Szyby zespolone, w literaturze często określane skrótem IGU (Insulating Glass Unit) są najczęściej spotykanym wyrobem ze szkła budowlanego, produkowanym w Europie w ilości kilkudziesięciu milionów metrów kwadratowych rocznie.
Szyby zespolone stanowią główny element okien, witryn, przeszklonych fasad budynków. Od parametrów użytkowych i jakości wykonania szyb zależy estetyka budynków i pomieszczeń, spełnianie specyficznych wymagań bezpieczeństwa w trakcie użytkowania, warunki i koszty eksploatacji budynków, itp.
W połowie lat 90. eksperci krajów zrzeszonych w ramach CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) rozpoczęli prace nad stworzeniem wspólnej normy europejskiej dla szyb zespolonych. Norma ta zawiera opis ujednoliconych metod badania i wymagań związanych z przewidywanym zastosowaniem szyb, a także minimalne wymagania odnośnie kontroli jakości surowców, procesu produkcji i wyrobu gotowego. Norma umożliwiła określenie podstawowego standardu jakości szyb zespolonych, a od 2007 r. stanowi podstawę do objęcia szyb zespolonych obowiązkowym znakiem CE.
Składająca się z 6-ciu części norma europejska dla szyb zespolonych nosi oznaczenie EN 1279, poszczególne jej części były ustanawiane w latach 2002-2005. Polskie tłumaczenia poszczególnych części normy EN 1279 ukazywały się z jedno-, dwuletnim opóźnieniem, z oznaczeniem PN EN 1279.
Spośród wszystkich części EN 1279, jedynie część 5 została zaktualizowana w 2011 r, pozostałe części nadal obowiązują w kształcie przyjętym ponad 10 lat temu. Komitet Techniczny (TC) 129, odpowiedzialny w ramach CEN za opracowanie norm dla szkła budowlanego, prowadzi od kilku lat prace nad przeglądem i aktualizacją normy.
Grupy robocze (WG), powołane do poszczególnych części normy, składają się z przedstawicieli jednostek badawczych, dostawców, producentów i ekspertów delegowanych z poszczególnych krajów członkowskich CEN. Efektem toczonych prac są przygotowywane kolejne wersje projektów nowych części, z zachowaniem generalnej zasady osiągnięcia konsensusu pomiędzy biorącymi udział w pracach WG. Oceniając obecny stan zaawansowania prac nad nowelizacją norm serii EN 1279 uznać należy, że znajdują się one już w fazie końcowej.
Aktualny stan prac nad nowelizacją norm serii EN 1279 jest następujący:
- grupy robocze WG TC 129 CEN zakończyły uzgadnianie projektów w październiku 2016,
- projekty w wersji angielskiej zostały przekazane do CEN w celu przygotowania tłumaczeń na niemiecki i francuski.
Kolejne etapy to:
- formalne głosowanie krajów członków CEN nad projektami prEN 1279 przedstawionymi przez TC 129,
- w przypadku uzyskania wymaganej większości pozytywnych głosów, przygotowanie przez CEN normy do publikacji, z uwzględnieniem ewentualnych uwag edytorskich,
- publikacja norm przez CEN,
- ogłoszenie przez EC w Official Journal daty wprowadzenia oraz okresu koegzystencji.
W zbiorze Polskich Norm, ustanowionych przez PKN, znajdują się obecnie następujące normy:
W przedstawionych poniżej kolejnych tabelach, zebrałem podstawowe informacje odnośnie różnic pomiędzy dotychczasowymi normami serii EN 1279 a proponowanymi nowelizacjami poszczególnych części.
Podkreślić jednak należy, że w chwili przygotowywania tego artykułu proces zatwierdzania projektów nowych części jest dopiero w trakcie i nie można wykluczyć pojawienia się jakiś zmian w projektach.
Podobnie, pozytywny wynik głosowania nad projektami oraz ich akceptacja przez Komisję Europejską są działaniami oczekiwanymi, ale nie może być co do nich pewności.
(...)
prEN1279-1:2016. Część 1.
Zmiany:
a. trwałość szyb zespolonych – zapisy o konieczności uwzględniania wpływu wymiarów i budowy szyb na wielkość siły ścinającej w uszczelnieniu obrzeża, przykłady rozwiązań wymagających specjalnej uwagi:
- użycie grubych szkieł i/lub asymetryczna budowa szyby zespolonej
- mniejszy wymiar szyby 16 mm n szyby dwukomorowe.
b. dla szyb giętych odniesienie do normy ISO 11485-1
c. Ocena wizualna jakości szyb zespolonych:
- Odległość min 3 m, prostopadle do szyby, bez zaznaczonych defektów, na szarym tle np. pochmurne niebo, bez bezpośredniego oświetlenie słonecznego i sztucznego oświetlenia
Wady określa się w:
- strefie krawędziowej o szerokości 15 mm dla szyb zabudowanych w ramie okiennej lub równej szerokości uszczelnienia krawędzi dla szyb z odsłoniętą krawędzią
- strefie brzegowej o szerokości 50 mm od strefy krawędziowej
- strefie głównej obejmującej pozostałą część szyby
Ocenia się ilość i wielkość:
- wad punktowych wynikających z obecności wad w szkle użytym do wykonanie szyby
- punktowych zabrudzeń powstałych w trakcie produkcji szyb zespolonych
- zarysowań
Dopuszczalne ilości wad są zmienne, zależnie od wielkości szyb oraz od ilości warstw szkła (+25% dopuszczalnej ilości dla szyb TGU i warstwy laminatu).
Tolerancje odchyleń od prostoliniowości ramek dystansowych oraz nierównoległości do krawędzi szyby i innych ramek, np. w szybie dwukomorowej.
Zalecane tolerancje, do ustanowienia w opisie systemu producenta:
- wymiary szyb zespolonych (np. +/- 2mm dla szyb ze szkła ≤ 6 mm o wymiarach < 2000 mm),
- przesunięcie szyb (np. ≤ 2 mm dla szyb ze szkła ≤ 6 mm)
- tolerancje grubości szyb zespolonych (np. +/- 1,4 mm dla TGU ze szkła odprężonego)
prEN1279-2:2016. Część 2
Zmiany:
- tolerancje temperatur w trakcie badania,
- ilość próbek badanych na punkt rosy,
- czasy niektórych operacji,
- nowy wzór raportu z badania
- aneks A przeniesiono do Części 6; aneks B, C i D do Części 4
prEN1279-3:2016. Część 3.
Zmiany:
- średnia wartość Li,av pozostaje ≤ 1,0 %/a-1 ale dopuszczalna wartość dla konkretnej próbki może być Li,max ≤ 1,20 %/a-1
- zawartość gazu przed- i po badaniu nie może być niższa więcej niż 5% od deklarowanej do obliczenia współczynnika U
- uwzględniono możliwość badania szyb dwukomorowych
- uaktualniono wzór raportu z badań oraz terminologię i definicje
- dotychczasowy zał. A przeniesiono jako zał. D do części 5
prEN1279-4:2016. Część 4.
Zmiany:
- definicje przeniesiono do Części 1
- uzupełniono właściwości fizykochemiczne uszczelniaczy o wielkość skurczu masy, widmo w podczerwieni, analizę termograwimetryczną i gęstość, dodatkowo podawane w raporcie z badania
- w badaniu adhezji do szkła okres naświetlania UV zwiększono z 96 h do 504 h
- uaktualniono metodę badania i wymagania dla sypkich osuszaczy, straty prażenia ustala się < 1,7%
- dla 540°C, zamiast 950°C; analizy XRF, XRD z krzywą korelacji ΔT z AWAC i LOI; desorpcja gazów < 0.3 ml/g
- dodano wymagania dla wkładek /inserts/ i polimerów zawierających osuszacz
- dawne zał. B, F, H zostały przeniesione do innych Części normy
prEN1279-5:2016. Część 5.
Zmiany:
- dostosowanie do EU 305/2011, 157/2014, 568/2014, 574/2011
- podano wymagania dla szyb zespolonych klejonych do ram
- dodano wartość g do listy parametrów deklarowanych w DWU
- trwałości / ocena zgodności została dodana do DWU
- w DWU wytrzymałość mechaniczna jest deklarowana poprzez wartość wytrzymałości na zginanie elementów szyb zespolonych, np. 45-45 MPa
- dla laminatów jest podawana jako XX/YY, czyli np. 45/45 dla laminatu ze szkieł odprężonych
- dla szkła piaskowanego należy zastosować mnożnik 0,6, szkło trawione mnożnik 1
- należy posiadać listę uszczelniaczy dopuszczonych do bezpośredniego kontaktu z powłoką na szkle
- ustalenie, że dla szkieł o zmiennych parametrach świetlno-energetycznych (szyby elektrochromowe, szyb z żaluzjami) należy podawać minimalne i maksymalne wartości danego parametru
- określenie w jakim przypadku wymagane jest nowe badanie na reakcję na ogień, a w jakich można ją deklarować bez osobnych badań
- określenie zasad zgodnie z którymi można deklarować klasę odporności na uderzenie pociskiem, odporności na eksplozję, odporności na włamanie dla IGU na podstawie wyniku dla szyby składowej
- program do obliczania wartości U, i innych, powinien być walidowany
- trwałość szyb zespolonych jest zapewniona przez zgodność z niniejszą normą oraz z instrukcją instalacji szyb.
- producent powinien dostarczyć instrukcję instalacji lub powołać się na odpowiednią specyfikacje techniczną
- systemy oceny i weryfikacji stałości parametrów /AVCP/, zadania producenta i notyfikowanej jednostki certyfikującej wyroby
- oznakowanie klasy B lub C na ramce dystansowej
- opis zasad używania badań typu innej strony, np. grupy producentów
- brak przypisania w normie systemów AVCP do poszczególnych typów szyb
- brak odniesień, przykładów zasad znakowania CE szyb zespolonych oraz wyglądu i zasad wydawania DWU.
prEN1279-6:2016. Część 6.
Zmiany:
- zakres normy: rutynowa zakładowa kontrola produkcji, okresowe badania i kontrole i metody badań w celu weryfikacji czy szyby zespolone są zgodne z opisem systemu;
- definicje i określenia przeniesione do Części 1;
- zaktualizowane i rozszerzone tabele badań ZKP:
- A3 – ogólny plan dla wszystkich typów szyb -
- A4 – dodatkowe badania dla szyb wypełnionych gazem
- A5 – dodatkowe badania dla uszczelniaczy jedno- i dwukomponentowych nakładanych w temperaturze otoczenia
- A6 – dodatkowe badania dla uszczelniaczy nakładanych na gorąco
- A7 – dodatkowe badania dla uszczelniaczy wewnętrznych
- A8 – dodatkowe badania dla pustych ramek dystansowych zasypywanych osuszaczem
- A9 – dodatkowe badania dla IGU z nakładaną na gorąco podłożem z osuszaczem
- A10 – dodatkowe badania dla IGU z prefabrykowanym podłożem zawierającym osuszacz
- A11 – dodatkowe badania dla IGU ze sztywnym profilem w kształcie U i polimerowym podłożem zawierającym osuszacz
- A12 – dodatkowe badania dla IGU uszczelnianych taśmą metalową
mgr inż. Krzysztof Skarbiński
Przewodniczący KT nr 198 ds. Szkła
przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 07-08/2017