Niewłaściwy dobór drewna
Dobór drewna na ramy warstwowo klejone ma zasadniczy wpływ na całkowitą jakość okien drewnianych. Polega on na dobraniu takiego drewna sosnowego (najczęściej używanego do produkcji okien), które pochodzi z promieniowego przetarcia. To w efekcie daje na płaszczyznach elementów klejonych przekroje promieniowe (o stosunkowo niskich współczynnikach pęcznienia i kurczenia się drewna),a zewnętrzną tego oznaką jest prostopadły do płaszczyzn układ słojów lub też zbliżony do prostopadłego. W efekcie końcowym elementy te stosunkowo mało się kurczą i pęcznieją zachowując swój pierwotny kształt.
Zastosowanie przekrojów stycznych w zewnętrznych elementach ram klejonych będzie skutkować ich dużym kurczeniem się przy wysychaniu drewna i odchylaniu się profilu osłaniającego szybę od płaszczyzny szyby, co z kolei prowadzić będzie do rozerwania uszczelnienia silikonowego szyby, jej rozszczelnienia i wnikania we wrąb szybowy wody opadowej.
Okna takie znacząco szybko tracą swoje walory izolacyjne (termiczne, dźwiękowe), szczelność, a także trwałość, ponieważ znajdująca się we wrębach okiennych woda powoduje przyspieszone gnicie drewna. Efekty tego zjawiska są szczególnie widoczne w oknach pokrytych ciemnymi powłokami ochronnymi, montowanymi od strony nasłonecznienia, a jest ono widoczne już po roku użytkowania okien i to wraz z wyraźnym uszkodzeniem zewnętrznej powłoki ochronnej.
Brak klasycznej impregnacji ram okiennych
Powszechnie występująca u producentów okien dążność do obniżania kosztów produkcji powoduje, że nie stosują oni powszechnie impregnacji drewna (pomimo tego że PN określa taką konieczność, określając również głębokość takiej impregnacji na min. 2 mm w głąb drewna).
Brak impregnacji powoduje, że woda w postaci pary lub tzw. woda wolna opadowa bez przeszkód wnika w drewno, szczególnie szybko w jego warstwy powierzchniowe. Nowoczesne, obecnie stosowane powłoki nie chronią drewna przed wilgocią – są one półprzepuszczalne dla pary wodnej.
Tylko prawidłowo wykonana impregnacja drewna, z zastosowaniem wysokiej jakości impregnatów ogranicza zasadniczo to zjawisko (dobry impregnat zawiera w swoim składzie środki grzybo- i bakteriobójcze oraz środki hydrofobowe, blokujące wnikanie wody w drewno), co skutkuje zmniejszeniem pęcznienia, a przy schnięciu kurczeniem się drewna, pomniejszając tendencję ramy do odkształcania się.
Niewłaściwe wykonanie wrębów pod szyby zespolone
Właściwy wrąb pod szyby zespolone powinien mieć szerokość odpowiednią do grubości zestawu szyb i głębokości około 18 mm tj. taką, która gwarantuje całkowite zakrycie (z zapasem 4-5 mm) ramki dystansowej przez zewnętrzną przylgę przyszybową i tzw. kitlistwę.
Osłonięcie drewnem strefy ramki dystansowej poprawia izolacyjność termiczną okien, ponieważ izolacyjność szyb zespolonych w strefie ramki jest wyraźnie niższa niż w pozostałych. Jednocześnie w zewnętrznej przyldze przyszybowej i w listwie szklarskiej (kitlistwie) muszą być wykonane odpowidniej wielkości kanały na uszczelnienie silikonowe. Kanały te służą do wprowadzenia w nie uszczelnienia, najczęściej silikonowego, gwarantującego szczelność osadzenia szyb w ramie. Powinny one mieć głębokość 5-8 mm i szerokość 3 mm. Szczególnie ważna jest ich szerokość ze względu na grubość nakładanej warstwy uszczelniającej – silikonu.
Jest to podyktowane jego elastycznością czyli możliwością maksymalnego rozciągania się przy zachowaniu przyczepności i spoistości gwarantującej szczelność. Ta właściwość silikonu określana jest mianem współczynnika elastyczności. Im współczynnik jest większy, tym silikon lepiej uszczelnia oszklenie przy odkształceniach ram okiennych. Jednak współczynnik ten nie ma nieskończonych wartości, a przy bardzo dobrym silikonie ma wartość (na ogół) nie większą niż 30%.
Jak wynika z analizy szerokości wrębu i współczynnika elastyczności (30%) maksymalne odkształcenie ramy w obrębie szyby, przy zachowaniu szczelności szklenia, nie może przekroczyć 1 mm. Jest to praktycznie niewielka wartość, która może być zachowana tylko w przypadku wykonania ram okiennych z drewna klejonego warstwowo, z elementów o prostopadłym układzie słojów (przekroje promieniowe).
W przypadku wykonania ram z poziomym układem słojów wielkość odchylenia przylgi ramy od płaszczyzny szyby może dochodzić nawet do kilku mm (szczególnie w oknach z ciemną powłoką ochronną od strony większego nasłonecznienia). Jest to jeden z negatywnych efektów złego doboru drewna, inne to pękanie powłoki ochronnej, pojawienie się powierzchniowych pęknięć drewna, a nawet rozdzielanie się połączeń czopowych w narożach.
Ważnym elementem procesu produkcji okien drewnianych na etapie obróbki profilowej jest prawidłowe wykonanie kanałów silikonowych. Kanały te wykonane w przylgach przyszybowych powinny mieć min. wymiary: szer. 3,5 mm i gł. – 6 mm. Wymiary te gwarantują właściwe wykonanie uszczelnień szyb, a wynikają z technologii nanoszenia silikonu, jego elastyczności oraz estetyki i ustalone zostały w oparciu o wieloletnie doświadczenia.
W/w wymiary dotyczą wrębu po nałożeniu powłoki ochronnej i powinny być powiększone o jej grubość przy wykonywaniu ich w drewnie surowym. Dokładność wykonania wrębu szybowego jest ważnym elementem prawidłowego jej zamocowania w ramie okiennej. Dotyczy to również płaszczyzny przylegania szyby do przylg przyszybowych, które po montażu ramy muszą leżeć w jednej płaszczyźnie. Każde odchylenie od niej (najczęściej spotykane w narożach ramy) powoduje, że szyba niejednakowo do niej przylega i zmienia się też szerokość kanału silikonowego, co utrudnia jego równomierne wypełnienie silikonem.
Złe osadzenie szyb w ramach
Przed przystąpieniem do montażu szyb należy dokonać ich klimatyzacji na hali montażowej, tj. doprowadzenia ich do temperatury otoczenia oraz osuszenia ich powierzchni ze skroplonej pary wodnej (szczególne natężenie tych zjawisk występuje w okresach jesienno-zimowych, wiosenno-zimowych lub zimowych).
Jeśli na szybach występuje rosa lub kurz, to takie szyby nie nadają się do szklenia, ponieważ żaden silikon nie będzie miał właściwej przyczepności do takich powierzchni i uszczelnienie szyb w ramie będzie właściwie żadne. Podobne zjawisko może wystąpić na ramach okiennych, jeśli powłoki ochronne będą wilgotne lub brudne. Również w tym przypadku przyczepność silikonu będzie niedostateczna.
Niewłaściwe ułożenie szyb z powłokami termoizolacyjnymi
Najczęściej stosowanymi szybami w oknach jednoramowych drewnianych są szyby zespolone, z których jedna szyba jest pokryta powłoką termoizolacyjną, odbijającą promieniowanie podczerwone (ciepło), co poprawia właściwości izolacji termicznej szyb i całych okien. Ponieważ warstwa ta jest umiejscowiona na wewnętrznej powierzchni szyb i jest przeźroczysta, to nie jest widoczna na tzw. pierwszy rzut oka.
W związku z tym zdarza się, że zestaw szybowy zostaje odwrócony przy wkładaniu go w ramę Jest to błąd sporadyczny, ale występujący u producentów, u których szklenie wykonują pracownicy o małym doświadczeniu lub niedostatecznym wyszkoleniu. A wtedy szyba z warstwą termoizolacyjną znajduje się na zewnętrznej stronie okna. Skutki takiego umiejscowienia szyby w oknie są bardzo negatywne dla użytkowników, ponieważ okna takie tracą znacząco na izolacyjności termicznej, na szybach występuje zjawisko ich roszenia, a przy ostrych zimach nawet przemarzania.
Niedostateczne uszczelnienie szyb w ramach
Montaż szyb to operacja, która, o ile jest źle wykonana, wpływa negatywnie na stabilny kształt okna-ramy i jego szczelność. Dobrze zamontowana szyba w ramie nie może się przemieszczać. Szyba powinna być dokładnie dosunięta do wykonanych w ramie przylg i zablokowana we wrębie odpowiednio rozmieszczonymi podkładkami.
Podkładki te muszą mieć szerokość równą grubości zestawu szybowego i grubość dostosowaną do wielkości luzu wrębowego. Kształt podkładek musi zapewniać swobodny przepływ wody w kanałach wrębowych odwadniających na zewnątrz ramy. Rozmieszczenie podkładek określa album typowej stolarki budowlanej. A powinny być one rozmieszczone w następujący sposób: dwie w dolnym narożu zawiasowym, w odległości 15-20 cm od naroża, w tym jedna na ramiaku poziomym,jedna na pionowym. Następnie dwie podkładki powinny być umieszczone w narożu przeciwległym. Podkładki powinny znaleźć się również w głównym narożu zawiasowym i przeciwległym narożu dolnym. Wszystkie podkładki powinny być zamocowane trwale do ramy okna, ponieważ ich położenie nie może się zmieniać (a może mieć to miejsce podczas transportu).
Niewłaściwy dobórśrodków uszczelniających
Pewne i trwałe osadzanie szyb w ramie zapobiega ich przemieszczaniu się, co jest gwarancją szczelności ich osadzenia oraz trwałego zachowania kształtu skrzydeł okiennych. Ważną operacją jest też montaż listew przyszybowych. Muszą być one ucięte na ukos i maksymalnie dociśnięte do szyby. Najpewniejszą metodą ich montażu jest przymocowanie do ramy wkrętami, które powinny być używane głównie w oknach o podwyższonej izolacyjności akustycznej, antywłamaniowych i o podwyższonej odporności ogniowej (ogólnie z szybami specjalnymi). W zwykłych oknach listwy przyszybowe mocowane są przy użyciu specjalnych sztyftów, wbijanych we wrąb silikonowy (wówczas są one pokryte silikonem i są niewidoczne). Wbijane przy zastosowaniu specjalnych pistoletów sztyfty nie mogą dotykać do krawędzi szyb, ponieważ będą one powodować pękanie szyb.
Po montażu listew należy uszczelnić dwustronnie szyby silikonem. Nakładanie powinni wykonywać doświadczeni pracownicy, ponieważ od ich umiejętności zależy jakość nałożenia uszczelnienia. Prawidłowo nałożony silikon powinien całkowicie wypełniać kanał silikonowy, a jego powłoka zewnętrzna powinna być gładka i jednakowa na całej długości oraz lekko wypukła, co zapewni swobodny spływ wody po jej powierzchni.
mgr inż. Andrzej Podobas
zdjęcia: SOKÓŁKA OKNA I DRZWI
więcej informacji: Świat Szkła 9/2007
