Werandy, oranżerie, ogrody zimowe – te same problemy
|
W krajach wysoko rozwiniętych znajdujących się w strefie klimatycznej umiarkowanej popularne są przydomowe przeszklone obiekty, najczęściej nazywane ogrodami zimowymi.
Bywają one od momentu wzniesienia budynku nieodłącznym elementem jego architektury, bądź też powstają z czasem – są dobudowywane lub ustawiane jako wolno stojące.Wprowadzenie
Znacznie przeszklone lub całoszklane dobudówki towarzyszą głównie budynkom jednorodzinnym. Obiekty takie nie stanowią same w sobie żadnej specjalnej nowości ze względu na pełnione funkcje, wielkość, czy nawet wygląd.
Także i u nas znane są od bardzo dawna (XVIII-XIX w.) pod różnymi nazwami – jako werandy przeszklone, oranżerie, przeszklone przestrzenie dodatkowe – przy czym były to obiekty o znacznej powierzchni przeszkleń, a tylko wyjątkowo jako całkowicie szklane.
Niemal powszechnie użytkowane były przeszklone werandy (zwłaszcza w okresie międzywojennym i tuż po nim) w miejscowościach wypoczynkowych – uzdrowiskowych lub podmiejskich (jak podwarszawski Konstancin czy Świder).
Duże obiekty, typu oranżerie, wznoszone były głównie przy rezydencjach i w parkach oraz ogrodach botanicznych, np. bardzo znane oranżerie w Łazienkach Królewskich w Warszawie, w Poznaniu, w Gliwicach.
Nowością w obecnie wznoszonych ogrodach zimowych jest to, że są obiektami technologicznie dopracowanymi, przebadanymi w laboratoriach, o określonych właściwościach użytkowych, wznoszone przez wyspecjalizowane zespoły – niekiedy nawet w całości montowane u producenta.
Technologia
Obecne ogrody zimowe cechuje duża różnorodność materiałów, z jakich mogą być wznoszone oraz to, że przestały być efektem rzemiosła. Dostępność i wielorakość materiałów, z których są projektowane oraz łatwość technologiczna ich wznoszenia – z profili drewnianych, aluminiowych, PVC, z profili łączonych aluminiowo-drewnianych, aluminiowo-tworzywowo-drewnianych – sprzyja ich rozpowszechnianiu.
Obecnie można przyjąć, że ogrody zimowe buduje się nieomal wyłącznie z profili stanowiących element określonego systemu fasadowego i okienno-drzwiowego, wraz z oszkleniami specjalnymi – czyli z elementów składowych przebadanych pod względem izolacyjności termicznej, szczelności i wytrzymałości. Z doniesień prasowych wynika, że obecnie w krajach EU ponad 70% obiektów tego typu wykonuje się z profili aluminiowych, przeważnie tzw. ocieplonych, w tym wielomateriałowych. Rozwiązania konstrukcyjne dla ogrodów zimowych znajdują się niemal we wszystkich ofertach firm producentów profili. Można w pewnym uproszczeniu przyjąć, że ogrody zimowe wznoszone obecnie wykonywane są w dużej mierze z prefabrykatów. Poniżej wymienione są ich podstawowe elementy składowe.
Elementy konstrukcyjne ogrodów zimowych
● konstrukcja obiektu wykonana z profili ocieplonych lub tzw. „zimnych”, w zależności od przeznaczenia obiektu;
● oszklenia dobierane pod względem właściwości izolacyjności termicznej U, pod względem przepuszczalności światła LT i energii słonecznej g oraz ze względów wytrzymałościowych i ochronnych (ściany i zadaszenie);
● opcjonalnie stosowane bywają oszklenia tzw. samoczyszczące;
● drzwi i okna przesuwne, odpowiednie do konkretnego zastosowania;
● stosowane mogą być i są zalecane również szklane drzwi harmonijkowe;
● rzadziej są stosowane (chociaż wygodne) okna lamelowe.
Elementy wyposażenia
● sterowane automatycznie lub ręcznie urządzenia wentylacyjne, zapewniające niezbędną ilość wymian powietrza na godzinę i regulujące temperaturę i wilgotność powietrza w obiekcie;
● okresowo wprowadzane zacienienie – żaluzje, zasłony materiałowe itp.;
● opcjonalnie stosowane systemy ogrzewania podłogowego. Obecne ogrody zimowe montowane są głównie przez przeszkolone zespoły związane z firmami produkującymi profile.
Wymagania techniczne
Od kilku lat trwają próby wprowadzenia uregulowań dla wymagań technicznych i klasyfikacji tych form zabudowy. Istnieje coraz bogatsze piśmiennictwo związane tematycznie. Problematyka wymagań jest obecnie wszechstronnie fachowo analizowana m.in. na podstawie obserwacji istniejących już konstrukcji tego typu. W trybie ciągłym opracowywane są przez niemieckie Zrzeszenie Producentów Ogrodów Zimowych zalecenia odnośnie wznoszenia i eksploatacji omawianych obiektów. Złożoność problematyki powoduje, że zamknięcie etapu wprowadzenia uregulowań przewidziane jest dopiero w przyszłości.
Poniżej przytoczone są wybrane fragmenty tych prac:
Podział przeszklonych obiektów dodatkowych ze względu na planowany ich sposób użytkowania:
1 cieplarnia, oranżeria
2 szklana przybudówka
3 ogród zimowy
4 ogród zimowy z funkcją mieszkalną
(Uwaga: Przypuszczalnie ze względu na fakt, iż obiekty typu cieplarnia i oranżeria mają zastosowania specjalne, zaleceniami objęte są obiekty 2-4). Plusy i minusy ogrodów zimowych:
● Przyjęta nazwa „ogrody zimowe” narzuca pewien styl użytkowania dobudowanych obiektów szklanych. A właśnie wprowadzenie roślinności doniczkowej (poza np. jedną-dwoma) do szklanego obiektu powoduje, że może on być kłopotliwy w eksploatacji ze względu na znaczną wilgotność powietrza, trudny też jest dobór roślin w przypadku zastosowania oszkleń przeciwsłonecznych zmieniających warunki oświetlenia pomieszczenia światłem dziennym, które jest niezbędne dla prawidłowej wegetacji roślin, zwłaszcza w zimnych porach roku.
● w naszej tradycji użytkowania budynków mieszkalnych niewielkie są potrzeby posiadania typowego ogrodu zimowego ze względu na:
– dodatkowe koszty wynikające z potrzeby ogrzewania pomieszczenia (stałego lub okresowego),
– potrzebę stałej pielęgnacji eksponowanych roślin,
– potrzeba częstego mycia niekiedy znacznych szklanych powierzchni /chociaż dostępne są już szkła teraz są specjalne szkła tzw. samomyjące: Active Plus lub Bio CleanB.
● Przydomowy obiekt przeszklony może mieć wiele innych zastosowań i szereg zalet – służyć jako jadalnia, czytelnia, salon rekreacyjny z widokiem na pejzaż za oknem, zwiększający powierzchnię użytkową – i z tych względów wart jest rozpowszechnienia.
● umiejętnie zaprojektowany „ogród zimowy” może polepszyć bilans cieplny budynku.
Uwagi eksploatacyjne
Ogrody zimowe wykonywane są obecnie z profili systemowych, a ich konstrukcja dobierana jest ze względu na wymagania:
● wytrzymałościowe,
● funkcjonano-użytkowe,
● cieplno-wilgotnościowe.
Właściwości wytrzymałościowe i funkcjonalno-użytkowe tych obiektów dobierane są ze względu na ich architekturę i usytuowanie, w zależności od strefy obciążenia wiatrem i śniegiem oraz na szczelność wody opadowej.
Przykład
W oparciu o materiały informacyjne producenta przytaczamy dane świadczące o wysokich parametrach elementów składowych stosowanych w omawianych obiektach. Badaniom (w USA) poddana zastała szklana ścianka, przesuwnie otwierana, przeznaczona do zastosowań w ogrodach zimowych ale i dla budynków wysokich – na szczelność i odporność na oddziaływanie wiatru. Zastosowano obciążenie 10 l/m2 wody (zamiast 2,5 l/m2 jak w Niemczech) przez okres 15 minut przy ciśnieniu 480 Pascali (wymagane minimum wynosi 150 Pa), co odpowiada oddziaływaniu wiatru o prędkości 96 km/godz.
Całkowicie przeszklony ogród zimowy z ww. ścianką, wykonany z profili aluminiowych firmy SOLARLUX, przetrwał bez zniszczeń rzeczywiste wielogodzinne oddziaływanie huraganu o prędkości do 150 km/godz.
Specyficzne wymagania znajdują się w grupie zagadnień cieplno-wilgotnościowej, ponieważ nieumiejętne użytkowanie znacznie przeszklonych pomieszczeń może być uciążliwe – nawet w naszych warunkach klimatycznych, bez zacienienia i przewietrzania w upalne dni mogą one osiągać temperaturę wewnętrzną do 70oC.
Dlatego stosowane są następujące zalecenia odnośnie wentylacji takich pomieszczeń:
● 10 zmian powietrza na godz. przy istniejącym zacienieniu – zasłonach zewnętrznych
● 20 zmian powietrza na godz. przy istniejącym zacienieniu – zasłonach wewnętrznych
● 50 zmian jw. dla obiektów bez zacienienia
Wymagania ze względu na ochronę cieplną budynków
Przeszklone obiekty muszą odpowiadać wymaganiom EnEV (Zarządzenia o ochronie energii), w szczególności:
● dla nowo projektowanych budynków wraz dużym ogrodem zimowym liczony powinien być wspólny bilans energetyczny;
● przy dobudowie ogrodu zimowego do istniejącego budynku, w zależności od dobudowanej kubatury, stosowane są zasady uproszczone:
– obiekty wolno stojące – dotychczas brak wymagań,
– ogrody zimowe do 100 m³ – zasady uproszczone, t.j.:
dla obiektów o kubaturze do 30 m³ – brak wymagań,
dla obiektów o kubaturze do 100 m³ współcznniki U dla okien i drzwi nie powinny przekraczać 1,7 Wm²K,
● ogrody zimowe ponad 100 m³ – liczony powinien być bilans energetyczny.
Wnioski
Przeszklone obiekty przydomowe typu „ogrody zimowe” cechuje wiele zalet, ale i pułapek eksploatacyjnych. Zarówno ich konstrukcja, jak i funkcje użytkowe bywają bardzo różnorodne i dlatego powinny być projektowane indywidualnie, przez kompetentne, wyspecjalizowane zespoły.
Mimo pozornie wielu ofert wyspecjalizowanych firm ciągle czekamy na propozycje architektoniczne odpowiadające stylowi obecnie dominujących budynków, zwłaszcza jednorodzinnych, które bardziej trafiałyby w upodobania i pasowały do stylistyki naszych ogrodów i ogródków.
Maria Makarewicz
więcej informacji: Świat Szkła 10/2007