Bezpieczne mieszkanie kojarzy się często z uzbrojoną ochroną, wysokim ogrodzeniem z drutem kolczastym, elektronicznymi urządzeniami zabezpieczającymi oraz budynkami mieszkalnymi ze stalowymi, wyposażonymi w wiele zamków i sztab drzwiami oraz zakratowanymi oknami.
Tymczasem jest to szersze zagadnienie, obejmujące m.in. obiekty mieszkalne i użyteczności publicznej wybudowane z bezpiecznych materiałów i wyrobów, w których zamontowano okna i drzwi zabezpieczające, a prawidłowo określając - utrudniające lub zwiększające odporność na włamanie, których właściwości zostały potwierdzone przez specjalistyczną i uprawnioną instytucję. Bezpieczne mieszkanie wymaga więc zastosowania wyrobów budowlanych, do jakich zaliczamy także okna i drzwi, dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie na podstawie obowiązujących przepisów.
Istotą europejskich regulacji prawnych w zakresie zasad dopuszczania wyrobów do obrotu i stosowania jest ochrona użytkowników obiektów budowlanych przed szeroko pojętymi zagrożeniami, występującymi w trakcie eksploatacji tych obiektów. Budynki mogą zagrażać bezpieczeństwu, zdrowiu i mieniu użytkownika w przypadku niewłaściwego zaprojektowania lub wykonania, a także zastosowania wyrobów budowlanych o niewłaściwych parametrach, które mogą stać się przyczyną zagrożeń, katastrof budowlanych lub utraty mienia.
Najprostszym i najtańszym sposobem stwierdzającym, że wyrób budowlany posiada właściwe parametry jest jego klasyfikacja, w oparciu o wymagania i badania przeprowadzone zgodnie z właściwą normą. Również zagadnienia związane z ochroną mienia, co jest przedmiotem niniejszej publikacji, objęte zostały pracami normalizacyjnymi.
Rys. 1. Przykład okna rozwieranego w stanie zamknięcia, utwierdzenia i zablokowania
1. klameczka
2. mechanizm blokujący klameczkę z kluczem
3. punkt utwierdzenia wielopunktowego mechanizmu zamykającego
Obok drzwi jednym z najbardziej narażonych na włamanie elementów budynku są okna.
W związku z tym, coraz częściej stosuje się okna utrudniające włamanie, które, wbudowane i zamknięte, mają utrudnić w wystarczającym stopniu okazjonalnemu włamywaczowi dokonanie włamania. Przy ich projektowaniu bierze się pod uwagę narzędzia zwykle stosowane przez włamywacza.
Jak już wspomniano, ochrona mienia objęta jest także pracami normalizacyjnymi. W grudniu 1997 r. Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) przyjął pakiet norm przeznaczonych do tymczasowego stosowania i dotyczących odporności na włamanie okien, drzwi i żaluzji. Normy przeznaczone do tymczasowego stosowania oznaczane są jako ENV i zwane są także prenormami europejskimi. W najnowszych publikacjach normalizacyjnych pojawiła się nowa nazwa -specyfikacja techniczna CEN oznaczona jako TS. W uzasadnieniu nadania tym dokumentom statusu normy do tymczasowego stosowania podano, że wynika to z faktu nieposiadania przez większość państw należących do CEN doświadczenia w badaniach z zastosowaniem prób włamania ręcznego. Faza obowiązywania ENV daje wszystkim możliwość zdobycia doświadczenia w stosowaniu prenormy, wymiany uzyskanych doświadczeń i harmonizacji procedur. Możliwe będzie także określenie, czy część badań metodami prób ręcznych będzie mogła być zastąpiona przez metody o wyższym stopniu odtwarzalności.
Tabela 1
Zakres ogólny norm dotyczących odporności na włamanie
W skład pakietu norm przeznaczonych do tymczasowego stosowania w zakresie odporności na włamanie okien, drzwi i żaluzji wchodzą:
• ENV 1627 - Okna, drzwi, żaluzje - Odporność na włamanie - Wymagania i klasyfikacja,
• ENV 1628 - Okna, drzwi, żaluzje - Odporność na włamanie - Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie statyczne,
• ENV 1629 - Okna, drzwi, żaluzje - Odporność na włamanie - Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie dynamiczne,
• ENV 1630 - Okna, drzwi, żaluzje - Odporność na włamanie - Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego.
Poszczególne normy obejmują następujący zakres:
ENV 1627 określa wymagania i klasyfikację dla właściwości dotyczących odporności na włamanie drzwi, okien oraz żaluzji i ma zastosowanie do wyrobów posiadających następujące sposoby otwierania: rozwieranie, przechylanie, składanie, roz-wieranie-uchylanie, górne lub dolne zawieszenie, przesuwanie poziome lub pionowe oraz zwijanie,
ENV 1628 precyzuje metodę badania dla określenia odporności na obciążenie statyczne, w celu oceny właściwości prze-ciwwłamaniowych okien, drzwi i żaluzji,
ENV 1629 podaje metodę dla określenia odporności na obciążenie dynamiczne, w celu oceny właściwości przeciwwłama-niowych okien, drzwi i żaluzji,
ENV 1630 podaje metodę badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego, w celu oceny właściwości prze-ciwwłamaniowych okien, drzwi i żaluzji niezależnie od materiału, z jakiego zrobiono te wyroby oraz przedstawia zestawy narzędzi.
Wyszczególnione normy zostały opublikowane w styczniu 1999 roku z zapisem, że okres ich ważności wstępnie ogranicza się do trzech lat. Okres ten minął w 2002 roku i wtedy też właściwy Komitet Techniczny CEN TC 33 (Okna, drzwi, bramy, żaluzje, okucia budowlane i ściany osłonowe), na podstawie doświadczeń uzyskanych w eksperymentalnym stosowaniu, podjął decyzję o przedłużeniu ich ważności na kolejne dwa lata, a następnie rewizji tych prenorm, z zamiarem przekształce-
nia w normy EN. Obecnie na etapie opracowywania i uzgadniania są projekty norm prEN 1627, prEN 1628 oraz prEN 1630. W Polsce prenormy ENV 1627 do ENV 1630 nie zostały wprowadzone do Katalogu Norm. Po uzyskaniu statusu normy europejskiej EN, prace związane z ich wdrożeniem w naszym kraju podejmie Komitet Techniczny PKN KT 169 ds. okien, drzwi, żaluzji i okuć.
W prezentowanych prenormach zawarte są definicje związane z ich zakresem.
Najważniejsze z nich to:
a) Odporność na włamanie: właściwość okna, drzwi lub żaluzji polegająca na stawianiu oporu próbom wtargnięcia do chronionego pomieszczenia lub obszaru.
Wskutek zastosowania fizycznej przemocy, za pomocą określonych z góry narzędzi, okno, drzwi lub żaluzja - zostają uszkodzone lub zniszczone;
b) Elementy przeciwwłamaniowe (odporne na włamanie): kompletne, funkcjonujące elementy, które spełniają wymagania poszczególnych prenorm europejskich. Elementy te - gdy są wbudowane
i utwierdzone lub utwierdzone i zablokowane - pełnią funkcję oporu przeciw wtargnięciu, dokonanemu przy użyciu fizycznej przemocy, wspomaganej przez określone z góry narzędzia;
c) Klasa odporności: poziom odporności na próby włamania, którą zapewnia okno, drzwi lub żaluzja;
d) Próbka do badań: kompletne, funkcjonujące okno, drzwi lub żaluzja;
e) Strona ataku: strona próbki do badań, określona przez zgłaszającego jako strona narażona na atak;
f) Stan zamknięcia i utwierdzenia: stan, w którym okno, drzwi lub żaluzja są zabezpieczone w taki sposób, że mogą być otwarte od wewnątrz bez klucza i bez jakiegokolwiek uszkodzenia, ale nie mogą być otwarte od strony ataku;
g) Stan zamknięcia, utwierdzenia i zablokowania: stan, w którym okno, drzwi lub żaluzja są zabezpieczone w taki sposób, że nie mogą być otwarte z obydwu stron bez klucza lub urządzenia elektrycznego i bez jakiegokolwiek uszkodzenia - przykład na rysunku 1;
h) Czas oporu: czas roboczy osoby badającej i przeprowadzającej próbę włamania ręcznego, liczona łącznie z czasami zmiany narzędzi, krótszymi niż 5 sek. każdy, np. przy zmianie wkrętaka na łom stalowy;
i) Całkowity czas badania: kombinacja czasów oporu, czasów wypoczynku, czasów wymiany narzędzi i czasów obserwacji.
W tablicy 1 przedstawiono zgodnie z załącznikiem D i tablicą 5 ENV 1627 przykłady klasy odporności na włamanie okien.
Próby badania włamania ręcznego polegają na utworzeniu w wyrobie otworu dostępu, który pozwala na przejście bloku testowego o przekroju poprzecznym mającym którykolwiek z następujących wymiarów:
• prostokąt o wymiarach 400x250 mm lub
• elipsę o wymiarach 400x300 mm lub
• koło o średnicy 350 mm.
Tabela 2
Uwaga: W prenormie wydanej w grudniu 1997 r. klasy odporności oszklenia oznaczono wg projektu normy EN 356 kol. 2 tablicy 2, natomiast w normie EN 356 klasy oznaczono jak podano w kol. 3 tablicy 2
Wymagania dla okien
Producent występujący o ustalenie klasy odporności na włamanie okna powinien, w pierwszej kolejności, określić, który ze stanów zamknięcia (definicja wg punktu 2 pozycja f i g niniejszej publikacji) przewiduje dla swojego wyrobu.
Zgłaszając się do badań producent powinien dostarczyć do laboratorium badawczego następującą dokumentację:
• szczegółowe rysunki,
• wykaz części,
• wykaz wszystkich dostępnych wymiarów okna,
• wszystkie dostępne dokumenty określające parametry okuć, uszczelek i innych akcesoriów (aprobaty techniczne, certyfikaty, raporty z badań itp.),
• instrukcję instalowania (zabudowy) okna opracowaną przez producenta oraz
• określić strony ataku,
• zadeklarować klasę odporności, którą pragnie uzyskać.
Tabela 3
1. Wymagania dla oszklenia
Jednym z najważniejszych elementów decydujących o klasie odporności okna na włamanie jest oszklenie. Wymagane jest, aby zamocowane oszklenie było skonstruowane w sposób umożliwiający wytrzymanie obciążenia statycznego i dynamicznego oraz próby włamania ręcznego, a ponadto nie powinno być możliwe jego usunięcie od strony ataku.
Uważa się to za spełnione jeżeli:
a) konstrukcja okna otwieranego zapewni przeniesienie obciążenia masą szyby bez obniżenia jego funkcjonalności oraz uniemożliwia otwarcie okna od strony zewnętrznej bez wybicia szyby,
b) mocowanie samej szyby nie jest dostępne od zewnątrz (nie mogą być zastosowane listwy zatrzaskiwane od zewnątrz lub przykręcane wkrętami),
c) wewnętrzne listwy zatrzaskowe mocujące szyby są dodatkowo zabezpieczone wkrętami uniemożliwiającymi wypchnięcie listwy.
Zespoły szybowe powinny co najmniej spełniać wymagania tablicy 2, odpowiadające przewidywanej klasie odporności.
Jeżeli istnieje świadectwo, że klasa odporności szkła jest zgodna z tablicą 2, wówczas w odniesieniu do okien
się prób włamania ręcznego wg procedury przedstawionej w ENV 1630.
Tabela 4
2. Wymagania dla okuć
Wszystkie okucia, w które wyposażone jest okno powinny być zdolne do zapewnienia stanu zamknięcia i utwierdzenia. Okucia przeszklonych okien w 1 klasie odporności, nie mających oszklenia bezpiecznego zgodnego z EN 356, powinny być zdolne do zapewnienia stanu zablokowania.
Okucia zastosowane w oknach o określonej klasie odporności na włamanie powinny spełniać zadania zabezpieczające przedstawione w tablicy 3 (wyciąg z tablicy C1 z załącznika C ENV 1627).
Tabela 5
3. Wymagania dotyczące wytrzymałości mechanicznej
a) Obciążenie statyczne
Okno, poddane obciążeniu statycznemu (wg metodyki przedstawionej w ENV 1628) nie powinno ugiąć się (odchylić) poza granice przedstawione w tablicy 4 (dla uproszczenia w tablicy nie ujęto zagadnień stempla, co występuje w ENV 1627 tablica 2)
b) Obciążenie dynamiczne
Okno poddane obciążeniu dynamicznemu zgodnemu z tablicą 5 nie powinno otworzyć się na tyle, aby umożliwić dostęp do jakichkolwiek mechanizmów blokujących lub aby pozwolić na powstanie otworu dostępu (definicja przy tablicy 1), a ponadto żadna część jakiegokolwiek wypełnienia lub zamocowań okna nie powinna zostać odłączona lub usunięta.
Jeżeli do wypełnienia okna użyto szkło spełniające wymagania PN-EN 356:2000, wówczas obciążenie w punkcie środkowym należy pominąć. Punktami badania powinny być wszystkie naroża. Szkło może pęknąć podczas próby, ale nie powinien powstać otwór dostępu.
Badania wykazują, że obciążenia statyczne osiągane w klasach 4 do 6 są wyraźnie wyższe od osiąganych w badaniach na obciążenia dynamiczne. Ponadto obciążenia dynamiczne wywierają na badany wyrób działanie trwające tylko od 20 do 40 ms, podczas gdy obciążenie statyczne daje działanie trwające 60 s. Z tego powodu autorzy prenormy ENV 1627 pomijają badania dynamiczne dla klas od 4 do 6.
c) Odporność na próby włamania ręcznego
Podczas próby włamania ręcznego wg procedury przedstawionej w ENV 1630, w czasie podanym w tablicy 1, nie powinien zostać utworzony w oknie otwór dostępu.
Podczas prób włamania ręcznego należy także badać zamocowanie oszklenia.
4. Klasy odporności
Jeżeli zostaną spełnione wszystkie wymagania dla danej klasy odporności przedstawione w punktach 3.1, 3.2 i 3.3 (zgodnie z prenormą ENV 1627), wówczas oknu należy przyznać klasę odporności na włamanie.
Uwaga: Klasy odporności są ułożone tak, aby odpowiadały znanym metodom ataku, używanym przez włamywaczy, co przedstawiono w tablicy 1.
Badania
1. Kolejność i próbki do badań
Kolejność przeprowadzania badań powinna być następująca:
• odporność na obciążenie statyczne zgodnie zENV 1628
• odporność na obciążenie dynamiczne zgodnie z ENV 1629
• odporność na próby włamania ręcznego
- badanie wstępne zgodnie z ENV 1630
• odporność na próby włamania ręcznego
- badanie główne zgodnie z ENV 1630
Do klasy odporności 1 wymagane jest dostarczenie jednej próbki do badań.
Próbka użyta w badaniach na obciążenie statyczne i dynamiczne może być również użyta w badaniach wstępnych włamania ręcznego, lecz pod warunkiem, że żadne z uszkodzeń spowodowane tamtymi badaniami nie wpłynie na wyniki badania wstępnego. Do badania głównego należy bezwzględnie użyć nowej próbki. Wymiary próbki określa laboratorium badawcze, przy czym powinny to być wymiary reprezentatywne dla asortymentu wyrobów.
Próbka do badań powinna być przechowywana w odpowiednim pomieszczeniu tak długo, aż temperatura i zawartość wilgoci (okna drewniane) nie wykażą stabilnych wartości mieszczących się w granicach: temperatura - od 15oC do 30oC, zawartość wilgoci - od 5% do 18%.
Sztywność urządzenia powinna być taka, aby siła 15 kN przyłożona do określonego punktu i normalna do płaszczyzny ramy nie spowodowała odchylenia/ugięcia większego niż 5 mm
Rys. 2. Przykład urządzenia badawczego na obciążenie statyczne
2. Badanie odporności na obciążenie statyczne
Badanie przeprowadza się na urządzeniu, które składa się z zamkniętej mocnej ramy stalowej oraz ruchomych podpór, gdzie montuje się okno. Przykład urządzenia przedstawiono na rysunku 2. Wszystkie elementy elementy łączące urządzenia, szczególnie połączenia narożne, powinny wytrzymać obciążenia próbne stosowane podczas badania. Do urządzenia badawczego zamocowany jest aplikator obciążenia, wyposażony w suwak hydrauliczny (lub podobne urządzenie obciążające) odpowiedni do przyłożenia wymaganej siły próbnej - max 20 kN.
Do badań dostarczyć należy funkcjonujące kompletne okno z ościeżnicą i okuciami, które powinno być osadzone przez producenta w ramie zastępczej - prostopadle i pionowo, bez skręcenia lub wygięcia. Po zamontowaniu okna w urządzeniu badawczym, należy wprowadzić stan utwierdzenia lub zablokowania zadeklarowany przez producenta.
Określone obciążenia przykłada się do najsłabszych punktów badanej próbki -okna, z użyciem ustalonego aplikatora obciążeń. Są to punkty F 1, F 2 i F 3 określone w tablicy 4 i przedstawione na rysunku 3. Obciążenie powinno być przykładane w równomiernym tempie, w czasie (60±5) s, od zera do wymaganego obciążenia. Proces obciążania powinien być przerwany przy obciążeniu wstępnym 0,3 kN w celu ustawienia przyrządów pomiarowych na zero, dla wyznaczenia odchylenia/ugięcia.
Następnie proces obciążenia powinien być kontynuowany, aż do osiągnięcia maksymalnego obciążenia próbnego, które powinno być utrzymane przez (60±5 ) s. W tym momencie należy odczytać i zarejestrować odchylenie/ugięcie dla badania statycznego. Odciążanie powinno być dokonywane z tą samą prędkością.
Rys. 3. Miejsca obciążenia okna rozwieranego
Urządzenie do badań powinno mieć taką sztywność, aby siła 15 kN przyłożona do określonego punktu i prostopadła (normalna) do płaszczyzny ramy nie powodowała odchylenia większego niż 5 mm
Rys. 4. Przykład urządzenia badawczego do obciążeń dynamicznych
3. Badanie odporności na obciążenie dynamiczne
Urządzenie badawcze składa się z zamkniętej mocnej ramy stalowej oraz ruchomych podpór, w którą można zamontować próbkę - okno do badań. Przykład urządzenia przedstawiono na rysunku 4. Wszystkie elementy łączące, szczególnie narożne, powinny wytrzymywać obciążenia próbne w trakcie badania. Do urządzenia badawczego przyłączony jest zespół udarowy, składający się z worka skórzanego z piaskiem zawieszonego za pomocą odpowiedniej liny stalowej na ruchomej ramie, haka wyzwalającego (spustowego) i regulatora wysokości. Powstałe wahadło powinno posiadać długość 1500 mm.
Próbka do badań dynamicznych powinna być przygotowana analogicznie jak do badań statycznych. Badanie dynamiczne symuluje fizyczny atak (bez użycia narzędzi), np. natarcie ramieniem, kopnięcie i dlatego atakowane powinny być najsłabsze punkty badanej próbki. Przy oknach są to punkty przedstawione na rysunku 5, gdzie należy przykładać ustalone obciążenie dynamiczne przy pomocy zespołu udarowego.
Element udarowy powinien być tak usytuowany, aby wisiał dotykając lekko punkt okna. Hak wyzwalający należy przymocować do worka, który następnie będzie uniesiony przy pomocy regulatora wysokości aż do osiągnięcia - z wymagana dokładnością - względnej różnicy wysokości pomiędzy jego środkiem ciężkości, który określa się przez odpowiedni punkt odniesienia na worku, a wyznaczonym punktem uderzenia na oknie. Hak wyzwalający zostanie wówczas rozłączony, co pozwoli na swobodny ruch wahadłowy worka w kierunku badanej próbki. Należy to powtórzyć określoną ilość razy. Po każdym uderzeniu badana próbka powinna być skontrolowana pod kątem uszkodzeń i należy to zanotować.
Jeżeli odległość miedzy dwoma sąsiadującymi punktami uderzenia jest mniejsza niż 300 mm (patrz wymiar B), wówczas powinien być badany tylko punkt środkowy między tymi punktami uderzenia
Rys. 5. Miejsca uderzenia okna przy badaniach dynamicznych
4. Badanie odporności na próby włamania ręcznego
Urządzeniem badawczym jest stalowa rama jak do badania dynamicznego, w której osadza się funkcjonujące okno zamocowane w ramie zastępczej.
Badanie przeprowadza zespół składający się z osób zatrudnionych w laboratorium badawczym:
• kierownika zespołu, który kieruje i kontroluje badania oraz sporządza sprawozdanie,
• chronometrażysty, który dokładnie określa czas i prowadzi zapisy z badań,
• operatora, który przeprowadza próbę włamania ręcznego.
Zespół powinien być wyposażony w chronometr do mierzenia czasu oraz sprzęt pomiarowy do określenia temperatury i wilgotności drewna (przy badaniach okien drewnianych).
Badanie wstępne i główne powinno być rejestrowane za pomocą magnetowidu, przy czym taśmy nie powinny być przekazywane lub publicznie odtwarzane.
Próbkę przygotowaną do badań wg opisu podanego w punkcie 4.1 należy zamocować w urządzeniu badawczym i następnie sprawdzić i zarejestrować wszelkie uszkodzenia, wady lub inne szczególne warunki np. jego temperaturę, gęstość surowca oraz zawartość wilgoci.
W badaniach określa się następujące miejsca ataku:
• atak na części zamykające,
• atak na części ruchome,
• atak na bryłę próbki,
• atak na okucie,
• atak na wszelkie inne miejsca, mające znaczenie.
Laboratorium badawcze przeprowadza w pierwszej kolejności badanie wstępne, którego celem jest ustalenie słabych miejsc okna. Podczas tych prób, każde powyżej wskazane miejsce ataku jest badane przez co najmniej 25% czasu oporu wymaganego dla przewidywanej klasy. Na podstawie ustalonych w tych badaniach najsłabszych miejscach okna określa się ostateczny program badania głównego.
W badaniu głównym powinna być wykonana próba zmierzająca do siłowego otwarcia badanej próbki - okna, lub utworzenia otworu dostępu (zdefiniowany przy tablicy 1 publikacji), z użyciem określonego zestawu narzędzi, w ramach czasu oporu i całkowitego czasu badania, odpowiadającego danej klasie odporności według ENV 1627 (tablica 1). Od momentu rozpoczęcia badania głównego należy mierzyć czas oporu i całkowity czas badania. Dla wymiany narzędzi trwającej dłużej niż 5 s (np. dla zastąpienia wadliwych), pomiar czasu oporu powinien być przerywany.
Producent, przy przekazywaniu do badań powinien określić, stronę ataku, z zasady od strony zewnętrznej usytuowania okna w obiekcie, co należy odnotować w sprawozdaniu z badań. Podczas badania jest dozwolone ustawienie się operatora na podwyższeniu, w celu umożliwienia pracy w wygodnej pozycji.
Podczas badań operator może wybierać z danego zestawu narzędzi, właściwego dla przewidywanej klasy odporności.
W prenormie ENV 1630 określono następujące zestawy narzędzi:
Zestaw A
• 1 wkrętak o długości 260 mm i szerokości ostrza 10 mm
• 1 wkrętak o długości 375 mm i szerokości ostrza 16 mm
• kliny drewniane lub tworzywowe o długości 200 mm
• 1 szczypce zaciskowe nastawne o długości 240 mm
• 1 klucz do rur o długości 240 mm
Zestaw B
Narzędzia z zestawu A i dodatkowe:
• 1 łom stalowy o długości 710 mm
• 1 wkrętak o długości 375 mm i szerokości ostrza 16 mm
Zestaw C
Narzędzia z zestawu B i dodatkowe:
• 1 młotek o długości 300 mm i max masie 1,25 kg
• 1 siekierka o długości 350 mm
• 1 szczypce przegubowe do prętów o długości 460 mm
• 1 przecinak ślusarski o długości 250 mm i szerokości ostrza 30 mm
• 1 dłuto ciesielskie płaskie o długości 350 mm i szerokości ostrza 30 mm
• 1 piłka do metalu z brzeszczotami ze stali szybkotnącej
• 1 wiertarka elektryczna o mocy 320/160 W
• wiertła ze stali szybkotnącej o maksymalnej średnicy 10 mm
• nożyce do blach grubych lewotnące i prawotną-ce o długości 160 mm
Zestaw D
Narzędzia z zestawu C i dodatkowe:
• 1 elektryczna piła-wyrzynarka o mocy 550/ /335 W z brzeszczotami
• 1 elektryczna piła bagnetowa o mocy 900/520 W z brzeszczotami
• 1 rura przedłużająca o max długości 500 mm
• 1 wiertarka elektryczna o mocy 600/310 W
• wiertła ze stali szybkotnącej lub węglików spiekanych o maksymalnej średnicy 13 mm
• rozwiertak rdzeniowy (koronka rdzeniowa) ze stali szybkotnącej lub węglików spiekanych o maksymalnej średnicy 50 mm
• 1 szlifierka kątowa o mocy 1000/575 W i maksymalnej średnicy tarczy 125 mm
Zestaw E
Narzędzia z zestawu D i dodatkowe:
• 1 wiertarka elektryczna o mocy 1050/620 W
• 1 szlifierka kątowa o mocy 1900/1175 W i maksymalnej średnicy tarczy 230 mm.
W badaniach dla wszystkich klas odporności mogą być dodatkowo użyte drobne narzędzia jak małe wkrętaki, nóż, klucze maszynowe i z gniazdem sześciokątnym, sznurek i drut stalowy, latarka i taśma przylepna oraz odzież ochronna (rękawice, okulary).
Po badaniach (również statycznych i dynamicznych) laboratorium sporządza sprawozdanie, które nie może być publikowane, nawet częściowo.
Sprawozdanie powinno obejmować:
a) nazwę i adres laboratorium badawczego,
b) nazwę zgłaszającego i producenta (jeżeli nie jest nim zgłaszający),
c) szczegóły dotyczące próbki do badań jak: typ konstrukcji, rodzaj kształtowników i innych materiałów, data produkcji,
d) strona ataku w próbce do badań,
e) zastosowany zestaw narzędzi,
f) zwymiarowany rysunek próbki wraz z wykazem części,
g) szczegóły dotyczące instrukcji instalowania wyrobu - okna,
h) wyniki badań: osiągnięty czas oporu,
i) zakres rozmiarów (asortyment) dozwolony do produkcji,
j) raport w stanie próbki przed badaniem i po badaniu
k) data sprawozdania i podpis osoby odpowiedzialnej.
inż. Zbigniew Czajka
COBR PEWB „Metalplast" Poznań
więcej informacji: Świat Szkla 9/2005