techniczne. Pod koniec lat 90. zaobserwowano znaczący wzrost ceny nośników energii. Państwo Polskie przestało dotować energetykę przemysłową. Cena za olej opałowy wzrosła w ciągu ostatnich dziesięciu lat ponad trzy razy. Cena za gaz ziemny tylko w ostatnim roku wzrosła o ponad 10%. Przy inflacji średniorocznej na poziomie około 3-4% wzrost cen nośników energii znacznie przewyższył inflację.
Do niedawna uważano, że wymiana okien jest mało opłacana, a przy wyborze decyduje prawie zawsze cena. Czy wybór w oparciu jedno kryterium - cenę - jest wyborem właściwym? Jakie okna są dziś najlepsze, najkorzystniejsze dla inwestora? Czy opłaca się stosować okna najnowszej generacji, dużo droższe ale energooszczędne?
Wykres 1A. Wzrost cen nośników energii w ostatnich latach
Dziś, ze względu na cenę, najczęściej stosowane są nadal okna trzykomorowe z szybą potocznie nazywaną 1,1. Mylnie przyjmowane jest nawet przez zawodowców, że izolacyjność szyby jest równa izolacyjności okna. W rzeczywistości współczynnik przenikania ciepła Uokna jest dużo niższy. W najtańszej stolarce profil okna ma znacznie niższą izolacyjność od szyby zespolonej, dodatkowo sam sposób zespolenia szyb pogarsza izolacyjność całego okna.
W konsekwencji okna z szybą o Uszyby=1,1 W/m2K wykonane na trzykomorowym profilu PCV legitymują się współczynnikiem przenikania ciepła w przedziale 1,7 do 1,9 W/m2K. Uzyskiwane wartości są dużo lepsze od starych okien drewnianych, których izolacyjność termiczna waha się od 3,2 do 2,6 W/m2K, ale czy są to wartości zadowalające i nowoczesne?
Wykres 1B. Procentowy wzrost cen ciepła
Stosowane od 1998 roku okna na profilu trzykomorowym z szybą 1,1 dziś są rozwiązaniami raczej nieekonomicznymi i przestarzałymi. Jednak w przetargach najczęściej proponowane i stosowane ze względu na niewłaściwy zapis w projekcie. Najczęściej architekci w projektach określają okna przez informacje o profilu i o szybie. Zapis brzmi: okna PCV z szybą 1,1 W/m2K, co daje ogromną dowolność w interpretacji zapisu, a w konsekwencji stosowanie okien najtańszych i najgorszych.
Jeszcze rzadziej wykorzystują optymalizacje jako narzędzie wspomagające wybór rozwiązań. Jedynie projekty wykonywane w oparciu o audyt energetyczny mogą oprzeć wybór rozwiązań optymalnych.
Polscy producenci stolarki okiennej idąc za zmianami, jakie wymusza rynek, zwłaszcza zachodni, prowadzają nowocześniejsze rozwiązania. W ostatnich latach wprowadzano okna z profilem cztero i pięciokomorowym a nawet sześciokomorowym. Ciągle jeszcze są reklamowane i oferowane inwestorom jako nowość. Izolacyjność termiczną okien cztero i pięciokomorowych przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Izolacja termiczna okien PCV dla różnych profili okiennych
Pojawiła się również stolarka okienna przeznaczona do budynków pasywnych. Najnowsze rozwiązanie w stolarce okiennej, reklamowane jako stolarka do budownictwa pasywnego charakteryzuje się profilem co najmniej pięciokomorowym, ze specjalną wkładką termiczną. Okna wykonane są na ocieplonym profilu i wyposażone w szybę energooszczędną (fot 1).
Rozwój w produkcji szyb pozwala dziś osiągnąć lepszą izolacyjność termiczną okna. Do ocieplonych profili proponowane są szyby typowe o Uszyby=1,1 W/m2K. Szyba 1,1, najczęściej stosowana w budownictwie, składa się z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową.
Jedna z szyb (zewnętrzna) posiada warstwę srebra, która powoduje zmniejszenie strat ciepła (rys. 1).
Rys. 1. Schemat szyby o U=1,1W/m2K
Niektórzy producenci wprowadzili ulepszoną szybę o współczynniku przenikania ciepła U=0,9 W/m2K. Szyba termoizolacyjna 0,9 składa się z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową, obie szyby posiadają warstwę niskoemisyjną srebra (rys. 2).
Rys. 2. Schemat szyby o U=0,9 W/m2K
Szyba o aktualnie najlepszej izolacyjności termicznej SUPER termo 0,66 (rys. 3) składa się z trzech tafli szkła, oddzielonych ramkami dystansowymi (Ciepła Ramka MS).
Rys. 3. Schemat szyby o U=0,66 W/m2K
Wewnątrz ramki dystansowej znajduje się absorbent, który poprzez mikrootwory (perforacja w widocznej części ramki) pochłania wilgoć z wnętrza szyby zespolonej.
Zewnętrzne szyby posiadają powłokę termo, dodatkowo odbijającą ciepło. Poprawę izolacyjności (czyli mniejsze straty ciepła i zmniejszenie hałasu), gwarantuje również wypełnienie przestrzeni między szybami argonem. Całość jest dwustopniowo uszczelniona: butylem oraz poliuretanem (lub tiokolem). Okna z szybą o współczynniku przenikania ciepła Uszyby=0,66 W/m2K na profilu pięciokomorowym z wkładką termiczną osiągają współczynnik przenikania ciepła Uokna=0,85 – 0,95 W/m2K.
Dostępne są już szyby o U=0,4 W/m2K, zatem aktualne możliwości techniczne są ogromne.
Czy stosowanie energooszczędnych rozwiązań w oknach jest uzasadnione ekonomicznie?
Zdania są podzielone. Wielu zawodowców uważa, że wymiana okien jest nieopłacalna. Wykonywane pod koniec lat 90. XX wieku analizy audytorskie potwierdzały taką sytuację. Ceny ciepła były zdecydowanie niższe (wykres 1a). Opłacalność wymiany okien zależy też od cen nośników energii. Czas zwrotu poniesionych nakładów przy cenie około 30 zł/GJ przekracza 12 lat (tabela 2), przy cenie ciepła 55 zł/GJ (cena z oleju opałowego) czas zwrot poniesionych nakładów skraca się do niespełna 7 lat (tabela 3).
Tabela 2. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej cena ciepła 28,97 zł/GJ
Tabela 3. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej cena ciepła 52,62 zł/GJ
Przy cenie ciepła z prądu elektrycznego czas zwrotu poniesionych nakładów będzie jeszcze krótszy. Analizy ekonomiczno-techniczne najlepiej wykonać dla konkretnego budynku, gdyż ceny za okna zależą od wielkości okien i ich podziału. Do analizy przyjęto jedną ze szkół na Dolnym Śląsku.
Zestawienie stolarki:
Okno 60 x 90 szt. 70
Okno 100 x 170 szt. 60
Okno 120 x 150 szt. 50
Okno O34 145 x 145 szt. 30
Okno O38 206 x 143 szt. 40
Okno O52 176 x 163 szt. 30
Okno 200 x 210 szt. 45
RAZEM 325 szt. o pow. F = 824 m2
Dokonano wyceny okien dla wyżej przedstawionego zestawienia wg cen katalogowych przypadkowo wybranego producenta okien. Wyniki wyceny zamieszczono w tabeli 4.
wykończeniowych
Wykonano analizy audytorskie dla całego budynku uwzględniając jedynie modernizację okien. Ze względu na niechęć inwestorów do wariantu uwzględniającego remont okien w dalszych analizach przewidziano jedynie wymianę okien. Dla kotłowni opalanej gazem wyniki analizy zamieszczono w tabeli 5.
Dla kotłowni opalanej olejem wyniki analizy zamieszczono w tabeli 6.
Analiza wyników
Analiza wymiana okien w budynku szkoły dla ogrzewania gazem i olejem okazała się we wszystkich wariantach opłacalna. Jednak oszczędności energii są zróżnicowane. Dla okien najczęściej stosowanych tj. trzykomorowych z szybą 1,1 oszczędności wynosiły 12,7% a dla okien pięciokomorowych z wkładką termiczną i szybą 1,1 oszczędności energii wyniosły już 15,3%. Czas zwrotu poniesionych nakładów dla kotłowni gazowej wynosił 9 lat przy oknach trzykomorowych i 8,4 lat przy oknach pięciokomorowych z wkładką termiczną.
Przyjęto, że trwałość stolarki okiennej wynosi 20 lat. W tym okresie przeanalizowano zdyskontowane wartość NPV, która określa przewidywane zyski w badanym okresie. Maksymalna wartość NPV wynosi 143 307 zł dla okien z wkładką termo, dla okien trzyszybowych NPV = 92 639 zł, a więc przewidywane zyski ciepła są o 53% większe.
Wewnętrzna stopa zwrotu IRR jest większa dla okien termo i wynosi dla ogrzewania gazem 10,4%, a dla ogrzewania olejem 17,9%. Aktualnie koszt pieniądza szacowany jest na 5-6% a więc zainwestowane środki dadzą co najmniej dwa razy większe zyski.
Podsumowując: współczynnik przewodzenia ciepła dla nowoczesnych energooszczędnych okien (profil pięciokomorowy z składką termo) jest o 40% korzystniejszy, zaś cena jest wyższa tylko o 23% (porównanie w tabeli 7).
Podsumowanie
Wzrost cen nośników energii oraz wprowadzenie w najbliższym czasie dyrektywy EPD 2002/91/EC której celem jest podwyższenie wymogów energetycznych budynków oraz wprowadze nie certyfikacji budynków zachęca do stosowania okien energooszczędnych.
Nowoczesne technologie dają większe oszczędności i korzyści ekonomiczno–techniczne w okresie 20 lat.
Ponadto:
Zastosowanie OKIEN termo PCV zwiększa opłacalność inwestycji termomodernizacyjnej.
Pięciokomorowe OKNA termo PCV są opłacalne ze względu na korzystniejszy stosunek współczynnika przenikania ciepła do kosztów zakupu.
Jerzy Żurawski
inne artykuły tego autora:
- Osłony przegród przezroczystych , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 2/2010
- Osłony przeciwsłoneczne , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 1/2010
- Elewacyjne osłony przeciwsłoneczne , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 5/2009
- Okno to okno... , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 4/2006
- Wybór stolarki okiennej , Jerzy Żurawski, Świat Szkła 3/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006