Jeden z rozdziałów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, póz. 690) zawiera stwierdzenie, iż wejścia z zewnątrz do budynków i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi należy chronić przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza w sposób nieutrudniający ruch pieszy. Najprostszym sposobem jest zastosowanie w drzwiach wejściowych zamykaczy, zapewniających zamykanie skrzydeł drzwiowych.
Definicje i podział wynikające z norm
Zamykaczami drzwiowymi nazywamy okucia budowlane samoczynnie zamykające skrzydło drzwiowe, o pionowej osi obrotu przechodzącej przez krawędź boczną, poprzez stosowne zadziałanie sprężyny.
Ustanowiona w 1964 roku Polska Norma PN-64/B-94071 obejmowała tylko zamykacze sprężynowe bez tłumienia (określone w tej normie jako samozamykacze sprężynowe), w których podczas otwierania skrzydła drzwiowego zostaje napięta sprężyna i pod jej działaniem następuje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego z nieregulowaną prędkością obrotową.
Ze względu na rozwój konstrukcyjny tego typu wyrobów, dziesięć lat później ustanowiono normę PN-74/B-94070 ''Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe sprężynowe. Określenia i podział'', która obejmowała szerszy asortyment zamykaczy sprężynowych, w tym również z tłumieniem hydraulicznym.
Zawarto w tej normie następującą definicję zamykacza sprężynowego z tłumieniem hydraulicznym: zamykacz, w mechanizmie którego podczas otwierania skrzydła drzwiowego zostaje napięta sprężyna i pod jej działaniem następuje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego z prędkością obrotową regulowaną hydraulicznie.
Powyższa norma wprowadzała następujący podział zamykaczy:
. zamykacze wpuszczane - osadzane wewnątrz elementu budowlanego,
. zamykacze wierzchnie - mocowane na zewnątrz elementu budowlanego,
. zamykacze do drzwi rozwieranych - do jednokierunkowego zamykania skrzydła drzwiowego,
. zamykacze do drzwi wahadłowych - do dwukierunkowego zamykania skrzydła drzwiowego.
Dalszy podział zamykaczy:
. osadzane w skrzydle drzwiowym,
. osadzane w posadzce,
. prawe - zamykające skrzydło w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara,
. lewe - zamykające skrzydło w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara,
. uniwersalne - zamykające skrzydło w kierunku zgodnym i w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
Najnowszą, obowiązującą w Polsce normą dotyczącą najczęściej stosowanych zamykaczy jest norma europejska PN-EN 1154:1999 ''Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań''. Określono w niej wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania przeznaczonych do drzwi rozwieranych i wahadłowych - zarówno zamykaczy zamontowanych na lub w ościeżnicy, jak i na lub w skrzydłach drzwiowych, bądź w posadzce.
Zakres normy jest ograniczony do zamykaczy drzwiowych uruchamianych ręcznie, w przypadku których energia niezbędna do zamknięcia jest wytwarzana przez użytkownika przy otwieraniu drzwi tak, że kiedy drzwi zostają zwolnione, powracają w sposób kontrolowany do położenia zamknięcia. Obejmuje także wszelkie ramiona i dźwignie, wsporniki, ślizgi, górne trzpienie zawiasowe, obrotowe podpory podłogowe i inne części dostarczane wraz z zamykaczem, potrzebne do jego zamontowania i działania.
Poza zakresem PN-EN 1154:1999 są zamykacze sprężynowe (zwane także zawiasami sprężynowymi lub samozamykaczami sprężynowymi), w których nie stosuje się regulacji tłumienia ruchu w trakcie zamykania drzwi, jak również zamykacze zawierające elektrycznie zasilane mechanizmy przytrzymujące drzwi w położeniu otwartym, przeznaczone do stosowania w zespołach drzwi przeciwpożarowych lub dymoszczelnych. Ostatnio wymienione zamykacze objęte są normą PN-EN 1155 ''Okucia budowlane. Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych. Wymagania i metody badań''.
Rys. 1
1 - zaczep sprężynowy obrotowy
2 - korpus
3 - oś sprężyny
4 - sprężyna
5 - pierścień obrotowy ramienia
6 - kołpak
7 - przegub ramienia
8 - ramię
9 - prowadnica
10 - rolka
Przykładowe rozwiązania zamykaczy
Zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu Są to okucia stosowane głównie do zamykania furtek i drzwi w pomieszczeniach gospodarczych lub przytrzymywania drzwi w położeniu zamkniętym pomieszczeń technicznych, jak np. drzwi przeciwpożarowych w kotłowniach. Tego typu zamykacze dzielimy na zamykacze z ramieniem stałym lub z ramieniem przegubowym. Przykładowy zamykacz sprężynowy bez regulacji tłumienia ruchu, wraz z wykazem podstawowych elementów przedstawiono na rysunku 1.
Zamykacz sprężynowy wierzchni z regulacją przebiegu zamykania
Jednym z najczęściej stosowanych w drzwiach zamykaczy, jest zamykacz wierzchni jednostronnego działania, wyposażony w mechanizm, w którym przesuwający się tłok podczas otwierania skrzydła drzwiowego napina sprężynę. Energia napiętej sprężyny powoduje samoczynne zamknięcie skrzydła drzwiowego.
Zamiana ruchu obrotowego osi zamykacza realizowanego w czasie otwierania drzwi na ruch posuwisto-zwrotny tłoka i ruchu posuwisto-zwrotnego tłoka na ruch obrotowy osi zamykacza podczas zamykania skrzydła drzwiowego jest dokonywana przez zębatkę tłoka i koło zębate osi zamykacza.
Zamykacze tego typu kompletowane są z ramionami dźwigniowymi, których konstrukcja dostosowana jest do danego asortymentu zamykacza.
Ramiona mogą być w wykonaniu standardowym, czyli bez dodatkowych funkcji lub w wykonaniu specjalnym spełniającym dodatkową funkcję:
. przytrzymanie otwarcia – funkcja ta pozwala na pozostawanie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem,
. przytrzymanie otwarcia z możliwością wyłączenia funkcji – funkcja ta pozwala na pozostawienie skrzydła w położeniu otwartym pod zaprogramowanym kątem w czasie, gdy funkcja jest załączona.
Zamykacze ze standardowymi ramionami mogą spełniać następujące zadania:
. nastawna wielkość siły zamykającej – pozwala na regulację momentu zamykającego zamykacza drzwiowego, w zakresie odpowiadającym wielkościom zamykaczy,
. regulacja prędkości zamykania – pozwala i umożliwia nastawienie czasu zamykania drzwi od kąta otwarcia 90° najczęściej na wartość 3 sekund lub niniejszą i na wartość 20 sekund lub większą,
. regulacja domknięcia – regulacja prędkości, działająca podczas kilku ostatnich stopni kątowym zamykania drzwi,
. tłumienie otwierania – pozwala na hamowanie i niedopuszczanie do nadmiernej prędkości otwierania drzwi w zakresie kąta np.: powyżej 70°,
. opóźnione zamykanie – pozwala na opóźnienie zamykania drzwi w dającym się regulować czasie, przed podjęciem kontrolowanego przebiegu zamykania najczęściej w zakresie kątów 105°–70°.
Przykładowy zamykacz sprężynowy wierzchni z tłumieniem hydraulicznym i regulacją przebiegu zamykania przedstawiono na rysunku 2.
Rys. 2
1 – obudowa zamykacza
2 – sprężyna
3 – tłok
4 – zębatka tłoka
5 – koło zębate
6 – mocowanie ramienia zamykacza
Zamykacz drzwiowy z drążkiem skrętnym
Prócz zamykaczy o typowej konstrukcji, jakie już przedstawiono w niniejszej publikacji, stosowane są także do zamykania drzwi nietypowe rozwiązania. Jednym z nich są zamykacze drzwiowe z drążkiem skrętnym o nazwie handlowej JET-CLOSE.
Zamykacz drzwiowy JET-CLOSE montowany jest na drzwiach pomiędzy dwoma, osadzonymi jeden nad drugim zawiasami (dolnym i górnym).
Obejmy zamykacza, zarówno skrzydełka czopowego jak i łożyskowego zawiasu osadzone są odpowiednio na skrzydełku czopowym i łożyskowym dwóch okutych zawiasów na drzwiach.
Obejmy połączone są ze sobą drążkiem skrętnym, przy czym obejma skrzydełka czopowego bezpośrednio, natomiast obejma skrzydełka łożyskowego pośrednio, poprzez sworzeń napinający.
Obejma skrzydełka łożyskowego posiada gniazdo sześciokątne, w które osadzany jest sworzeń napinający. Podczas rozwierania skrzydła drzwi, drążek skrętny jest skręcany i zmagazynowana w nim energia powoduje samoczynne zamknięcie skrzydła.
Połączenie wielokątne pomiędzy sworzniem napinającym a obejmą pozwala na regulację siły zamykającej.
Przedstawione zamykacze produkowane są na indywidualne zamówienie. Wymiary, kształt obejm i pozostałych elementów oraz długość drążka skrętnego dostosowywane są każdorazowo do wymiarów zawias zastosowanych w drzwiach i odległości pomiędzy dwoma sąsiadującymi zawiasami.
Zamykacze JET-CLOSE ze względu na średnicę drążka skrętnego produkowane są w czterech odmianach wymiarowych: f3, f4, f5 i f6 mm.
Opisany powyżej zamykacz z drążkiem skrętnym przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3
1 – maskownica skrzydełka łożyskowego zawiasu
2 – skrzydełko łożyskowe zawiasu
3 – skrzydełko czopowe zawiasu
4 – obejma skrzydełka łożyskowego
5 – drążek skrętny
6 – tulejka centrująca
7 – osłona drążka skrętnego
Klasyfikacja
W celu prawidłowej identyfikacji zamykaczy drzwiowych oraz właściwego ich zastosowania, europejska norma PN-EN 1154:1999 zawiera stosowną klasyfikację. Klasyfikacja ta opiera się o sześciocyfrowy system kodowania charakterystycznych własności mechanicznych zamykaczy poniżej przedstawionych.
Kategoria użytkowania (pierwsza cyfra)
Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania stosowane są głównie do drzwi wejściowych do budynków mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, gdzie występuje mała motywacja do uważnego obchodzenia się z drzwiami tzn. istnieje prawdopodobieństwo niewłaściwego użytkowania drzwi.
W związku z tym, zgodnie z PN-EN 1192:2001 „Drzwi. Klasyfikacja wymagań wytrzymałościowych” zamykacze mogą być stosowane w:
. klasie 3 – do zamykania drzwi od kąta rozwarcia co najmniej 105°,
. klasie 4 – do zamykania drzwi od kąta rozwarcia 180° (zakładany jest montaż standardowy zgodnie z instrukcją producenta).
W przypadku zastosowań drzwi narażonych na skrajne przypadki niewłaściwego użytkowania lub w przypadku szczególnych ograniczeń kata otwarcia, zaleca się uwzględnienie zamykaczy drzwiowych posiadających funkcje ogranicznika tylnego lub odrębnego ogranicznika otwarcia drzwi.
Liczba cykli próbnych (druga cyfra)
Norma PN-EN 1154:1999 przewiduje do zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania tylko jedną próbę trwałościową (określoną w dalszej części niniejszej publikacji):
. klasa 8 – 500 000 cykli próbnych zamykania drzwi od kąta otwarcia 90°.
Masa drzwi próbnych (trzecia cyfra)
Zgodnie z tablicą 1 określa się siedem klas wielkości zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, wynikających głównie z masy drzwi próbnych. Tam, gdzie zamykacz drzwiowych jest odpowiedni dla przedziału wielkości, w klasyfikacji określa się wielkość minimalna jak i maksymalną.
Zachowanie się w pożarze (czwarta cyfra)
Dla zamykaczy drzwiowych określa się dwie klasy zachowania w pożarze:
. klasę 0 – nieodpowiednie do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych,
. klasę l – odpowiednie do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych, podlegające warunkowi pozytywnej oceny udziału zamykacza drzwiowego w odporności ogniowej określonych przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołów drzwiowych. Zamykacze powinny spełniać dodatkowe wymagania przedstawione w dalszej części publikacji.
Bezpieczeństwo (piąta cyfra)
Od wszystkich zamykaczy drzwiowych norma PN-EN 1154:1999 wymaga spełnienie Wymagań Podstawowych dotyczących bezpieczeństwa użytkowania. Z tego względu określono tylko klasę l.
Odporność na korozję (szósta cyfra)
Zgodnie z normą PN-EN 1670:2000 „Okucia budowlane. Odporność na korozję. Wymagania i badania” określa się pięć klas odporności na korozję:
. klasę 0 – nieokreślona odporność na korozję,
. klasę l – niska odporność (próba w mgle solnej w czasie 24 godzin),
. klasę 2 – średnia odporność (próba w mgle solnej w czasie 48 godzin),
. klasę 3 – wysoka odporność (próba w mgle solonej w czasie 96 godzin),
. klasę 4 – bardzo wysoka odporność (próba w mgle solnej w czasie 240 godzin)
Przykład klasyfikacji
Powyższy zapis dotyczy zamykacza drzwiowego z regulacją przebiegu zamykania drzwi:
a) od kąta rozwarcia co najmniej 105° (klasa 3),
b) o próbie trwałościowej 500 000 cykli (klasa 8),
c) masą drzwi od 100 kg (klasa 5) do 40 kg (klasa 2),
d) nieodpowiedniego do zastosowania w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych (klasa 0),
e) spełniającego Wymagania Podstawowe dotyczące bezpieczeństwa użytkowania (klasa 1)
f) posiadającego nieokreśloną odporność na korozję (klasa 0).
Wymagania dotyczące zamykaczy i wynikające z PN-EN 1154:1999
Wymagania ogólne
Producent zamykaczy drzwiowych jest zobowiązany do opracowania i dostarczenia wraz z wyrobem przejrzystej, zrozumiałej dla montażysty i konserwatora szczegółowej instrukcji montażu, regulacji i konserwacji. Instrukcja powinna szczególnie obejmować wszelkie ograniczenia dotyczące kąta otwarcia.
W przypadkach, gdy zamykacz drzwiowy jest zalecany do zastosowań innych niż typowe, w instrukcjach montażu, regulacji i konserwacji powinna być jasno sprecyzowana wielkość zamykacza dla każdej określonej pozycji montażu.
Wymagania eksploatacyjne
Trwałość
Zamykacz drzwiowy powinien być zdolny do zamykania drzwi próbnych zamontowanych w ramie (opisanych w dalszej części publikacji), od kąta otwarcia 90° przez co najmniej 500 000 cykli próbnych. Zamykacze drzwiowe dwustronnego działania tzn. przeznaczone do drzwi wahadłowych powinny być w stanie zamykać drzwi próbne, od kąta 90°, przez co najmniej 250 000 cykli próbnych w każdym kierunku.
Moment zamykający
Momentem zamykającym nazywamy wytworzony przez zamykacz drzwiowy moment obrotowy, wyrażony w Nm, działający na skrzydło drzwiowe podczas zamykania. Po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych, zmierzone wartości momentów zamykających dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinny być mniejsze niż wartości określone w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Moment otwierający
Momentem otwierającym nazywamy wytworzony przez użytkownika moment obrotowy, wyrażony w Nm, działający na skrzydło drzwiowe podczas otwierania. Po 5 000 cykli próbnych, maksymalny zmierzony moment otwierający dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinny przekraczać wartości określonych w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Skuteczność
Skutecznością nazywamy stosunek siły otwierającej, przyłożonej do drzwi przez użytkownika, do możliwej do uzyskania siły zamykającej drzwi, wyrażonej w procentach.
Obliczana jest w następujący sposób:
średnia maksymalna siła zamykająca pomiędzy 0° a 4° x 100
skuteczność = -------------------------------------------------------------------------------------
średnia maksymalna siła otwierająca pomiędzy 0° a 4°
Skuteczność zmierzona po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych oraz obliczona według ww. wzoru, dla poszczególnych wielkości zamykaczy poddanych badaniu nie powinna być mniejsza niż wartości podane w tablicy l przedstawionej w publikacji.
Czas zamykania
Po 5 000 cykli próbnych i po 500 000 cykli próbnych, powinno być możliwe nastawienie czasu zamykania drzwi od kąta otwarcia 90° na wartość 3 sekund lub mniejszą i na wartość 20 sekund lub większą. Czas zamykania nastawiony po 5 000 cykli próbnych, nie powinien po wykonaniu 500 000 cykli próbnych wzrosnąć więcej niż o 100%, ani zmniejszyć się bardziej niż o 30%.
Kąty działania
Zamykacz drzwiowy, gdy jest zainstalowany zgodnie z instrukcją standardowego montażu wydaną przez producenta, powinien pozwalać drzwiom próbnym na otwieranie się zgodnie z ich klasą, określoną w punkcie pt: „Klasyfikacja” niniejszej publikacji i podczas zamykania powinien kontrolować ruch skrzydła drzwiowego co najmniej od kąta rozwarcia 70°, aż do pozycji zamknięcia.
Parametry przeciążeniowe
Zamykacz drzwiowy powinien być zdolny wytrzymać zamykające badania przeciążeniowe opisane w punkcie dotyczącym metod badań niniejszej publikacji oraz, tam gdzie to jest właściwe, tzn. w odniesieniu do zamykaczy drzwiowych z opóźnionym zamykaniem.
Zależność działania od temperatury
Czas zamykania (od położenia rozwarcia o kąt 90°) nastawiony na 5 sekund w temperaturze otoczenia +20°C, podczas badania w temperaturze –15°C i +40°C nie powinien wzrosnąć więcej niż do 25 sekund, ani zmniejszyć się bardziej niż do 3 sekund.
Wyciek płynu
W trakcie trwania całego programu badań nie powinien wystąpić wyciek płynu z zamykacza drzwiowego.
Uszkodzenie
W trakcie trwania całego programu badań nie powinno wystąpić uszkodzenie zamykacza drzwiowego lub jego ramion, które mogłyby niekorzystnie wpływać na spełnienie wymagań określonych w PN-EN 1154:1999.
Odporność na korozję
Zamykacze drzwiowe powinny spełniać wymagania związane z odpornością na korozję według PN-EN 1670:2000, zgodnie z deklarowaną przez producenta klasą odporności (klasy przedstawiono już w niniejszej publikacji).
Odporność na korozję powiązana jest z wielkością momentu zamykającego zamykacza drzwiowego, określonego przed i po poddaniu próbie w mgle solnej.
Moment zamykający zamykacza, po jego poddaniu stosownej próbie w mgle solnej, nie powinien być mniejszy niż 80% wartości momentu zamykającego, zmierzonej przed próbą.
Parametry położenia zerowego (tylko do zamykaczy dwustronnego działania)
Wielkość swobodnego luzu w położeniu zerowym, mierzonego w sposób podany w rozdziale „badania”, dla nowego zamykacza drzwiowego nie powinna przekraczać 3 mm, a po przeprowadzeniu 500 000 cykli nie powinna przekraczać 6 mm.
Oprócz powyżej wymienionych wymagań normatywnych, norma PN-EN 1154:1999 przedstawia wymagania fakultatywne, a mianowicie:
. regulacja domknięcia, która powinna być skuteczna w zakresie maksimum 15” od położenia zamknięcia i powinna być nastawna,
. ogranicznik tylny, który (jeżeli jest zainstalowany) powinien być zdolny do zatrzymania drzwi próbnych przed osiągnięciem położenia rozwarcia o kąt 90°,
. opóźnione zamykanie, którego strefa ruchu nie powinna rozciągać się poniżej kąta rozwarcia 65°, a moment potrzebny aby ręcznie pokonać działanie opóźniające nie powinien przekraczać 150 Nm,
. nastawna siła zamykająca, którą można stosować tylko w zamykaczach drzwiowych spełniających wymagania eksploatacyjne klasy 5, zarówno przy nastawieniu minimalnej, jak i maksymalnej siły deklarowanej przez producenta.
Metody badań
Aparatura badawcza
Podstawowym elementem aparatury badawczej zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania są drzwi próbne zamontowane w ramie, dające się otwierać ręcznie do kąta 180° (zamykacze jednostronnego działania) lub przynajmniej do kąta 120° w każdym kierunku (zamykacze dwustronnego działania), a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – przy drzwiach rozwieranych do wymaganego kąta otwarcia, a przy drzwiach wahadłowych do wymaganego kąta otwarcia w następujących kolejno przemiennych kierunkach.
Same drzwi próbne powinny mieć wysokość 2000 mm i szerokość od 750 do 1200 mm. W przypadku zamykaczy, które nie przenoszą masy drzwi lub nie działają jako podparcie obrotowe drzwi, próbne drzwi mogą mieć wysokość od 400 do 2000 mm. Drzwi próbne powinny być wyposażone w takie środki do przyczepiania obciążników, aby możliwe było dostosowanie masy drzwi do wielkości badanego zamykacza drzwiowego. Ponadto drzwi próbne z ramą powinny być dostatecznie sztywne, tak aby podczas trwania badań nie wystąpiło widoczne odkształcenie. Powinny być także zamontowane pionowo na zawiasach lub łożyskach, albo – w przypadku zamykaczy drzwiowych stanowiących podparcie obrotowe drzwi – na zespołach poddanych badaniu.
W trakcie badań parametrów przeciążeniowych przy zamykaniu drzwi, zamykacz zamontowany zostaje do drzwi próbnych współpracujących z urządzeniem, zawierającym układ: linka-koło linowe-ciężarek. Schemat urządzenia przedstawiono na rysunku 4.
Linka urządzenia powinna być wykonana ze stali i mieć średnicę od 4 do 6 mm, natomiast koło linowe powinno mieć średnicę co najmniej 150 mm i być wyposażone w swobodnie obracające się łożyska kulkowe lub igiełkowe.
Metody badań
Do sprawdzania parametrów zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania przedstawionych w niniejszej publikacji należy użyć trzech próbek badawczych:
. próbki A do sprawdzenia wymagań ogólnych i działania w skrajnych temperaturach,
. próbki B do sprawdzenia wymagań mechanicznych i trwałości,
. próbki C do sprawdzenia odporności na korozję.
Metodyka badań opisywanych zamykaczy drzwiowych przedstawiona jest w sposób szczegółowy w rozdziale 7 normy PN-EN 1154:19999.
Poniżej przedstawiono tylko zakres badań stosowanych w odniesieniu do próbek A, B i C.
Próbka A – badania dotyczące ogólnych wymagań i działania
w skrajnych temperaturach W zakres badań wchodzi:
– sprawdzenie instrukcji montażu, regulacji i konserwacji,
– sprawdzenie prawidłowości znakowania, które powinno podawać co najmniej:
. nazwę lub znak fabryczny producenta,
. identyfikację modelu wyrobu,
. klasyfikację,
. numer normy lub aprobaty technicznej,
. rok i dzień produkcji
– badanie zależności od temperatury.
Próbka B – badania dotyczące wymagań mechanicznych i trwałości. Na drzwiach próbnych należy umieścić obciążniki, zamontować zamykacz w urządzeniu badawczym oraz ustawić jego regulatory zapewniające płynne otwieranie i zamykanie drzwi.
W pierwszej kolejności wykonać należy 5000 cykli próbnych, po których:
. oblicza się moment otwierający i zamykający,
. oblicza się skuteczność zamykania, sprawdza czas zamykania,
. przeprowadza się próbę przeciążeniową przy zamykaniu.
Następnie należy kontynuować cykle próbne aż do osiągnięcia łącznej liczby 500 000 cykli i ponownie przeprowadzić powyżej wymienione badania.
Próbka C – badanie odporności na korozję. Ten rodzaj badań rozpocząć należy od zamontowania zamykacza wraz z drzwiami próbnymi w urządzeniu badawczym, zmierzeniu sił zamykających i obliczeniu momentów zamykających. Następnie należy zdjąć zamykacz drzwiowy z urządzenia badawczego i przeprowadzić próbę w mgle solnej wg PN-EN 1670:2000 dla deklarowanej klasy odporności na korozję.
W ciągu 24 godzin od zakończenia próby w mgle solnej, ponownie należy zainstalować zamykacz drzwiowy w urządzeniu badawczym oraz powtórzyć powyżej wymienione badanie.
Badanie odporności na korozje kończy się porównaniem wartości momentów zamykających i przed i po próbie w mgle solnej.
Dodatkowe wymagania przeciwpożarowe/dymoszczelne
Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania mogą być stosowane w przeciwpożarowych lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych, jeżeli spełniają stosowane dodatkowe wymagania.
Podstawowym wymogiem jest odpowiedni moment zamykający, a więc powinien to być zamykacz wielkości co najmniej 3 wg tablicy l przedstawionej w niniejszej publikacji.
Dalsze wymagania to:
. zamykacz powinien być w stanie zamykać drzwi próbne od każdego kąta, do którego można je otworzyć,
. zamykacz nie powinien zawierać urządzenia przytrzymującego drzwi w położeniu otwarcia, chyba, ze jest to urządzenie zasilane elektrycznie, zgodnie z PN-EN 1155,
. regulatory albo powinny być ukryte, albo powinny dać się uruchomić tylko za pomocą narzędzia,
. konstrukcja zamykacza powinna być taka, aby bez użycia narzędzia w żaden sposób nie było możliwe wstrzymywanie jego działania zamykającego,
. wszelkie wbudowane mechanizmy opóźniające działanie powinny dać się nastawić na mniej niż 25 sekund, pomiędzy kątem zamykania drzwi 120° a końcem strefy opóźnienia.
Ostatnim wymaganiem jest, aby zamykacz drzwiowy, reprezentatywny dla swojego typu, zamontowany do zespołu drzwiowego, spełniał odpowiednie kryteria badań ogniowych.
Badanie powinno być przeprowadzone na zespole drzwiowym naturalnej wielkości, zgodnie ze stosownymi normami.
inż. Zbigniew Czajka
ITB Oddział Wielkopolski, Poznań
patrz też:
- Dlaczego warto stosować samozamykacze? , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011
- Samozamykacze a ochrona przeciwpożarowa, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 11/2010
- Okucia do drzwi rozwieranych przeszklonych i całoszklanych. Część 1. Zamykacze , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2010
- Bezproblemowe zamykanie drzwi , Świat Szkła 2/2010
- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009
- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Cz.1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2009
- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008
- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008
- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008
- Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007
- Charakterystyka, wymagania i metody badań zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, Zbigniew Czajka. Świat Szkła 3/2006
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006