W budownictwie coraz drożej
    W II połowie ub. roku Urząd Zamówień Publicznych przeprowadził 128 obligatoryjnych kontroli uprzednich. Było ich o ok. 10% mniej niż w I półroczu ub. roku (143 takie kontrole) i o ok. 5% mniej niż w II półroczu 2006 roku. (135). Jednak te spadki należy uznać za nieznaczne, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że w ramach nowelizacji Prawa Zamówień Publicznych aż dwukrotnie wzrosły progi wartości zamówień podlegających takiej kontroli - z 5 mln do 10 mln zł w przypadku zamówień na dostawy i usługi oraz z 10 mln do 20 mln zł w przypadku robót budowlanych. Wskazuje to więc na rosnącą liczbę zamówień o znacznych wartościach, które często współfinansuje Unia Europejska.
    Łączna wartość szacunkowa skontrolowanych w tym okresie postępowań wyniosła ok. 22,5 mld zł (w poprzednim półroczu - 22,6 mld zł). W 2006 roku kwoty te wyniosły odpowiednio 19 i 15 mld zł. Średnia wartość kontrolowanego postępowania wzrosła do ok. 175 mln zł z poziomu 158 mln zł w poprzednim półroczu.
    Tymczasem wartość ofert, uznanych w tych postępowaniach za najkorzystniejsze, przekroczyła 24 mld złotych. Różnica w wysokości ok. 1,5 mld zł wynika przede wszystkim ze znacznego wzrostu cen robót budowlanych. Największa wystąpiła w postępowaniu na rozbudowę warszawskiej oczyszczalni ścieków Czajka (ponad 500 mln zł). Znaczne rozbieżności wystąpiły też w trzech postępowaniach na budowę poszczególnych odcinków drogi ekspresowej S3 Szczecin – Gorzów Wlkp.: wyniosły odpowiednio 159 mln, 126 mln i 140 mln zł. Cena najkorzystniejszej oferty na budowę odcinka autostrady A1 przewyższała wartość szacunkową o ok. 125 mln zł, a na modernizację linii kolejowej E-20 na odcinku Siedlce-Terespol – o ok. 94 mln zł. W pozostałych postępowaniach na roboty budowlane średnia różnica pomiędzy ceną wybranej oferty a wartością szacunkową zamówienia wyniosła ok. 37 mln zł.
    Wartość ofert uznanych za najkorzystniejsze znacznie przewyższała także środki, jakie zamawiający zamierzali przeznaczyć na sfinansowanie danej inwestycji. Powodowało to konieczność unieważniania postępowań lub – o ile było to możliwe - zwiększenia budżetów danego przedsięwzięcia.
    Z drugiej strony konsekwencją znacznego wzrostu cen robót stały się też problemy wykonawców z realizacją zamówień za cenę ustaloną w umowie. Taka sytuacja, jak podkreślają analitycy urzędu, utrudnia gospodarowanie środkami publicznymi i stwarza ryzyko dla powodzenia realizacji części przedsięwzięć.

Najczęściej przetarg nieograniczony
    Połowę skontrolowanych postępowań prowadzili zamawiający klasyczni, a drugą połowę – sektorowi. Przy tym pierwsza grupa udzieliła zamówień na łączną wartość ok. 9 mld zł, druga zaś – na ok. 13,5 mld zł.
    24 skontrolowane postępowania (ok. 19%) dotyczyły zamówień na dostawy, 66 z nich (ok. 51%) – na usługi, a 38 (ok. 30%) - na roboty budowlane.
    Jak pokazują dane UZP, najczęściej stosowanym trybem udzielenia zamówień o znacznej wartości jest przetarg nieograniczony (55%). Pozostałe tryby wykorzystywane są rzadziej, niektóre zaś, jak np. dialog konkurencyjny czy aukcja elektroniczna, nie były stosowane w ogóle.
    Liczba postępowań prowadzonych w trybie zamówienia z wolnej ręki zmalała z 44% w poprzednim półroczu do 24%. W przypadku zamówień współfinansowanych ze środków unijnych spadek ten był jeszcze bardziej widoczny: w II półroczu ub. roku nie odnotowano ani jednego takiego postępowania. Jednak nawet poziom 24% oceniany jest przez specjalistów z UZP jako bardzo wysoki, dlatego kontrolerzy UZP mają się przyglądać zasadności wyboru tego najmniej konkurencyjnego trybu ze szczególną uwagą.

Trzy czwarte z naruszeniami

    96 kontroli (75% ich ogólnej liczby) zakończyło się stwierdzeniem naruszeń przepisów ustawy. Jednocześnie w porównaniu z poprzednim półroczem z 33% do 25% spadła liczba postępowań, w których nie stwierdzono żadnych naruszeń ustawy. Było ich tylko 32.
    Spadła liczba kontroli, w których wykryto wyłącznie naruszenia formalne niemające wpływu na wynik postępowania – z 60% do 51%. Jednocześnie jednak wzrosła z 3,5% do 20% liczba spraw, w których zalecono usunięcie stwierdzonych naruszeń.
    Spośród kontroli, w których ujawniono naruszenia ustawy Prawo Zamówień Publicznych:
● w 5 przypadkach (ok. 4%) zalecono unieważnienie postępowania,
● w 25 postępowaniach (ok. 20%) zalecono usunięcie stwierdzonych naruszeń,
● w 66 postępowaniach (ok. 51%) stwierdzono uchybienia formalne, które nie stanowiły rażącego naruszenia ustawy i nie miały wpływu na wynik postępowania.


Z wykorzystaniem unijnych pieniędzy
    25 spośród przeprowadzonych kontroli (ok. 20%) dotyczyło zamówień współfinansowanych przez Unię Europejską. Ich wartość przekraczała 6,2 mld zł, Jest to poziom porównywalny z odnotowanym w I półroczu ub. roku (6,6 mld zł). Przeciętna wartość postępowania prowadzonego z udziałem środków UE wyniosła ok. 248 mln złotych. Niemal wszystkie te zamówienia dofinansowywał Fundusz Spójności. Zaledwie jedno zamówienie – na dostawę autobusów szynowych – zostało dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
    Co prawda liczba skontrolowanych postępowań, w finansowanie których zaangażowane są środki unijne, spadła o ok. 14% (w I półroczu ub. roku ich udział wynosił 34%), ale coraz więcej takich postępowań zostaje przez Prezesa UZP objętych kontrolą następczą, prowadzoną na wnioski instytucji zarządzających i pośredniczących we współpracy z funduszami UE. Dlatego ogólna liczba skontrolowanych zamówień finansowanych ze środków unijnych w ub. roku wzrosła.
    Wśród zamawiających, wykorzystujących dofinansowanie Unii, przeważały spółki komunalne działające w sektorze wodno-kanalizacyjnym (13 przypadków – 52%), jednostki samorządu terytorialnego (6 przypadków – 24%) oraz jednostki administracji rządowej (5 przypadków – 20%).
    Najczęściej kontrolowano takie postępowania prowadzone przez:
● Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (łączna wartość szacunkowa 4 skontrolowanych zamówień wyniosła ok. 2,4 mld zł),
● Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie (3 zamówienia na ok. 2 mld zł),
● Łódzką Spółkę Infrastrukturalną (3 zamówienia na ok. 470 mln zł),
● Gminę Zabrze (4 zamówienia na ok. 450 mln zł).

    Przedmiotem zdecydowanej większości zamówień współfinansowanych ze środków unijnych były roboty budowlane – 24 postępowania (tylko jedno zamówienie dotyczyło dostaw). Zlecano głównie budowę bądź modernizację wodociągów i kanalizacji oraz wykonanie dróg.
    Najczęściej wybieranym trybem udzielenia zamówienia również był przetarg nieograniczony (84% przypadków). 12% postępowań prowadzono w trybie przetargu ograniczonego i 4% - w trybie negocjacji z ogłoszeniem.

Poważne błędy i unieważnienia
    Spośród postępowań, w których popełniono najpoważniejsze błędy i w związku z tym zalecono ich unieważnienie, dwa dotyczyły zamówień na roboty budowlane.
    Pierwsze to postępowanie prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Chrzanowie na budowę kanalizacji. Jego wartość szacunkowa wynosiła prawie 57 mln zł.
    Zamawiający sformułował warunek udziału w postępowaniu, zgodnie z którym wykonawcy musieli mieć doświadczenie w wykonaniu co najmniej jednej roboty budowlanej, polegającej na budowie kanalizacji o określonej długości łącznej, z rur o określonej średnicy. W trakciepostępowania jeden z wykonawców poprosił o wyjaśnienie, czy wystarczające będzie doświadczenie konsorcjum, którego uczestnicy zrealizowali w wymaganym okresie kilka dużych budów kanalizacji o łącznej długości przekraczającej wymaganą długość, lecz pojedynczo żadna z tych kanalizacji jej nie przekraczała. Zamawiający odpowiedział, że kluczowe dla zrozumienia tego warunku są słowa „długości łącznej”, co należy interpretować jako możliwość sumowania długości kanalizacji
    Według kontrolerów dokonana przez zamawiającego interpretacja była niedozwoloną modyfikacją warunku udziału w postępowaniu. Miała ona także wpływ na wynik postępowania, ponieważ żaden z dwóch wykonawców, których oferty nie zostały odrzucone, nie wykazał się wymaganym doświadczeniem, lecz sumą kilku robót. W związku z tym zalecono unieważnienie postępowania.
    Drugie wadliwe postępowanie dotyczyło modernizacji systemu zasilania Łodzi w wodę, które w trybie przetargu nieograniczonego prowadziła Łódzka Spółka Infrastrukturalna. Wartość szacunkowa zamówienia wynosiła 73 mln zł. Zamawiający popełnił w nim podobne błędy.
    W ogłoszeniu o zamówieniu oraz w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wymagał on od wykonawców doświadczenia w wykonaniu co najmniej jednego zlecenia dot. modernizacji sieci wodociągowej w określonej technologii, o określonej łącznej długości oraz o określonej wartości minimalnej. Na pytanie jednego z wykonawców zamawiający odpowiedział, że wykonawca może przedstawić jedno zamówienie o wskazanych parametrach lub kilka zamówień o łącznej długości i o łącznej wartości minimalnej.
    Stwierdzono więc, że ta interpretacja warunku udziału w postępowaniu była niedozwoloną modyfikacją tego warunku i stanowiła rażące naruszenie przepisów ustawy. W tym przypadku również zmiana tego warunku miała wpływ na wynik postępowania, ponieważ żaden z dwóch wykonawców, których oferty nie zostały odrzucone, nie wykazał się pierwotnie wymaganym doświadczeniem.
    Zamawiający popełnił też kolejne błędy. Bezpośrednio przed otwarciem ofert podał kwotę, jaką zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie tej inwestycji – było to 16.8 mln euro. Tymczasem dwie złożone oferty opiewały na 56,7 mln oraz na 33,33 mln euro.
    W tej sytuacji uchwałą nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki zwiększono kwotę na realizację tego zamówienia do ok. 24,85 mln euro. Ponieważ ta kwota i tak była niższa od podanej w najtańszej ofercie, zarząd firmy miał przeprowadzić z wybranym wykonawcą negocjację w celu obniżenia zaoferowanej przez niego ceny z jednoczesną zmianą sposobu spełnienia świadczenia.
    Ta zmiana „sposobu spełnienia świadczenia”, która dawała szanse na zmniejszenie kosztów miała polegać m.in. na:
● zmianie technologii wykonania niektórych odcinków rurociągu;
● zmniejszeniu parametrów pomp;
● możliwości zastosowania drenażu szczelinowego z materiałów odpornych na korozję, nie tylko ze stali nierdzewnej (jak wymagano w specyfikacji istotnych warunków zamówienia).

     Wykonawca zgodził się na taką zmianę reguł gry. Innego zdania był Urząd Zamówień Publicznych, który uznał takie praktyki za niedopuszczalne. Przypomniał, że art. 140 ust. 2 ustawy Prawo Zamówień Publicznych, na który powoływał się zamawiający, co prawda dopuszcza zmianę sposobu spełnienia świadczenia przed zawarciem umowy, ale w szczególnie uzasadnionych przypadkach i pod sprecyzowanymi warunkami:
● na skutek okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili wyboru najkorzystniejszej oferty, lub
● kiedy zmiany te są korzystne dla zamawiającego.

    Zatem zmiany sposobu spełnienia świadczenia nie mogą dotyczyć zobowiązań wykonawcy zawartych w ofercie, które były oceniane w toku postępowania.

Uchybienia do usunięcia
    Do 25 zamawiających skierowano zalecenia usunięcia naruszeń. Zalecenia takie są wydawane w sytuacji, kiedy stwierdza się naruszenie przepisów ustawy w sposób, który może mieć wpływ na wynik postępowania, ale kiedy możliwe jest usunięcie tych naruszeń jeszcze przed zawarciem umowy.
    Zalecenia tego rodzaju dotyczyły m.in. sytuacji, gdy:
● w postępowaniach prowadzonych w trybie zamówienia z wolnej ręki zaproszeni do negocjacji wykonawcy nie przedstawiali w ogóle żądanych dokumentów lub też przedkładali dokumenty wadliwe - np. oświadczenie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu podpisane przez osobę nieuprawnioną do reprezentowania firmy lub zaświadczenie z urzędu skarbowego i ZUS dotyczące innej spółki niż wykonawca (choć wchodzącej w skład tej samej grupy kapitałowej);
● w postępowaniach prowadzonych w trybie przetargu nieograniczonego wykonawcy nie dołączyli do ofert wszystkich żądanych dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub dołączyli dokumenty dotknięte wadą. Dotyczyło to m.in. postępowania, w którym zamawiający żądał, aby wykonawcy dysponowali określoną liczbą maszyn oraz co najmniej dwoma pracownikami do obsługi każdej z nich. Tymczasem wykonawca, którego ofertę uznano za najkorzystniejszą, nie wykazał wystarczającej liczby pracowników w stosunku do liczby posiadanych maszyn.

Aleksander Sztorm

więcej informacji: Świat Szkła 6/2008
  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.