Przegroda szklana wykonana w technikach reliefowych posiada unikalne właściwości, które z powodzeniem wykorzystywane są zarówno w architekturze współczesnej, jak i w adaptacjach budynków historycznych. W pierwszej części artykułu przedstawiono realizacje architektoniczne z wykorzystaniem szkła reliefowego. Poniżej kilka spektakularnych przykładów wzbogaconych o realizacje z wykorzystaniem szkła giętego oraz technik hutniczych.

 

Realizacją, która w pełni wykorzystuje możliwości „gorących technik” reliefowych jest Niderlandzki Instytut Dźwięku i Obrazu w Hilversum. Budynek został zaprojektowany przez pracownię Neutelings Riedijk Architects i oddany do użytkowania w 2006. 

 

Obiekt pełni funkcję muzeum prezentującego rozwój mediów w Holandii. Prostopadłościenna bryła budynku wewnątrz została podzielona na dwie części: wschodnią, pięciokondygnacyjną, gdzie zlokalizowano muzeum i zachodnią, ośmiokondygnacyjną, gdzie umieszczono biura. Pod ziemią znajduje się pięć kondygnacji mieszczących archiwum nagrań telewizyjnych i radiowych. Elewacja została zaprojektowana przez grafika Jaap Drupsteen.

 

Fasada o powierzchni 54 m2 została pokryta panelami szklanymi, wykonanymi w technice slumpingu. W szkle zostało odciśnięte 750 archiwalnych zdjęć wyselekcjonowanych z archiwum filmu i telewizji. Całość została pokryta barwną powłoką emalii (fot. 10). 

 

 

2015 01 10 1

2015 01 10 2

10. Niderlandzki Instytut Dźwięku i Obrazu, Hilversum, Holandia



 

Przykładem zastosowania szkła giętego w elewacji jest budynek Na Fali, wybudowany w centrum starówki sopockiej, przy ul. Monte Cassino. Obiekt został zaprojektowany przez pracownię architektoniczną APP Polska. Czterokondygnacyjna kamienica stanowi prostą bryłę z płaskim dachem.

 

W cofniętym parterze zlokalizowano siedzibę banku, na wyższych kondygnacjach umieszczono apartamenty mieszkalne. Na wysokości trzeciego piętra elewacja budynku została przesłonięta ścianą kurtynową w formie zataczającej krąg fali. Szklana fasada składa się z dwóch warstw szkła o grubości 8 mm, giętych, hartowanych i laminowanych na folii PVB.

 

Realizacja jest fenomenem, jeżeli chodzi o zastosowane technologii gięcia szkła. Tradycyjne techniki pozwalają na gięcie szkła w jednej lub dwóch płaszczyznach. Zastosowanie techniki gięcia PROTECH WAVE pozwala na gięcie wielopłaszczyznowe, które w tym przypadku posłużyło osiągnięciu naturalistycznego efektu rozchodzącej się fali.

 

Użycie zewnętrznej szyby Antelio Silver pozwoliło na uzyskanie delikatne lustrzanej powłoki, przy jednoczesnym zachowaniu transparentności szkła (fot. 11).

 

 

2015 01 11 1

11. Budynek Na Fali, Pracownia APP Polska (fot. Krzysztof Zieliński)

 

(...)

 

Artystami wykorzystującymi swoje doświadczenia artystyczne również w realizacjach architektonicznych byli Jaroslava Brychtová i Stanislav Libenský1. Pionierskie prace tej pary definiowały szkło jako współczesne tworzywo rzeźbiarskie.

 

Ich poszukiwania dotyczyły zarówno formy, jak i zagadnień technicznych i technologicznych. Znane są cienkopowłokowe, często geometryczne przestrzenne formy znacznych rozmiarów. Przykładem takich realizacji jest rzeźba szklana powstała w 1993 r. pt. Red Pyramid. 

 

Praca o wysokości 83 cm, szerokości 119 cm, głębokości 28 cm została wykonana z czerwonego szkła bezołowiowego, wypalona w formie, częściowo oszlifowana i wypolerowana. Przednia płaszczyzna rzeźby, ze względu na kontakt z formą w piecu, jest matowa. Kolor szkła zmienia odcień i ciemnieje począwszy od cienkich krawędzi w kierunku grubszych jego obszarów.

 

W tej pracy, jak i w wielu innych realizacjach tej pary, można zaobserwować zjawisko penetracji i kumulacji światła w masie szklanej, które artyści wielokrotnie opisywali (fot. 12).2

 

 

2015 01 11 2

12. Red Pyramid, Jaroslava Brychtov., Stanislav Libenský [www.cmog.org]

 

 

Jako przykład funkcjonowania przestrzennych form w przestrzeni architektonicznej przytoczyć można cykl trzech prac zrealizowanych przez Jaroslavę Brychtovą i Stanislava Libenskiego na zamówienie Corning Museum of Glass. Realizacje Meteor, Flower, Bird zostały zaprojektowane przy współpracy z architektem Gunnar Birkertem i wykonane w 1978 r. 

 

Wymiary każdej z nich zamykają się w granicach: 222 cm wys. i 226 cm szer. Wszystkie powstały z wielu elementów odlanych w technice cast glass i poddanych obróbce szlifierskiej i polerowaniu. Każda część rzeźby mocowana jest do stalowej konstrukcji stanowiącej oś bryły.

 

Inspiracją do stworzenia pierwszej części tryptyku Meteor było logo muzeum, symbolicznie określające Corning jako centrum związane z popularyzacją i prezentacją szkła. Flower symbolizuje „wieczne piękno szkła”3. Bird symbolizuje uniwersalny język sztuki szklarskiej. Trzy formy są częścią stałej kolekcji Corning Museum of  Glass i prezentowane są w przestrzeni muzeum.

 

 Masywne formy są przykładem transparentnych form umieszczonych w przestrzeni architektonicznej. Zdumiewają czystością formy i perfekcyjnym wykonaniem (fot. 13).

 

 

2015 01 11 3

13. Meteor, Flower, Bird, Jaroslava Brychtov., Stanislav Libenský [www.cmog. org]

 

 

Para Jaroslava Brychtová i Stanislav Libenský dokonała interwencji w około 20 obiektach architektonicznych, znajdujących się głównie na terenie Czech. Jedną z najbardziej znanych realizacji jest elewacja Budynku Nowej Sceny Teatru Narodowego w Pradze. Projekt kompleksu teatralnego przechodził wiele etapów.

 

Na przestrzeni około sześćdziesięciu lat, od 1922 do 1980 r. odbyły się cztery konkursy architektoniczne. Ostatecznie, w 1980 r. wykonanie projektu powierzono architektowi Karelowi Prager

 

Autorami fasady, przy współpracy z głównym projektantem, byli Jaroslava Brychtová i Stanislav Libenský. Elewacja stanowi zwartą strukturę składającą się z 4 tysięcy elementów wykonanych w technice szkła dmuchanego. Instalacja tworząca szklaną fasadę określona została przez artystów „kompozycją ekranów”4.

 

Ze względu na otoczenie historycznej zabudowy obiekt przez wiele lat uznawany był za kontrowersyjny, wpisał się jednak na stałe w krajobraz miasta. Często wykorzystywany jest do multimedialnych projekcji (fot. 14). 

 

 

2015 01 12 1

2015 01 12 2

14. Fasada szklana Nowa Scena, Teatr Narodowy, Praga, Jaroslava Brychtov., Stanislav Libenský [http://www.tyden.cz/rubriky/relax/bydleni/cesko/hleda-se-nova-tvar-pro-novouscenu_138154.html?showTab=nejctenejsi-7#.VF9FwslpCON]

 

 

Szkło formowane ręcznie i szkło dmuchane nie jest częstym elementem goszczącym w przestrzeni architektonicznej. Artystą specjalizującym się w tej dziedzinie jest Dale Chihuly5. Jego doświadczenie i inspiracje sięgają weneckiej wyspy Murano, gdzie artysta zdobywał pierwsze doświadczenie hutnicze. Instalacje tego artysty zazwyczaj składają się z wielu kształtowanych ręcznie elementów, zestawiane ze sobą w grupy lub łączone w monumentalne kolorowe formy.

 

Prace te są prezentowane w precyzyjnie wybranej scenerii ogrodów, oranżerii i skwerów. Wydają się być częścią egzotycznej roślinności. Jedną z kolekcji przedstawiana na tle nowoczesnej architektury jest instalacja Red Reeds. Jest to układ podłużnych, dmuchanych i formowanych ręcznie prac. Czerwone, wertykalne formy umieszczone w powtarzającym się rytmie doskonale prezentują się w bezpośrednim sąsiedztwie modernistycznych budynków.

 

Inną instalacją, związaną bezpośrednio z wewnętrzną przestrzenią architektoniczną jest instalacja szklana Persian celing. Instalacja ta składa się z setek wielokolorowych elementów o różnych kształtach. Umieszczona w przestrzeni świetlika, na wysokości sufitu, oświetlona naturalnym światłem stanowi dekoracyjny i dominujący element wnętrza. W słoneczne dni pozostawia na ścianach i posadzce kolorowy cień, który przemieszcza się w zależności od kierunku padania promieni słonecznych. Obie instalacje były prezentowane wiele razy. Przytaczane zdjęcia pochodzą z Virginia Museum of Fine Arts w Richmond (fot. 15, 16). 

 

 

2015 01 12 3

15. Dale Chihuly, Red Reeds, 2012, Virginia Museum of Fine Arts, Richmond [www.chihuly.com]

 

 

2015 01 13 1

 

2015 01 13 2

16. Dale Chihuly Persian carpet, 2012, Virginia Museum of Fine Arts, Richmond [www.chihuly.com]

 

 

 

Przedstawione prace są przykładem różnorodności technik szkła wykorzystywanego w architekturze. Wiele z nich zostało stworzonych do realizacji płaskich lub półprzestrzennych form szklanych, inne np. techniki hutnicze zostały zaadaptowane do potrzeb architektury, będąc przykładem inwencji artystów. 

 

Ten krótki przegląd pozwolił na zaprezentowanie przeszkleń od najbardziej prostych monochromatycznych, tworzonych w płaskich piecach szklarskich po skomplikowane wielobarwne instalacje składające się z wielu kształtowanych ręcznie elementów.

 

 

Alina Budzyńska
www.alinabudzynska.lt.pl 

 

 

1 Czescy artyści działający w latach 1957-2002, oboje związani z Praską Akademią Sztuki i Architektury i Design.
2 http://www.cmog.org/video/libensk-red-pyramid
3 http://www.cmog.org/video/libensk-installation
http://www.theatre-architecture.eu/en/db/?theatreId=147
5 Amerykański artysta rzeźbiarz, hutnik, designer od ponad czterdziestu lat tworzący monumentalne instalacje ze szkła dmuchanego

 

 

Wszystkie fotografie chronione są prawem autorskim, ich kopiowanie i rozpowszechnianie jest zabronione.

Serdeczne podziękowania za udostępnienie zdjęć do artykułu:

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 1/2015 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.