Daszki i często występujące z nimi ścianki boczne przeznaczone są do wykonywania osłon zewnętrznych drzwi wejściowych do budynków przed działaniem opadów atmosferycznych i wiatru.
Mogą być również stosowane jako osłony balkonów, tarasów, witryn sklepowych, bankomatów itp. Stanowią także element wykończeniowo-dekoracyjny, podnoszący estetykę i walory architektoniczne obiektu, w którym są zastosowane.
Rys. 1. Daszek płaski ze ścianką boczną
Rys. 2. Daszek hełmowy ze ścianką boczną
Rys. 3. Daszek łukowy ze ściankami bocznymi
Zagadnienia formalne
W asortymencie daszków, najczęściej występują przeszklone daszki, przy czym jako wypełnienie stosuje się głównie płyty z poliwęglanu (lite lub komorowe) i polimetakrylanu metylu oraz tafle bezpiecznego szkła hartowanego. Daszki o różnych kształtach wraz ze ściankami bocznymi pokazane są na rys. 1÷3.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych określa zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych. Zgodnie z zawartą w niej definicją, wyrobem budowlanym jest rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do obrotu jako wyrób pojedynczy lub zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych.
Tej definicji odpowiadają daszki, będące przedmiotem niniejszej publikacji.
Jednak ustawa zawiera wymóg oznakowania CE lub znakiem budowlanym wyrobów wprowadzonych do obrotu i stosowanych przy wykonywaniu robót budowlanych, co można dokonać po ocenie zgodności z normą lub Aprobatą Techniczną. Na daszki nie ma jednak norm krajowych lub europejskich oraz wytycznych do europejskiej aprobaty technicznej.
Wynika to z faktu, że dokumenty takie wydawane są na podstawie mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych. Wykaz tych mandatów wraz z ich zakresem przedmiotowym zamieszczony jest w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. i nie obejmują one daszków.
Zgodnie więc z obecnie obowiązującymi przepisami, nie jest wymagane znakowanie znakiem budowlanym B lub oznakowaniem CE daszków, gdyż nie podlegają wymaganiom ustawy o wyrobach budowlanych. Wyroby takie powinny być wprowadzane do obrotu zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów.
W ustawie podano, że produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych lub innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć warunkach jego użytkowania, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.
Dla wyrobów nie podlegających wymaganiom ustawy o wyrobach budowlanych, Instytut Techniki Budowlanej udziela dobrowolny dokument – Rekomendację Techniczna ITB. Stanowi ona specyfikację techniczną, pozwalającą na dokonanie oceny zgodności i wydawanie świadectw technicznych (ewentualnie świadectw zgodności), potwierdzających zgodność wyrobów z wymaganiami w niej zawartymi, w celu przedstawienia odbiorcom.
Rys. 4. Łącznik rozporowy typu FISCHER THERMAX
Wymagania ogólne
Do wymagań ogólnych zaliczamy wymagania obligatoryjne, wynikające głównie z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz innych dokumentów techniczno-prawnych.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, zawiera w § 292 i 293 wymagania odnoszące się do daszków.
Podano w nich że:
- wejścia do budynku o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych, mającego pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, należy ochraniać daszkiem o szerokości większej co najmniej o 1 m od szerokości drzwi oraz o wysięgu lub głębokości nie mniejszej niż 1 m w budynkach niskich (o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie) i 1,5 m w budynkach wyższych,
- daszek powinien mieć konstrukcję umożliwiającą przeniesienie ewentualnych obciążeń, jakie w prawdopodobnym zakresie może spowodować upadek okładzin elewacyjnych, skrzydeł okiennych lub szyb,
- daszki powinny być umieszczone na wysokości co najmniej 2,4 m nad poziomem chodnika.
Warto w tym miejscu zauważyć, że będące przedmiotem publikacji przeszklone daszki mające lekką konstrukcję nie spełnią wymagania dotyczącego przeniesienia obciążenia od upadku z wysokości np. 10 m skrzydła okiennego o masie 50 kg.
Tak więc do budynków o wysokości powyżej dwóch kondygnacji nadziemnych stosować należy daszki o wzmocnionej konstrukcji, z odpowiednio wytrzymałymi wypełnieniami jak blacha stalowa czy szkło hartowane wysokiej klasy.
Wymagania w zakresie wytrzymałości
W związku z faktem, że w odniesieniu do daszków nie istnieją Polskie i Europejskie Normy oraz Wytyczne do Europejskich Aprobat, to oprócz już wymienionych w publikacji „wymagań ogólnych”, można wyspecyfikować jeszcze wymagania, które są zawarte w Rekomendacjach Technicznych ITB i w udzielonych na podstawie „starych przepisów” Aprobatach Technicznych. Ustalone w oparciu o te dokumenty wymagania, dotyczące głównie wytrzymałości przeszklonych daszków, przedstawiono poniżej.
1. Odporność wypełnień na uderzenie ciałem twardym
Wypełnienia daszków i ścianek bocznych nie powinny ulegać zniszczeniu (brak pęknięć, mogą występować wgniecenia powierzchni licowej) przy uderzeniu ciałem twardym w postaci kuli stalowej o energii 25 J.
2. Odporność na obciążenia dociskające Daszki i ścianki, poddane oddziaływaniu obciążenia dociskającego o wartości 0,7 kPa, nie mogą wykazywać defektów takich jak: pęknięcia, uszkodzenie mocowań, deformacja trwała.
3. Odporność na obciążenia odrywające Daszki i ścianki, poddane oddziaływaniu obciążenia odrywającego o wartości 0,2 kPa, nie mogą wykazywać defektów takich jak: pęknięcia, uszkodzenie mocowań, deformacja trwała.
4. Szczelność na przenikanie wody opadowej
Daszki i ścianki, poddane próbie ciągłego zraszania wodą z intensywnością 2 l/min na powierzchni 1 m2 w czasie 30 min, nie powinny wykazywać zacieków na styku ze ścianą, do której są zamocowane.
Zasady mocowania
Daszki i ścianki boczne mocowane są do podłoży, którymi są zazwyczaj betonowe lub murowane ściany. Większość producentów zaleca zamocowanie daszków do podłoży charakteryzujących się następującymi parametrami wytrzymałości:
- ściany z niezarysowanego betonu zwykłego, klasy nie niższej niż C15/20 wg normy PN-EN 206-1:2003,
- ściany z cegieł ceramicznych pełnych, klasy nie niższej niż 7,5 wg normy PN-EN 771-1:2006,
- ściany z pustaków ceramicznych, klasy nie niższej niż 15 wg normy PN-EN 771-1:2006,
- ściany z betonu komórkowego, klasy nie niższej niż 3 wg normy PN-EN 771-4:2004.
Podłoża powinny mieć gładkie i niezanieczyszczone powierzchnie oraz zachowane piony i poziomy.
Daszki i ścianki boczne należy mocować do podłoży za pomocą łączników rozporowych, odpowiednio dobranych przez użytkownika do materiału, z którego wykonana jest ściana o nośności dostosowanej do masy i przewidywanego obciążenia, oraz dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie tzn. mających aktualne krajowe lub europejskie Aprobaty Techniczne. Zalecane jest stosowanie co najmniej trzech łączników rozporowych, usytuowanych zgodnie z parametrami montażowymi podanymi w Aprobacie lub informacjach producenta. Mogą to być również stosowane łączniki wklejane lub rozporowe, stosowane w mocowaniu balustrad.
Standardowych łączników rozporowych nie należy stosować do montażu daszków na ścianach z warstwą izolacyjną lub listwami elewacyjnymi. Jeżeli występuje taka konieczność, to należy opracować indywidualny system mocowania poprzez element pośredni lub zastosować specjalne łączniki rozporowe np. typu FISCHER THERMAX. Łączniki te mają samonawiercający stożek poliamidowy, którego ostrza w trakcie wkręcenia powodują wycięcie otworu w tynku i warstwie izolacyjnej (rys. 4).
Mocowanie wypełnień daszków
Przedmiotem publikacji są daszki z wypełnieniami w postaci szkła lub przeźroczystego tworzywa sztucznego. Tafle szkła lub płyty tworzywa instalowane są w ramach lub bezpośrednio do konstrukcji nośnej daszka.
Daszki i ścianki boczne składają się zazwyczaj z konstrukcji wykonanej z kształtowników aluminiowych lub stalowych oraz wypełnienia z przepuszczających światło płyt z tworzywa sztucznego jak lite albo komorowe płyty poliwęglanowe, płyty z polimetakrylanu metylu (PMM) oraz poliestrowe i z PVC. Jako wypełnienie stosowane jest także szkło hartowane.
Do osadzenia wypełnienia w postaci płyty tworzywowej lub tafli szkła w ramę z kształtowników stosowane są uszczelki z gumy pełnej na bazie kauczuku lub elastomeru termoplastycznego.
W zależności od typu i rozmiaru daszka lub ścianki, ich konstrukcja:
- jest zespolona na stałe wraz z wypełnieniem w procesie produkcyjnym u wytwórcy,
- składa się z elementów liniowych i wypełnienia, przeznaczonych o skręcania bezpośrednio przed montażem na obiekcie.
W trakcie montażu daszków i ścianek, należy zabezpieczyć za pomocą odpowiednich uszczelek kanały płyt komorowych oraz przekroje kształtowników, przed możliwością wniknięcia pyłu, kurzu i wody opadowej.
Do łączenia i mocowania elementów daszków, w tym wypełnień, stosowane są głównie wiercące wkręty samogwintujące.
Daszki wykonywane z samej tafli szklanej mogą być mocowane do podłoża bezpośrednio (bez ramy konstrukcyjnej), za pomocą mechanicznych łączników punktowych i cięgien.
Rys. 5. Wymagania wymiarowe dotyczące daszków:
– w budynku niskim L ≥ 1000 mm
– w budynku średniowysokim i wysokim L ≥ 1500 mm
Zakres i warunki stosowania
Producenci daszków i ścianek bocznych podają w swych dokumentach, którymi były Aprobaty Techniczne a obecnie są Rekomendacje Techniczne ITB oraz w materiałach informacyjnych, że wyroby te przeznaczone są do wykonywania m.in. osłon nad wejściami do budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
Dodają także, że daszki powinny być stosowane zgodnie z projektem technicznym, opracowanym dla określonego obiektu budowlanego, z uwzględnieniem przepisów techniczno-budowlanych, a w szczególności rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. Rozporządzenie dotyczy wymagań technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które w odniesieniu do wymiarów daszków przedstawiono na rys. 5.
Daszki o lekkiej konstrukcji, które są przedmiotem niniejszej publikacji, mają głównie następujący asortyment wymiarowy: szerokość S od 1200 do 2000 mm i głębokość l od 600 do 900 mm.
Wymaganą więc przepisami minimalną szerokość 1900 mm (1000 mm + minimalna szerokość drzwi w świetle ościeżnicy SD = 900 mm) mają tylko daszki o maksymalnym wymiarze 2000 mm, natomiast minimalnej głębokości 1000 mm nie ma żaden z analizowanych daszków.
Tak więc w świetle obowiązujących w Polsce przepisów, zarówno ze względów wytrzymałościowych (lekka konstrukcja) jak i wymiarowych, zakres stosowania prezentowanych daszków nad drzwiami wejściowymi ograniczony jest do:
- budynków jednorodzinnych,
- budynków wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej o maksymalnej wysokości dwóch kondygnacji.
Producenci daszków podają jako jeden z podstawowych warunków użytkowania zastrzeżenie, że lekkie przeszklone zadaszenia nie są przystosowane do udźwigu masy ciała człowieka, więc nie należy po nich chodzić. Nie są też odporne na spadające z wysoka nawisy śniegu i brył lodu, a zalegający śnieg należy regularnie usuwać z połaci daszka.
inż. Zbigniew Czajka
Zakład Aprobat Technicznych
ITB
Literatura
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881)
- Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisje Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów (M.P. nr 32, poz. 571)
- Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275)
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 + późniejsze zmiany)
- Aprobaty Techniczne i Rekomendacje Techniczne Instytutu Techniki Budowlanej
- Aprobaty Techniczne Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego PEWB „Metalplast”
- Katalogi wyrobów firm: GLASS PARTNERS, HORIZ AL, REYNAERS ALUMINIUM, DECORA, POLBUD, NIERTECH i SKAŁA
- Wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych ETAG nr 008 Zestawy do wykonywania schodów prefabrykowanych
Normy:
1) PN-B-02003:1982 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne terminologicznie. Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe
2) PN-EN 206-1:2003 Beton. Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność
3) PN-EN 771-1:2006 Wymagania dotyczące elementów murowych. Część 1: Elementy murowe ceramiczne
4) PN-EN 771-4:2004 Wymagania dotyczące elementów murowych. Część 4: Elementy murowe z autoklawizowanego betonu komórkowego
5) PN-EN 12150-1:2002 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis
6) PN-EN ISO 12543-2:2000/A1:2005 Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Bezpieczne szkło warstwowe
7) PN-EN 12500:2002 Ochrona materiałów metalowych przed korozją. Ryzyko korozji w warunkach atmosferycznych. Klasyfikacja, określenie i ocena korozyjności atmosfery
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły tego autora:
- Przeszklone daszki – wymagania, mocowanie, stosowanie, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2010
- Przeszklone balustrady - wymagania, mocowanie, stosowanie , Zbigniew Czajka, Świat Szkla 5/2010
- Elementy mocujące ościeżnice okien, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2010
- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła nr 7-8/2009
- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009
- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009
- Łączniki do punktowego mocowania szkła Cz. 3, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 3/2009
- Łączniki do mechanicznego mocowania szklanych elewacji Cz. 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2009
- Łączniki do mechanicznego mocowania szklanych elewacji Cz. 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2008
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009
- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008
- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008
- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008
- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008
- Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2008
- Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2007
- Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007
- Wymagania i badania niezbędne do oznakowania CE okien według zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1. Część 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2007
- Wymagania i badania niezbędne do oznakowania CE okien według zharmonizowanej normy europejskiej EN 14351-1. Część 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2007
- Ocena zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności Część 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 3/2007
- Ocena zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących ognioodporności i/lub dymoszczelności. Część 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2007
- Właściwości eksploatacyjne i klasyfikacja drzwi zewnętrznych, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2007
- Właściwości eksploatacyjne i klasyfikacja okien, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2006
- Okna i drzwi bez właściwości związanych z odpornością ogniową, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2006
- Napędy do drzwi automatycznych - wymagania zawarte w przepisach i normach, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2006
- Markizy pionowe i fasadowe oraz osłony przeciwsłoneczne, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 2/2006
- Przepisy dotyczące okien, drzwi i bram a "Warunki technicznie..." , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2006
- Zasady wprowadzania do obrotu automatycznych napędów i drzwi z napędem , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2005
- Zagadnienia dotyczące normalizacji żaluzji i zasłon, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2005
- Daszki nad drzwiami wejściowymi , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2005
- Odporność na włamanie okien a tymczasowe normy europejskie ENV (prenormy) , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2005
- Drzwi z napędem automatycznym - wymagania w świetle norm, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2005
- Żaluzje i zasłony przeciwsłoneczne, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 6/2005
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2010
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne