Wydanie 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Warunkiem dopuszczenie do obrotu i stosowania w budownictwie szyb zespolonych jest uzyskanie i utrzymanie określonych właściwości użytkowych, które poprzez pełnione funkcję w obiekcie zapewniają zgodność właściwości użytkowych, które poprzez pełnienie funkcji w obiekcie, zapewniają zgodność z wymaganiami podstawowymi określonymi w Dyrektywie budowlanej.
Ogólny cel zapewnienia jakości jest zdefiniowany w serii norm EN 1279 poprzez stabilność istotnych właściwości użytkowych:
• energooszczędność, ponieważ współczynnik U i współczynnik nasłonecznienia zmienia się nieznacznie,
• ochrona zdrowia, ponieważ izolacyjność akustyczna i przezierność zmienia się nieznacznie,
• bezpieczeństwo ponieważ wytrzymałość mechaniczna zmienia się nieznacznie. Zapewnienie jakości może nastąpić
w trybie deklaracji zgodności wystawionej przez producenta w oparciu o dokonanie oceny zgodności. Istnieją 4 systemy oceny zgodności - ściśle powiązane z przewidywanym zastosowaniem budynku:
• szczególnie przeznaczone do zapewnienie odporności ogniowej,
• podlegającej wymaganiom dotyczącym reakcji na ogień,
• przeszkleń przeznaczonych jako pancerne i wybuchowe,
• dotyczącej oszczędności energii lub hałasu, a każdy system zobowiązuje producenta do prowadzenia zakładowej kontroli produkcji.
Zakładowa kontrola produkcji
Zakładowa kontrola produkcji jest to stała wewnętrzna kontrola produkcji prowadzona przez producenta, której wszystkie elementy, wymagania i postanowienia przyjęte przez producenta powinny być w sposób systematyczny dokumentowane przez zapisywanie zasad i procedur postępowania.(Roz-porządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym - Dziennik Ustaw nr 198). Zakładowa kontrola produkcji łączy po-
szczególne operacje technologiczne i wszystkie pomiary związane z utrzymaniem oraz kontrolą zgodności szyb zespolonych z wymaganiami. Może to być osiągnięte tylko poprzez kontrolę i badania wyposażenia badawczego, surowców, procesów, maszyn, wyposażenia produkcyjnego i wyrobu końcowego łącznie z ich właściwościami.
Wymagania dla zakładowej kontroli produkcji
W celu wykazania zdolności do ciągłego dostarczania wyrobu zgodnego z wymaganiami, producent powinien posiadać udokumentowany, wdrożony i utrzymywany system zakładowej kontroli produkcji.
Jeżeli producent prowadzi pod nadzorem strony trzeciej System Jakości wg. wymagań normy ISO 9001, w którym ustalone procedury jakościowe są zgodne z odpowiednikami normy PN-EN 1279-6, wówczas przyjmuje się, że jest zgodny z PN-EN 1279-6.
Zakładowa kontrola produkcji wymaga od producenta szyb zespolonych podjęcia w zakresie organizacji następujących działań:
• określenia odpowiedzialności i uprawnień kierownictwa, związanych z zapewnieniem zgodności wyrobu,
• określenie wzajemnych zależności między wszystkimi pracownikami, którzy kierują, wykonują i nadzorują prace mające bezpośredni wpływ na jakość,
• wyznaczenia i upoważnienia osoby posiadającej wiedzę i doświadczenie w produkcji szyb zespolonych za opracowanie, wdrożenie i nadzorowanie procedur zakładowej kontroli produkcji,
• zapewnienie szkoleń pracowników, wykonujących prace, mające wpływ na jakość,
• dokonywania przeglądów systemu zakładowej kontroli produkcji przez kierownictwo w celu oceny jego skuteczności.
Producent powinien opracować i aktualizować dokumenty określające zakładową kontrolę produkcji.
Dokumentacja i procedury powinny być odpowiednie do procesu produkcyjnego i zapewniać założone poziomy zgodności wyrobu, a Księga Jakości i dokumenty towarzyszące powinny zawierać zagadnienia dotyczące:
• procedury określającej wymagania i weryfikację dla surowców,
• określenia sposobu wykonywania poszczególnych operacji technologicznych,
• określenia, które kontrole i badania prowadzone będą przed rozpoczęciem produkcji, w czasie produkcji i badania wyrobu gotowego wraz z podaniem ich częstotliwości,
• określenia sposobu rejestrowania wyników badań, sposobu wykorzystania ich do poprawy procesu produkcyjnego oraz sposobu ich przechowywania,
• określenia postępowania z wyrobem niezgodnym z wymaganiami,
• określenia sposobu nadzorowania przyrządów i narzędzi pomiarowych,
• procedury dotyczącej magazynowania, pakowania i ekspedycji szyb zespolonych,
• dokumentów zgodności udostępnione przez dostawców,
• określanie okresu przechowywania dokumentów.
Zakres kontroli i badań
Każdy producent zobowiązany jest do wykonania opisu typu szyb zespolonych z uwzględnieniem przewidywanego zastosowania i spełnienia wymagań podstawowych w danym obiekcie budowlanym podanych w normie EN-1279 oraz załącznika "A" normy PN-EN-1279-6, ponieważ zakres kontroli i badań wg. wymagań zakładowej kontroli produkcji uzależniony jest od typu szyby zespolonej.
Badania materiałów, badania prowadzone w czasie produkcji i badania wyrobu gotowego przedstawię na przykładzie szyby zespolonej z aluminiową ramką dystansową wypełnioną środkiem osuszającym, wypełnionej powietrzem, z dwustopniowym uszczelnieniem, przy użyciu szczeliwa organicznego jako uszczelniacza zewnętrznego.
Badania materiałów
Kontrola i badania surowców mogą być ograniczone na podstawie umów dotyczących jakości zawartych między dostawcą a producentem szyb zespolonych pod warunkiem że w umowie powoła się odpowiednie tablice załącznika A normy PN-EN 1279-6.
Umowy dotyczące jakości powinny również obejmować możliwość sprawdzenia dostawcy oraz dokumentów potwierdzających zgodność surowca z wymaganiami normy.
Kontrola produkcji
Kontrola wyrobu gotowego
Kontrola wyrobu gotowego odnosi się do kontroli próbki pobranej losowo z partii szyb zespolonych, zgodnie z planem badań podanym w załączniku A.
Zalecany plan kontroli próbki pobranej losowo z gotowych izolacyjnych szyb zespolonych (decyzja należy do producenta).
Z oceną partii wyrobu związany jest podział odstępstw na wady i niezgodności szyb zespolonych wg stopnia ich ważności oraz przyporządkowanie im wartości AQL opisanych w charakterystyce wyrobu i tak:
Wada - to są krytyczne błędy które mają wpływ na cechy użytkowe szyby zespolonej np.: wyroszenie pary wodnej, pęknięcia na krawędziach, niedopuszczalne przerwy w paśmie butylu i tiokolu oraz na granicy szczeliw.
Niezgodność klasy A - błędy istotne, które mogą negatywnie wpływać na okres gwarantowanej szczelności szyb zespolonych np.: płaskość, zbyt mała ilość nałożonych szczeliw (niezgodnie z opisem wyrobu.
Niezgodność Klasa B - błędy obniżające estetykę wyrobu, a nie mające wpływu na trwałość szyby zespolonej np. wady szkła i powłok.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Określenie typu wyrobu budowlanego jest niezbędne w celu oceny i atestacji jakości niemal każdego wyrobu, przeznaczonego do stosowania w budownictwie. W przypadku szyb zespolonych, określenie typu jest konieczne zarówno w odniesieniu do normy PN-B-13079, z uwzględnieniem wymagań podstawowych zapisanych w prawie budowlanym, a także wdrażanej i przewidzianej do harmonizacji, nowej normy europejskiej EN 1279.
Nawiązując do definicji wyrobu budowlanego, podanej w art. 2 ustawy o wyrobach budowlanych, określenie typu szyb zespolonych obejmuje zarówno wyroby wprowadzane do obrotu jako pojedyncze, jak również szyby zespolone jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu, stanowiącym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych. Wynika z tego, że ustalenie typu dotyczy także szyb zespolonych deklarowanych przez producenta do zastosowania jako ściany zewnętrzne i przekrycia w systemach oszklenia ze spoiwem klejowym, konstrukcyjnym.
Przybliżenie problematyki ustalenia typu szyb zespolonych będę odnosił do wymagań i definicji według nowej normy europejskiej EN 1279, której przedmiotem są szyby zespolone izolacyjne.
Definicje
W celu określenia typu szyby zespolonej potrzebna jest znajomość lub przypomnienie kilku ważnych definicji, które wprowadza ta norma europejska, a w szczególności zakresu wymagań stawianych producentowi szyb zespolonych w ocenie zgodności wytwarzanych typów wyrobów ze specyfikacją techniczną.
Istotą zmian jest fakt, że definicja szyb zespolonych izolacyjnych stanowi wymaganie dla każdego ich typu, a z kolei dla określenia typu niezbędne jest ustalenie przewidywanego zastosowania według charakterystyk użytkowych podanych w normie oraz cech konstrukcyjnych uszczelnienia krawędzi i związanych z tym limitów.
Szyby zespolone izolacyjne (SZI), z definicji to takie zespolenie, które składa się przynajmniej z dwóch tafli szkła, oddzielonych jedną lub kilkoma przekładkami, hermetycznie uszczelnione wzdłuż obrzeży,
stabilne mechanicznie i trwałe. Definicja SZI obejmuje także wymagania trwałości, szczelności i wytrzymałości, w postaci następującej:
• wskaźnik przenikania wilgoci po długotrwałym badaniu klimatycznym w standardowych warunkach starzenia (przepisowych cykli), może wynosić średnio 0,2 (20%), a maksymalnie 0,25 (25%),
• szybkość wypływu gazu dla gazów o koncentracji ponad 15%, w tym dla powietrza, po długotrwałym badaniu klimatycznym w standardowych warunkach starzenia (przepisowych cykli) powinna być mniejsza niż 1 % objętościowy przez rok,
• rozerwanie uszczelnionego obrzeża po próbie starzenia w standardowych warunkach, może wystąpić na skutek działania siłą poza określonym (wzorcowym) trójkątem naprężeń/ odkształceń.
Definicja SZI jest oparta o tekst normy EN 1279. Z części pierwszej definicji szyb zespolonych izolacyjnych wynika, że hermetyczne uszczelnienie wzdłuż obrzeży musi być stabilne mechanicznie i trwałe, natomiast druga część rozwija tę zasadę na wymagania szczegółowe i określa parametry graniczne dla wskaźnika przenikania wilgoci, szybkości wypływu gazu oraz kryterium wytrzymałości obrzeża.
Parametry graniczne są w każdym przypadku odniesione do względnego porównania zmian jakie nastąpią w wyniku standardowych warunków starzenia, określonych w normie, a warunki starzenia reprezentują okres użytkowania, który w normie został określony jako ekonomicznie uzasadniony cykl życia wyrobu. Ten ekonomicznie uzasadniony cykl życia izolacyjnej szyby zespolonej szacowany jest w załączniku informacyjnym normy na okres 25 lat użytkowania SZI przy założeniu, że szybkość wypływu gazu nie przekracza 1% w każdym roku.
Geometria przenikania, to określona geometria tej części uszczelnienia krawędzi zespolonej szyby izolacyjnej, przez którą następuje przenikanie pary wodnej, powietrza i innych gazów oraz gazów szlachetnych.
Rysunek przedstawia kierunki przenikania wilgoci oraz utraty gazu, które są obiektem m.in. wstępnego badania typu szyb zespolonych izolacyjnych, a także badań i kontroli w ramach zakładowej kontroli produkcji. W miejsce ubytku suchego gazu, w tym też suchego powietrza, następuje zazwyczaj wnikanie wilgotnego powietrza.
Przedmiotem normy jest w szczególności przenikanie wilgoci i utrata gazu poprzez uszczelnienie wewnętrzne, a przedstawiona geometria przenikania dotyczy krawędzi szyb zespolonych uszczelnionych przy użyciu polimerów i związków organicznych; w tym określeniu ujmuje się też silikony.
Przenikanie wilgoci Utrata gazu
Zakres normy EN 1279, opisuje wymagania podstawowe, wynikające z Dyrektywy 89/106/EWG, wskazuje zastosowanie poszczególnych typów szyb zespolonych w budownictwie, a także nawiązuje do obowiązującego systemu atestacji zgodności. Każdy typ SZI musi spełniać zamiennie lub łącznie w określonym zestawieniu typu następujące wymagania podstawowe:
• energooszczędność; przenikanie ciepła i nasłonecznienie nie zmieniają się znacząco,
• ochrona zdrowia; izolacyjność dźwiękowa i przejrzystość nie zmieniają się znacząco,
• bezpieczeństwo; wytrzymałość mechaniczna nie zmienia się znacząco.
Jako przykłady nieznacznych zmian przenikania ciepła podano w normie wzrost współczynnika przenikania U od wartości średniej nie więcej niż 0,1 W/m2K, a pogorszenie współczynnika tłumienia dźwięków Rw (C/Ctr) może wynieść maksymalnie 1 dB, ustalane w odniesieniu do odpowiedniego tła.
Szyby zespolone izolacyjne mają zastosowanie w następujących elementach budynków: drzwi, dachy, ściany osłonowe, ściany działowe i okna z zabezpieczeniem krawędzi przed promieniowaniem UV. W zakresie normy i warunków użytkowania szyb zespolonych według tej normy zostały wyróżnione instalacje z osłonięciem krawędzi przed promieniowaniem UV od zabudowy szyb w przeszkleniach bez takiej osłony.
Atestacja zgodności SZI z normą polega na zapewnieniu zgodności poprzez:
• wstępne badanie typu i sondażowe (o ile jest przewidziane) badanie próbek,
• zakładową kontrolę produkcji, (ZKP), tj. stale wykonywane przez producenta działania w zakresie kontroli materiału, kontroli produkcji i kontroli wyrobu w ramach ustalonych procedur dla wyrobów lub grup (typów) wyrobów,
• okresowe badania i kontrole, prowadzone w celu sprawdzenia czy zakładowa kontrola wspomaga produkcję przez zapewnienie stabilności deklarowanych właściwości użytkowych.
Definicja typu SZI, jest formułowana jako typoszereg (grupa) szyb zespolonych izolacyjnych o wspólnym profilu uszczelnienia krawędzi, w którym materiały i komponenty uszczelnienia krawędzi są zgodne z przedstawieniem ich w opisie, a osiągane właściwości uszczelnienia krawędzi są podobne.
Podobne właściwości oznaczają, że:
1. każdy typ SZI musi spełniać definicję i wymagania oraz zakres według normy.
2. typ SZI łączy w sobie określone cechy użytkowe i konstrukcyjne według charakterystyk podanych w normie.
3. każdy typ SZI wymaga odrębnego opisu, co najmniej w części normatywnej.
Definicja typu szyby zespolonej izolacyjnej jest rozwinięciem wymagań, wynikających z przewidywanego, deklarowanego przez producenta zastosowania wyrobu, a więc także spełniania dodatkowych wymagań według charakterystyk użytkowych oraz cech konstrukcyjnych zespolenia, określonych w normie. W związku z tym każdy typ, typoszereg szyb zespolonych wymaga sporządzenia przez producenta stosownego opisu. Opis i zawarte w nim limity parametrów technologicznych są później jednym z kryteriów oceny zgodności ze specyfikacją techniczną.
Cechy użytkowe jednoznacznie wskazują na przewidywane zastosowanie szyb zespolonych izolacyjnych. Ta charakterystyka użytkowa obejmuje 14 grup i rodzajów SZI dla budownictwa, stosowne wymagania normowe oraz normy jakości stosowanego szkła. Podział szyb zespolonych izolacyjnych według charakterystyk użytkowych wiąże się z wymaganiami stawianymi producentowi dla określenia typu SZI. Wykaz charakterystyk użytkowych oraz normy związane i powołane, w których są zamieszczone wymagania dla tych zastosowań, jest przedstawiony w tablicy 1. W zależności od rodzaju zastosowanego szkła do wytworzenia danego typu użytkowego szyby zespolonej należy uwzględnić wymagania jakości tego rodzaju szkła lub szkieł. Wynika z tego, że producent, określając typ użytkowy szyby zespolonej, ustala równocześnie cechy techniczne typu, które następnie powinien podać w deklaracji zgodności gdyż wszystkie grupy tych szyb podlegają wstępnym badaniom typu, a także zakładowej kontroli produkcji.
Pierwsze trzy charakterystyki obejmują szyby zespolone, których cechą użytkową jest bezpieczeństwo pożarowe, a szczegółowo odporność na ogień, reakcja na ogień oraz reakcja na działanie ognia zewnętrznego. Kolejne siedem charakterystyk dotyczy szyb zespolonych, których cechą użytkową jest bezpieczeństwo użytkowe. Szczegółowe charakterystyki wyróżniają typy szyb zespolonych odpornych na ostrzał, eksplozje, włamanie, bezpieczeństwo dla człowieka w przypadku uderzenia ciałem, a także różne czynniki mechaniczne wynikające z działania warunków klimatycznych i pogodowych. W przypadku odporności na warunki pogodowe istnieje rozróżnienie na zabudowę szyb zespolonych jako wyrobów pojedynczych oraz w oszkleniu strukturalnym.
Trzy ostatnie charakterystyki obejmują szyby zespolone, których cechą użytkową jest energooszczędność i termoizolacja. Powołane dla tych charakterystyk normy badawcze i obliczeniowe dotyczą takich parametrów jak przenikanie ciepła, rodzaje i emisyjność zastosowanych szkieł z powłokami, rodzaje i koncentracja gazu, a także parametry przepuszczania oraz odbicia światła i energii słonecznej.
Jakość szkła jest określona przez normy europejskie (wymagania), które należy stosować dla ustalonego typu szyb zespolonych według rodzajów zastosowanego szkła w zespoleniu. W przypadku użycia szkła nie ujętego w specyfikacjach europejskich, konieczne jest potwierdzenie, że szyby te w trakcie upływu czasu mają porównywalną stabilność chemiczną, mechaniczną i wizualną, określoną w normach:
• PN-EN 572, szkła sodowo-wapniowo--krzemianowe
• PN-EN 1096, szkła z powłokami
• PN-EN 1748-1, szkło boro-krzemianowe
• PN-EN 1748-2, tworzywo szklano-krys-taliczne
• EN 1863, cieplnie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe
• PN-EN 12150, termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe
• EN 12337, chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe
• PN-EN ISO 12543-6, warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe, wygląd
• EN 13024, termicznie hartowane szkło boro-krzemianowe
• prEN 14178, wyroby z nisko alkalicznego szkła boro-krzamianowego
• prEN 14179, szkło wg. PN- EN 12150-po obróbce termicznej „heat soaked"
• prEN 14321, szkło hartowane bezpieczne nisko alkaliczne, boro-krzemia-nowe.
W tym wykazie znajdują się normy i rodzaje stosowanego szkła do wytwarzania szyb zespolonych, z których większość jest powszechnie stosowana, lecz są też szkła do stosowania w przyszłości, jak boro-krze-mianowe, tworzywa szklano-krystaliczne, szkła nisko-alkaliczne i szkła chemicznie hartowane. Na uwagę zasługuje fakt ujęcia w normie jako osobnego asortymentu, szkła po obróbce termicznej „heat soaked" i wymagań związanych z taką obróbką.
Cechy konstrukcyjne umożliwiają podział SZI do celów kontroli i badań według budowy ich krawędzi.
Charakterystyka obejmuje 6 odmian konstrukcji SZI, w tym cztery powszechnie wytwarzane i stosowane.
Pozostałe odmiany konstrukcyjne noszą cechy specjalnego zastosowania, a wytwarzanie ich wymaga użycia technik metalizacji i lutowania dystansowej taśmy metalowej bądź spajania szkła ze szkłem.
Podział szyb zespolonych izolacyjnych według charakterystyk konstrukcyjnych wiąże się z programami badań i kontroli w ramach zakładowej kontroli produkcji (ZKP) i jest przedstawiony w tablicy 2.
Do sprawdzania poszczególnych właściwości wyrobów gotowych podlegających badaniom w ramach zakładowej kontroli produkcji może być stosowany jednolity plan badań określony w normie, lub można stosować optymalne plany badań, dostosowane do organizacji i struktury produkcji przy wykorzystaniu procedur kontroli wyrywkowej metodą alternatywną według normy PN ISO 2859-1 + AC1.
Uszczelnienia z definicji dzielą się na uszczelnienie wewnętrzne, które, jeżeli jest zastosowane, jest w kontakcie z przestrzenią między szybową, a także zewnętrzne, które jest w kontakcie z otoczeniem szyb zespolonych; dotychczas określane jako uszczelnienia pierwszego lub drugiego stopnia. W przypadku pojedynczo uszczelnionych SZI, zewnętrzne uszczelnienie jest tym samym co wewnętrzne. Wynika z tego, że w odróżnieniu od znanych dotychczasowych wymagań, według normy EN 1279 dopuszczalne będzie określenie typu szyb zespolonych, w którym możliwy jest tylko jeden stopień uszczelnienia, traktowany jako uszczelnienie wewnętrzne, jednak wszelkie uszczelnienia z użyciem substancji polimerowych muszą być poddane badaniom trwałości, przenikania wilgoci i wypływu gazu, wykonywanych po długotrwałym starzeniu klimatycznym.
Limity, to nowe pojęcia, odnoszące się do parametrów technologicznych określonego typu szyb zespolonych izolacyjnych, nieco podobne do dotychczasowych określeń cech krytycznych i cech istotnych.
Limit działania, stanowi wartość parametru określonego w opisie typu SZI, jednak gdy limit działania zostanie przekroczony, wówczas wymaga się od producenta podjęcia działań naprawczych w procesie produkcji.
Limit absolutny, stanowi także wartość graniczną parametru określonego w opisie typu lecz jeżeli zostanie przekroczony, wówczas producent jest zobowiązany do natychmiastowego podjęcia działań na-
prawczych w dalszej produkcji, a w uzasadnionych przypadkach, usunięcia wyrobów z bieżącej produkcji do naprawy lub zniszczenia.
Limity ustala sam producent w opisie typu szyby zespolonej, a tym samym grani-
czną wartość poszczególnych parametrów uszczelnienia krawędzi.
Wojciech Korzynow
SZKLAREXPERT
Z ostatniej chwili (styczeń 2005):
Informacje, które ostatnio uzyskałem w Zespole Budownictwa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego wskazują, że w styczniu 2005 r ukażą się drukiem i będą dostępne w sprzedaży następujące części nowej normy dotyczącej szyb zespolonych izolacyjnych, tj. PN EN 1279:
• Część 2, Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące przenikania wilgoci,
• Część 3, Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące szybkości wypływu gazu oraz tolerancje koncentracji gazu,
• Część 4, Metody badania fizycznych właściwości uszczelnień obrzeży,
• Część 6, Zakładowa kontrola produkcji i badania okresowe.
W trakcie tego roku przewidywana jest powszechna ankietyzacja części 1 tej normy, pt. Zagadnienia ogólne, tolerancje wymiarów i reguły dotyczące opisu systemu, a na przełomie lat 2005/2006 ta część będzie dostępna w sprzedaży. Najpóźniej, bo w 2006 roku ukaże się część 5, pt. Ocena zgodności, po czym nastąpi harmonizacja całej normy i wprowadzenie jej do stosowania w atestacji zgodności izolacyjnych szyb zespolonych.
Wojciech Korzynow
inne artykuły autora:
- Czy rzeczywiście alternatywa? , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Ocena zgodności typu szkła warstwowego , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub szyb zespolonych izolacyjnych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 3/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2008
- Szkła budowlane o podwyższonej wytrzymałości , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2007
- Deklarowanie zgodności typów szkła dla budownictwa , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 9/2007
- Wady szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 1/2007
- Badanie wytrzymałości szkła hartowanego , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 10/2006
- Ważniejsze parametry wyrobów ze szkła, niezbędne do deklarowania zgodności z określonym przeznaczeniem , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 6/2006
- Deklarowanie zgodności typu szyb zespolonych z zastosowaniem szkieł bezpiecznych i ochronnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2006
- Badania komponentów przy produkcji szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2005
- Wady szkła float i szyb zespolonych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 5/2005
- Typy szyb zespolonych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 4/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2005
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Zagadnienia transportu bliskiego można rozpatrywać na wielu płaszczyznach. Mogą one dotyczyć różnego rodzaju urządzeń, rozwiązań technicznych, jak również bezpieczeństwa i efektywności człowieka. Problemem, który pojawia się dość często, jest manipulacja ładunkami niewygodnymi w ręcznej obsłudze, delikatnymi czy zbyt ciężkimi.
Nietypowe kształty, duże rozmiary lub brak uchwytów powodują utrudnienia w ich podnoszeniu czy przemieszczaniu. Dodatkowym problemem mogą być różnego typu operacje, które należy wykonać z ładunkiem, np. podniesienie go na dużą wysokość, wyciągnięcie przed siebie czy też przechylenie lub obrócenie.
Szwedzka firma TAWI, działająca od 1923 roku wprowadza najnowocześniejsze rozwiązania w dziedzinie transportu bliskiego. Są nimi m.in. różnego typu manipulatory - kompletne, bezpieczne i uniwersalne urządzenia przeznaczone do chwytania i transportowania produktów.
Są to na przykład:
• manipulatory podciśnieniowe - VacuEasylift od VM 80 do VM 300,
• szybkie wciągniki elektryczne - TH 40, TH 80,
• wózki manipulacyjne - MiniLift, MaxiLift,
• balansery - Ergolift, Ergobalancer.
Manipulatory podciśnieniowe
VacuEasylift jest oryginalnym szwedzkim produktem, sprzedawanym w ponad 40 krajach na całym świecie. Opierając się na unikalnej koncepcji działania, urządzenie to zostało stworzone jako uniwersalny system do łatwego, bezpiecznego i efektywnego podnoszenia różnych produktów.
Nowoczesna konstrukcja
VacuEasylift, zakończony przyssawką, używa podciśnienia do uchwycenia, podnoszenia i utrzymywania ładunku. Dzięki temu urządzenie nie wymaga do podnoszenia dodatkowego osprzętu hydraulicznego czy mechanicznego. Podciśnienie jest wytwarzane przez pompę podciśnieniową, która może być oddalona nawet do 30 metrów od aktualnego miejsca unoszenia.
Dla wielu urządzeń typowe jest użycie podciśnienia do uchwycenia ładunku, natomiast operacja podnoszenia realizowana jest hydraulicznie bądź mechanicznie.
W przypadku VacuEasylift system używa tylko podciśnienia. Dużą zaletą tego typu manipulatorów jest ich dynamika pracy, która pozwala uzyskać znacznie krótszy czas transportowania produktów w stosunku do podnośników elektrycznych.
Istnieje możliwość zaprojektowania podnośników niestandardowych, w specjalnym wykonaniu. Może to być wersja ze stali nierdzewnej, antywybuchowa lub inna, odpowiadająca profilowi produkcji.
Bezpieczeństwo
VacuEasylift odpowiada najwyższym światowym standardom funkcjonalności i bezpieczeństwa. Stopa ssąca bezpiecznie przenosi ładunek na miejsce, aż do momentu kontaktu z podłożem. W razie braku dopływu prądu, pneumatyczny zawór bezpieczeństwa powoduje powolne i kontrolowane opuszczanie ładunku na ziemię. Podnoszenie nawet ciężkich przedmiotów nie zagraża bezpieczeństwu ani operatora ani produktu.
Uniwersalność, elastyczność
Istnieje możliwość zaprojektowania manipulatora podciśnieniowego w taki sposób, aby umożliwić łatwe podnoszenie we wszystkich możliwych warunkach.
Może być zamontowany na konstrukcji nośnej - obrotowe ramię, żuraw czy suwnica. Ramię żurawia dostępne jest w różnych długościach.
Udźwig urządzenia jest zależny od jego wersji, największy z podnośników może podnosić do 270 kilogramów.
Uniwersalność systemu polega też na możliwości dostosowania go do trudnych i specyficznych wymogów środowiska pracy lub kształtu transportowanego przedmiotu. Kształty te, czy rozmiary ładunku, mogą być różnorodne: od worków, beczek, kartonów przez płyty, drzwi, arkusze blachy i tafle szkła, aż po drogi sprzęt RTV, AGD czy jego fragmenty np. kineskopy.
Ze względu na prezentowaną elastyczność systemu VacuEasylift, urządzenie to znajduje zastosowanie w różnych branżach i gałęziach przemysłu np. metalowym, drzewnym, chemicznym, kosmetycznym, papierniczym, spożywczym i innych. Jego instalacja jest łatwa i nie wymaga dodatkowych rozwiązań konstrukcyjnych.
Firma oszczędza pieniądze poprzez redukcję zatrudnienia, zwiększenie efektywności pracy i ograniczenie kosztów związanych z przestojami linii produkcyjnej.
System zapewnia optymalną kombinację sprawności, efektywności i ergonomii, której często nie posiadają inne systemy podnoszące.
W Polsce interesy TAWI reprezentuje firma Albertina Polska, która, oprócz sprzedaży maszyn i urządzeń, świadczy również usługi w zakresie doradztwa, szkoleń i serwisu technicznego.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Firma HELANTEC jest znana na rynku szklarskim jako producent urządzeń do napełniania szyb zespolonych gazami oraz urządzeń do badania zawartości gazów w przestrzeni międzyszybowej.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
FORMLINE i OPTIMAX - stoły do automatycznego rozkroju, służą do wycinania prosto- i krzywoliniowych formatek w szkle float. W skład serii FORMLINE wchodzą stoły uchylne. Urządzenia mogą być wyposażone w szlifierką do zdzierania miękkiej powłoki (Low-E). Standardowa szybkość cięcia i szlifowania wynosi odpowiednio 120 m/min i 80 m/min.
Stoły OPTIMAX można zamawiać, także z systemem PLUS, umożliwiającym cięcie i szlifowanie z prędkością odpowiednio 160 m/min i 120 m/min. Szybkość robocza jest zoptymalizowana w zależności od rodzaju i wielkości szkła. Podciśnieniowe usuwanie pozostałości po szlifowaniu zapewnia stałe zachowanie jakości.
Automatyczny załadunek szkła
Dostępne są automatyczne podajniki jedno- i dwustronne, jak również portalo-we (bramowe) systemy załadunku. Urządzenia te są coraz bardziej popularne, gdyż gwarantują bezpieczeństwo, wyższą wydajność i możliwość obróbki wielu rodzajów szkła. Dwustronne podajniki szkła o wymiarach 3x2 i 6x3 m, mogą jednocześnie obsługiwać do 4 stojaków, ustawionych w jednym rzędzie (razem 8). Proces załadunku może być wstępnie zaprogramowany, gwarantując automatyczny wybór odpowiedniego stojaka. Natomiast systemy portalowe mogą być różnorodnie konfigurowane - stojaki typu A i L (w tym samochodowe), jak również systemy gęstego magazynowania. Odpowiednio zaprojektowany magazyn pozwala na ciągłą pracę linii do rozkroju, nawet podczas rozładunku transportu szkła.
Cięcie szkła laminowanego
W zakresie stołów do cięcia szkła laminowanego oferowane są maszyny obsługiwane ręcznie - VSG M-33 i M-37 dla szkła o wymiarach 3x2 m, jak i sterowane automatycznie VSG A-46 dla szkła 3x2 albo 6x3 m. Uzbrojenie urządzenia w dodatkowy most pozwala na automatyczne, krzywoliniowe cięcie szkła float oraz szlifowanie miękkiej powłoki (Low-E). Opcja ta jest zalecana w przypadku cięcia miękkopowłokowe-go szkła laminowanego, które zostanie następnie zastosowane w szybach zespolonych. Możliwość zastosowania podwójnej głowicy do szlifowania, z tarczami szlifierskimi o średnicy 10 mm i 20 mm jest niespotykana w podobnych maszynach innych firm.
Rys. 1. Stoły do rozkroju OPTIMAX zapewniają wysoką wydajność przy cięciu i szlifowaniu szkła float. Szybkość cięcia do 160 m/min. Opatentowany system TWIN podwójnego szlifowania jest dostępny na zamówienie
Rys. 2. Seria FORMLINE jest optymalnym rozwiązaniem dla zakładów o średniej zdolności produkcyjnej - umożliwia uzyskanie stosunkowo wysokiej wydajności, przy zachowaniu dużej dokładności cięcia
Rys. 3. Portalowy system załadunku (suwnica)
Rys. 4. Podajnik dwustronny
Rys. 5. VSG M - półautomatyczna linia do cięcia szkła laminowanego
Automatyczne łamanie szkła
Urządzenia do automatycznego łamania szkła są dostosowane do szkła 3x2 albo 6x3 m. Dostępne są dwie opcje: łamanie statyczne, albo dynamiczne. Obsługa urządzenia jest nieskomplikowana.
Nowe, unikalne rozwiązania
ReMaster - system do transportu i składowania tafli pozostałych po cięciu, był ostatnio przedstawiony na Targach Glasstec 2004. Innowacyjny i unikalny system pozwala magazynować tafle pozostałe po cięciu, do ponownego użytku. Tafle są składowane w pozycji horyzontalnej, powyżej stołu do rozkroju (OPTIMAX w przypadku szkła float, lub VSG A-46 w przypadku szkła laminowanego).
Zintegrowana głowica służy zarówno do cięcia szkła float, jak i zdzierania miękkiej powłoki. Może być stosowana w stołach do cięcia szkła float oraz szkła laminowanego.
Rys. 6. W pełni zautomatyzowana linia do cięcia szkła laminowanego, ze stołem VSG A-46, zapewniająca wysoką wydajność produkcji
Rys. 7. W pełni automatyczna stanowisko do łamania szkła
Rys. 8. ReMaster był jedną z głównych atrakcji targów Glasstec 2004
Rys. 9. Głowica tnąca i szlifująca krawędź szkła
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
To urządzenia niezbędne w każdym zakładzie produkującym okna. O ich przydatności do produkcji konkretnego asortymentu decydują dane eksploatacyjne, które wyróżniają urządzenia spośród innych obecnych na rynku. Omówione poniżej prasy zostały opracowane przez firmę Melka w Żorach.
Prasa do kontroli i szklenia okien PS-01 (A; B; C; D) ustala element okienny do kąta prostego. Solidna konstrukcja jej podstawy gwarantuje dużą stabilność. Obie listwy mocujące okno
chowają się poniżej płaszczyzny ramy pionowej stołu, dzięki temu nie ma problemów z przemieszczaniem okna. Siła listew mocujących regulowana jest za pomocą regulatora ciśnieniowego z manometrem.
Urządzenie posiada trwałe prowadnice o małych oporach ruchu poruszające się na dwóch hartowanych wałkach z mechanizmami jezdnymi (łożyska liniowe). Dopuszczalne obciążenie prowadnic rolkowych wynosi 200 kg. Sprawdzone napędy liniowe użyte zostały do bezstopniowej regulacji wysokości do 500 mm. Zastosowane listwy poliamidowe lub taśma filcowa pozwalają na łatwiejszy transport okna.
Uwaga: Listwa mocująca jezdna - dociskowa standardowo wykonywana jest jako prawostronna.
Prasa do wstępnego montażu ram i skrzydeł okiennych PS-02A, podobnie jak powyższa konstrukcja, charakteryzuje się bezstopniowym przestawianiem wysokości do 500 mm, dzięki wykorzystaniu sprawdzonej techniki napędów liniowych. Posiada lekkobieżne prowadnice o długiej żywotności.
Charakterystyczne jest zamocowanie ramy dwoma cylindrowymi zespołami mocującymi, z możliwością bocznego przestawiania. Zespoły te mają możliwość zupełnego chowania się poniżej ramy pionowej prasy. Przemieszczanie elementów okiennych ułatwia obłożenie ramy pionowej profilem poliamidowym.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Farby do dekorowania szkła stanowią istotną grupę ceramicznych środków zdobniczych, opracowanych i produkowanych w Zakładzie Badawczo-Produkcyjnym Farb Ceramicznych Instytutu Szkła i Ceramiki w Warszawie.
Farby szklarskie znajdują zastosowanie do zdobienia różnorodnych powierzchni szklanych - szkła gospodarczego, oświetleniowego, meblowego, witrażowego, laboratoryjnego, opakowaniowego, artystycznego.
W zależności od rodzaju dekorowanego szkła i oczekiwanych efektów zdobienia, farby wypalane są w różnych warunkach temperaturowych -w zakresie od 520-540oC w przypadku szkła gospodarczego, do ponad 700oC dla giętego szkła oświetleniowego i artystycznego.
Uwzględniając rodzaj powierzchni i siłę krycia, farby szklarskie można podzielić na następujące grupy:
• farby kryjące o powierzchni wybłyszczonej,
• farby półtransparentne o powierzchni matowej,
• farby transparentne o powierzchni wybłyszczonej,
• farby o połysku perłowym-metaliczne i interferencyjne.
Odrębne grupy środków zdobniczych stanowią brokaty oraz farby do zdobienia szkła w procesie formowania.
Na zdjęciach przedstawiono przykładowe wyroby ze szkła do sprzętu AGD, oświetleniowego, gospodarczego i opakowaniowego, dekorowane wymienionymi środkami zdobniczymi.
W zależności od rodzaju powierzchni szklanych do zdobienia stosowane są różne rodzaje farb.
Szkło do sprzętu AGD
Szkło oświetleniowe
Szkło gospodarcze
Szkło opakowaniowe
Paleta farb kryjących, o powierzchni wybłyszczonej, zawiera kilkadziesiąt kolorów i jest wzbogacana zgodnie z aktualnym zapotrzebowaniem odbiorców. Seria znajduje szerokie zastosowanie do dekorowania szkła - od gospodarczego, poprzez oświetleniowe, opakowaniowe do witrażowego i artystycznego.
Grupę farb półtransparentnych, o powierzchni matowej, stanowi kilkanaście farb o pastelowych odcieniach i farba biała matująca, zastępująca trawienie lub piaskowanie. Istotną cechą tej palety jest fakt, iż używając jednej farby i stosując różne grubości nakładanych warstw oraz warunki wypalania, można uzyskać bardzo zróżnicowane efekty dekoracyjne, od bardzo delikatnego zmatowienia do efektu „szronu". Seria stosowana jest do zdobienia zarówno szkła gospodarczego, opakowaniowego, oświetleniowego i meblowego, jak też witrażowego i artystycznego.
Kolejna grupa - farby transparentne o powierzchni wybłyszczonej -cieszy się szczególnym zainteresowaniem producentów szkła witrażowego, oświetleniowego i meblowego. Farby tej serii charakteryzują się wysoką transparencją i dużym nasyceniem barwy. Paleta obejmuje kolory zielone, żółte, niebieskie, szare oraz purpury.
Paleta farb o połysku perłowym zawiera farby metaliczne w różnych odcieniach złota, srebra i miedzi, jak również farby interferencyjne w kolorach zielonym, niebieskim i fioletowym. Grupa składa się z kilkunastu odcieni i stosowana jest do dekorowania szkła gospodarczego, oświetleniowego, opakowaniowego i meblowego.
Farby z omówionych palet znajdują zastosowanie w różnorodnych technikach zdobienia:
• sitodruk bezpośredni,
• sitodruk pośredni,
• malowanie ręczne,
• natrysk.
Znaczącą grupę środków zdobniczych do dekorowania szkła stanowią brokaty, oferowane w postaci granulatów o różnych zakresach uziarnienia. Zastosowanie brokatów umożliwia uzyskanie na powierzchni zdobionej efektu stopionego szkła, które samo lub w połączeniu z farbami transparentnymi prezentuje bardzo interesujące efekty dekoracyjne. Brokaty wykorzystywane są zarówno do zdobienia szkła opakowaniowego, oświetleniowego i meblowego, jak również witrażowego i artystycznego. W aktualnej ofercie znajdują się brokaty o bardzo niskiej zawartości ołowiu (ok. 3%), przygotowane na bazie topnika opracowanego i produkowanego w Zakładzie Badawczo-Produkcyjnym Farb Ceramicznych Instytutu Szkła i Ceramiki w Warszawie.
Odrębną grupę stanowią farby do zdobienia szkła w procesie formowania. Temperatury, których działaniom podlega farba podczas dekorowania tą metodą oraz sposób nanoszenia, wymagały opracowania nowych składów farbowych.
Utworzenie i rozszerzanie palety tego rodzaju środków zdobniczych, ze względu na konieczność oceny ich przydatności w warunkach produkcyjnych hut szkła, możliwe było dzięki ścisłej współpracy z producentami szkła artystycznego, głównie Hutą Szkła „Makora".
Seria zawiera ponad 20 farb i jest systematycznie rozwijana, ostatnio zostały opracowane i po akceptacji odbiorców wprowadzone do oferty, 2 nowe kolory: róż i fiolet. Obecnie farby te cieszą się dużym zainteresowaniem producentów szkła artystycznego.
Aktualne tendencje do eliminacji w oferowanych środkach zdobniczych zawartości związków szkodliwych, wymagały podjęcia prób rozwiązania tego problemu.
Opracowana została farba biała, w której zawartość związków ołowiu obniżono z ok. 50% do ok. 18%. Farba ta zainteresowała odbiorców i jest już przedmiotem sprzedaży pod symbolem 65FBW10.
Kolejnym krokiem jest synteza białej farby bezołowiowej, na bazie topnika opracowanego i wytopionego w skali produkcyjnej w Zakładzie Badawczo-Produkcyjnym Farb Ceramicznych. Farba charakteryzuje się wysokim stopniem białości oraz stabilnością odcienia w temperaturach do ok. 760oC. Farba została wprowadzona do oferty pod symbolem 6BOW1.
Topniki bezołowiowe zostaną wykorzystane do stworzenia nowej palety kolorystycznej farb szklarskich.
Wyroby ze szkła gospodarczego winny być zgodne z normą PN-EN 1388-2:2000 Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z produktami spożywczymi Powierzchnie krzemianowe Oznaczanie ołowiu i kadmu uwalnianego z powierzchni krzemianowych wyrobów innych niż wyroby ceramiczne.
Zasada metody polega na pozostawaniu powierzchni badanej w kontakcie z roztworem kwasu octowego o stężeniu 40ml/l przez 24 h, w temperaturze 22oC w celu uwolnienia ołowiu i/lub kadmu. Ilości uwalnianego ołowiu i kadmu oznaczane są metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej płomieniowej. Dopuszczalne ilości uwalnianego ołowiu i kadmu określone są w normie PN-B13210:1997 Wyroby szklane i ceramiczne przeznaczone do kontaktu z żywnością. Dopuszczalne ilości uwalnianego ołowiu i kadmu. W tabeli obok przedstawiono, zgodne z normą, wymagania dotyczące dopuszczalnych ilości wymywanych związków szkodliwych.
Obszaru szkła gospodarczego dotyczy również norma PN-EN 12875-2:2002 Odporność naczyń na mechaniczne zmywanie. Cz.2 Kontrola niemetalowych wyrobów. Przedstawione są w niej wymagania, sposób prowadzenia badań i ocena stopnia zmian wyglądu powierzchni po 125 cyklach mycia.
Szkła do sprzętu AGD dotyczy norma PN-B-13067.1997 Szyby hartowane do sprzętu grzejnego. W części dotyczącej zdobienia norma ta określa jako niedopuszczalne wady sitodruku: niejednolitą barwę i odcień, wtrącenia, plamy i miejsca przeświecające, widoczne zarówno w świetle przechodzącym, jak i odbitym, krawędzie wzoru nieostre lub rozmazane.
Szkło opakowaniowe winno być zgodne z normami: PN-81/O-79700 Opakowania jednostkowe szklane. Butelki do artykułów spożywczych. Wymagania i badania oraz PN-80/O-79704 Opakowania szklane perfumeryjno-kosmetyczne. Butelki i słoiki. Wymagania i badania. Normy te nie zawierają wymagań związanych z dekoracjami na szkle.
W zakresie szkła oświetleniowego istnieje norma PN-72/B-13060 Klosze szklane do elektrycznych opraw oświetleniowych. Wymagania i badania. Nie określa ona wymagań dla szkła dekorowanego.
Szkło artystyczne i witrażowe nie jest objęte wymaganiami normowymi. Oczekiwania odbiorców co do walorów estetyczno-użytkowych wiążą się z rodzajem powierzchni farb - błyszczącą lub matową, siłą krycia lub transparen-cją oraz temperaturami wypalania.
W związku z różnorodnością zastosowań i wymagań dotyczących farb szklarskich prowadzone są badania kontrolne, zapewniające dostarczanie odbiorcom stabilnego produktu.
Proszki farbowe poddawane są badaniom uziarnienia i topliwości.
Ocena uziarnienia prowadzona jest metodą mikroskopową, przy pomocy mikroskopu laboratoryjnego MP-3 oraz metodą dyfrakcji laserowej z zastosowaniem urządzenia Mastersizer Microplus firmy Malvern.
Oznaczanie topliwości wykonywane jest w piecu z kamerą wizyjną. Sprzężenie pieca i kamery z komputerem, wyposażonym w program analizy obrazu, umożliwia pełną rejestrację zmian kształtu próbki w zależności od temperatury. Pozwala to na dokładną analizę przebiegu topienia próbki farby pod kątem wyznaczenia charakterystycznych punktów topliwości w porównaniu z wzorcem.
Farba oraz wzorzec naniesione na kształtki szklane metodą sitodruku bezpośredniego, a następnie wypalone w określonych warunkach temperaturowych, poddawane są wizualnej ocenie barwy i wyglądu powierzchni.
Dodatkowo wprowadzana jest ocena parametrów barwy i przezroczystości przy pomocy spektrofotometru Lab-Scan firmy Hunter Lab.
Przyjęty system badań kontrolnych gwarantuje dostarczanie odbiorcom produktów powtarzalnych, o stabilnej jakości, umożliwiających uzyskanie pożądanych efektów zdobienia.
Produkowane w Zakładzie Badawczo-Produkcyjnym Farb Ceramicznych serie farb szklarskich oferowane są odbiorcom w postaci proszków, past i w formie termoplastu.
Należy podkreślić, że dzięki opracowaniu metody szybkiego doboru kolorów istnieje możliwość natychmiastowej reakcji na nowe zapotrzebowania odbiorców.
mgr inż. Małgorzata Marecka
Instytut Szkła i Ceramiki Warszawa Zakład Badawczo-Produkcyjny Farb Ceramicznych
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Firma Ponzio Polska - dostawca systemów aluminiowych - opracowała i wprowadziła w drugim półroczu 2004 roku wiele innowacyjnych rozwiązań systemowych, które dotyczą zarówno systemów okienno-drzwiowych, jak i fasadowych.
System okienno-drzwiowy Ponzio NT 78 - został sklasyfikowany w grupie materiałowej RMG 1.0 (wg DIN 4108) - dzięki czemu spełnia najwyższe wymagania pod względem izolacyjności termicznej.
Profile systemu NT 78 mają trzykomorową konstrukcję, co w połączeniu z większą głębokością profili (78 mm i 86 mm), niż w przypadku pozostałych systemów okienno-drzwiowych, daje większą sztywność kształtowników i umożliwia wykonywanie konstrukcji o dużych gabarytach.
W systemie zastosowano przekładki termiczne o szerokości 34 mm powlekane specjalną, niskoemisyjną powłoką.
Istotne znaczenie ma współistnienie obok siebie i wzajemne dopełnianie się poszczególnych systemów. Wprowadzenie systemu NT 78 znacznie wzbogaciło system konstrukcji słupowo-ryglowej, pozwalając na stosowanie w fasadzie okien w grupie materiałowej 1.0.
System Ponzio NT 78 otrzymał Aprobatę Techniczną ITB:
AT-15-6546/2004 "Okna i drzwi balkonowe systemu PONZIO NT 78 z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną"
Rozszerzony został trójkomorowy system okienno-drzwiowy Ponzio NT 60PT. Zaprojektowanie nowych profili z „euro rowkiem" pozwala na zastosowanie szerszej gamy okuć. W systemie można stosować okucia do okien trapezowych, łukowych i okrągłych. Obecnie prowadzone jest postępowanie certyfikacyjne dla okien o podwyższonej antywłamaniowości klasy 2.
Kolejna innowacja to Ponzio NT 152SG - system profili aluminiowych przeznaczony do wykonywania ścian osłonowych z oszkleniem strukturalnym.
Konstrukcja ściany składa się z dwóch elementów: konstrukcji nośnej wykonanej z profili słupów i rygli (o szerokości 52 mm) oraz z ram aluminiowych z zamocowanymi do nich szybami.
System stwarza możliwość mocowania szyb w sposób mechaniczny, a także za pomocą klejenia strukturalnego szkła do profili aluminiowych.
Na stoisku nr 11.1 w pawilonie 6A na Międzynarodowych Targach Budownictwa BUDMA 2005 znajdzie się model ściany osłonowej wykonanej w systemie Ponzio NT 152SG.
Przekrój pionowy przez rygiel Ponzio NT 152SG
Przekrój okienny Ponzio NT 78
Przekrój okienny Ponzio NT 60PT
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Płyty z PMMA (polimetakrylanu metylu) są sztywnym, naturalnie transparentnym materiałem termoplastycznym. Charakteryzują się doskonałą przejrzystością wyróżniającą je wśród innych przezroczystych tworzyw sztucznych. W wyniku barwienia uzyskuje się płyty w prawie nieograniczonej gamie barw i przepuszczalności światła.
Płyty mogą być wytwarzane metodą wytłaczania (ekstruzji) i wylewania. Są odporne na warunki atmosferyczne (posiadają naturalną odporność na promienie UV i nie ulegają starzeniu) oraz na działanie wielu żrących chemikaliów. Odznaczają się też łatwością w obróbce mechanicznej i kształtowaniu.
Płyty wylewane i wytłaczane - podobieństwa i różnice
Płyty wylewane są dostępne w zakresie grubości od 2 do 20 mm (oferowane są też tzw. bloki czyli płyty grubości 30-60 mm), natomiast wytłaczane - w zakresie od 1,5 do 15 mm. Płyty wylewane charakteryzują się dużo lepszą stabilnością termiczną i są bardziej odporne na działanie czynników chemicznych. Mogą być też poddawane termoformowaniu w szerszym zakresie temperatur. Ponadto płyty wylewane odznaczają się lepszą jakością powierzchni i równoległością powierzchni oraz wykazują lepsze własności optyczne. Natomiast płyty wytłaczane lepiej odwzoro-wywują delikatne i skomplikowane kształty, jak również mają lepszą tolerancję grubości.
Płyty ALTUGLAS DUAL SATIN i PERSPEX FROST
Wyroby sprzedawane pod marką ALTUGLAS DUAL SATIN produkowane są przez firmę ATOGLAS, natomiast PERSPEX FROST przez firmę LUCITE INTERNATIONAL. Są to wylewane płyty akrylowe o dwustronnym satynowym wykończeniu powierzchni, dającym efekt jedwabistej miękkości. Takie wykończenie powoduje rozjaśnienie i zmiękczenie kolorów szczególnie zauważalne, gdy światło przechodzi przez dany wyrób. Dzięki temu nawet intensywne i jaskrawe światło ulega rozproszeniu i jest przyjemne dla naszych oczu. Podobny efekt zauważamy w przypadku „mrożonego" szkła - czyli szkła pokrytego warstwą „szronu". Powierzchnię płyt możemy też porównać do powierzchni szkła matowionego przez trawienie chemiczne lub piaskowanie.
Wykończenie powierzchni otrzymuje się w specjalnym procesie produkcyjnym - masa akrylowa jest wylewana między dwiema taflami matowionego szkła. Dzięki temu na powierzchniach płyty akrylowej uzyskuje się mikroskopijne nierówności o kształcie sferycznym. Ta cecha znakomicie poprawia odporność materiału na zarysowanie i w dużym stopniu redukuje powstawanie śladów po dotknięciu palcami. Płyty akrylowe jak każde tworzywo termoplastyczne, mogą się elektryzować, więc aby ułatwić utrzymywanie ich w czystości można je powlekać preparatami antystatycznymi, które zmniejszają ilość osadzającego się kurzu i ułatwiają czyszczenie płyt. W przypadku zabrudzenia płyty mogą być myte łagodnymi detergentami lub specjalnymi płynami polecanymi przez producenta płyt (np. preparatem ALTUGLAS CLEANER)
Zastosowanie
Własności akrylowych płyt satynowych predystynują je do wykorzystywania ich w takich wyrobach jak:
• oszklenia
• wypełnienia ścianek działowych i drzwi
• meble wystawiennicze
• elementy wyposażenia wnętrz
• panele reklamowe
Doskonale nadają się do aranżacji wnętrz, wystaw, punktów sprzedaży (POS) oraz tworzenia znaków reklamowych. Od momentu wprowadzenia stały się one prawdziwym przebojem na rynku materiałów do reklamy i architektury wnętrz.
Fot. 1. Powierzchnia płyty ALTUGLAS DUAL SATIN w powiększeniu (fot. ATOGLAS)
Formaty i kolory
Płyty satynowane sprzedawane są w postaci płaskich płyt w standardowym rozmiarze: 3050x2030 mm. Dystrybutorzy jednak zwykle świadczą usługę docinania płyt na żądany wymiar, a w przypadku większych zamówień możliwe jest wykonanie przez producenta płyt w innych wymiarach.
Płyty dostępne są w następujących grubościach:
• 3, 4, 6, 8, 10, 12, 15, 20 mm (ALTUGLAS DUAL SATIN)
• 3, 4, 5, 6, 8, 10, 15, 20 mm (PERSPEX FROST)
Płyty satynowe oferowane są w kilkunastu standardowych kolorach. W przypadku PERSPEX FROST podstawowa paleta barw składa się z 12 kolorów, a w przypadku ALTUGLAS DUAL SATIN - 28 kolorów.
W większości są to chłodne i subtelne kolory pastelowe, ale ostatnio producenci wprowadzają płyty w intensywnych wyrazistych kolorach. Kolory pastelowe nadal jednak pozostają podstawowym materiałem wybieranym przez projektantów poszukujących niepowtarzalnych, delikatnych efektów. Gdy jednak chodzi o stworzenie dramatycznego, wyrazistego akcentu - wykorzystywane są płyty w nasyconych, żywych barwach.
W przypadku większych zamówień możliwe jest wykonanie płyt w szerszej gamie kolorów. Aby zapewnić powtarzalność barw w kolejnym zamówieniu i ułatwić komunikację między projektantem i producentem, barwy płyt określane są wg skali PANTONE popularnej w branży reklamowej i znanej projektantom wnętrz. Możliwe jest również perfekcyjne odtworzenie innych nietypowych barw, które nierzadko stanowią estetyczny element kształtujący wizerunek danej firmy.
Fot. 2. Płyty ALTUGLAS DUAL SATIN w kolorze Glass Look stanowią alternatywę dla szkła, są bardziej elastyczne, łatwiejsze w obróbce mechanicznej i montażu (fot. ATOGLAS)
Fot. 3. Płyty satynowe mogą mieć zarówno stonowane jak i wyraziste zabarwienie (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 4. W wyniku termoformowania możliwe jest uzyskanie wygięcie płyty akrylowej w dowolnym kształcie (fot. ATOGLAS)
Własności techniczne
Własności optyczne ALTUGLAS DUAL SATIN
Połysk (60o - kąt padania promieni świetlnych) - 7%±5%
Przepuszczalność światła (dla płyt gr. 3 mm) - bezbarwnych -90%, opal (mleczne) - 77%, glass look (w zielonkawym odcieniu jak naturalne szkło) - 84%.
Pozostałe własności fizyczne i chemiczne jak dla płyt akrylowych wylewanych.
Fot. 5. Płyty Perspex Frost zostały użyte do wykonania giętych drzwiczek w meblach kuchennych, a nowoczesne oświetlenie diodami LED wchodzi w interakcję z użykownikiem odpowiednio dobierając jasność i kolor oświetlenia. Wykonanie tego projektu umożliwiła doskonała przezroczystość płyt i „dotykowe" własności powierzchni (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 6. Perspex Frost został wybrany ze względu na swoją przejrzystość i własności przepuszczania światła oraz czysty, nowoczesny wygląd, połączony z doskonałą funkcjonalnością i własnościami strukturalnymi (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 7. Światło przenikające przez powierzchnie satynowane i całkowicie przejrzyste daje nowe rozwiązania w aranżacji pomieszczeń biurowych (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 8. Płyty Perspex Frost łatwe do modelowania, delikatne w dotyku i pozwalające na delikatne podświetlenie - zainspirowały projektantów prezentujących panele łazienkowe (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 9
Techniki obróbki wykończeniowej:
Płyty satynowe zachowują wszystkie zalety wylewanych płyt akrylowych dotyczące łatwości obróbki. Mogą być cięte, wiercone, frezowane, gięte a nawet termoformowane bez zmiany własności optycznych i mechanicznych wyrobu. Wszystkie pozostałe własności fizyczne i chemiczne charakterystyczne dla płyt akrylowych również nie ulegają zmianie.
Termoformowanie
Gięcie na gorąco i termoformowanie próżniowe nie wpływają ujemnie na jakość powierzchni przy zachowaniu maksymalnej temperatury do 200oC. Zaleca się jednak aby termoformowanie przeprowadzać w temperaturze 160-180oC.
Drukowanie
Na płytach z powierzchnią satynową może być wykonany nadruk metodą sitodruku w ten sam sposób jak na zwykłych płytach akrylowych.
Polerowanie
Zalecane są te same techniki polerowania krawędzi jak przy innych akrylowych płytach - polerowanie ogniowe lub diamentowymi materiałami ściernymi. Jednakże przy polerowaniu ogniowym należy unikać przegrzania powierzchni, gdyż satynowe wykończenie może ulec zniszczeniu.
Klejenie
Kleje stosowane do klejenia płyt akrylowych mogą być stosowane do klejenia płyt satynowanych. Używane są zarówno kleje jedno- jak i dwuskładnikowe. Zaleca się stosowanie klejów firmowanych przez producentów płyt gdyż zbyt agresywne rozpuszczalniki mogą zniszczyć satynowe wykończenie powierzchni. Należy również ostrożnie aplikować klej, który chociaż jest przezroczysty po wyschnięciu, jego nadlewy mogą być widoczne na satynowej powierzchni.
Oświetlenie
Dzięki swojej strukturze i specjalnemu wykończeniu powierzchni płyt satynowych - światło z punktowych lub liniowych źródeł podświetlających ulega rozproszeniu i cała powierzchnia płyty jest równomiernie naświetlona. Szczególne efekty estetyczne otrzymuje się w przypadku oświetlenia krawędziowego (źródła światła podświetlają krawędzie płyty), zarówno za pomocą tradycyjnych świetlówek jak i coraz bardziej popularnych diod LED. Oświetlenie diodami LED jest bardziej elastyczne (można je ukryć w bardzo wąskiej obudowie), może być włączone do systemu oświetlenia włączającego odpowiednie diody aby zapewnić oświetlenie o odpowiedniej jasności i kolorze.
Na podstawie materiałów firm: ATOGLAS, LUCITE INTERNATIONAL i TUPLEX: Krzysztof Zieliński
Fot. 10. Zastosowanie podświetlanych płyt Perspex Frost w kolorze Opal pozwoliło na skonstruowanie unikalnego stoiska do efektownej prezentacji towarów. Koncepcja przekazana w projekcie wymagała stworzenia czegoś, co zapewniłoby dyskretne w swoim wyrazie tło, podkreślające i uwydatniające wysoką jakość prezentowanych produktów, tworzące jednocześnie nietypowy i interesujący klimat wnętrza sklepu (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 11. Perspex Frost pozwala na grę iluzji - przestrzeni i światła, Przepuszczające światło powierzchnie umożliwiają wydzielenie przestrzeni oświetlonej przytłumionym światłem, a powstała trwała i mocna platforma pozwala na wykonanie stoiska do prezentacji towarów i jednocześnie będącego ozdobą sklepu (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
Fot. 12. Płyty Perspex Frost wykorzystane zostały do wykonania pomostu do prezentowania modnych kreacji. Projektant wybrał te płyty ze względu na jednolitą, wyraźną przezroczystość, z klarownymi kolorami, które budziły żywą rekcję po podświetleniu i współgrały z prezentowanymi nowoczesnymi ubiorami (fot. LUCITE INTERNATIONAL)
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Szkło jako materiał ma zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach naszego życia. Praktycznie mamy do czynienia z nim na co dzień. Gdy spojrzymy wokół... Niektórzy, aby móc widzieć dokładniej używają przyrządów optycznych, takich jak okulary, lornetki, lunety, lupy, itp., zawierających szklane soczewki. To szkło optyczne ma różnorodne zastosowanie.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Jak bardzo inteligentne są nasze dzisiejsze systemy zamykające w budynkach? Co należy do systemu zamykającego i jego otoczenia? Jak rozwijała się i będzie rozwijać się dalej ta gałąź branży zarządzania okuciami i budynkami?
Na długo przed wprowadzeniem komputerów osobistych (PC) istniały również systemy zamykające w urządzeniach zamykających budynków. Kontrola wstępu była zazwyczaj realizowana za pomocą mechanicznych urządzeń zamykających poprzez "zdalne" zwalnianie zamka elektrycznego za pomocą urządzenia domofonowego lub poprzez naciśnięcie przycisku w furtce.
Rys. 1. Moduły inteligentnych systemów zamykających
Obszerny zakres zagadnień
Decydujący skok rozwojowy w kierunku inteligentnych systemów zamykających nastąpił w ostatnich latach i wywodzi się z branży wkładek cylindrycznych do zamków.
Celem było ograniczenie konieczności montażu nowych wkładek w przypadku zgubienia kluczy nadrzędnych oraz rejestracja niewłaściwego użycia klucza. Zarządzanie protokołami dostępu za pomocą PC zrodziło dalsze możliwości, jak np dostęp ograniczony w czasie oraz rejestracja czasu.
Drugi skok rozwojowy spowodowała biometria, a mianowicie rozpoznanie i ocena niepodważalnych cech służących identyfikacji człowieka (linie papilarne, tęczówka, kształt twarzy).
Do systemów zamykających zaliczamy również silniki liniowe do obsługi niedostępnych kopuł świetlnych oraz okien, napędy drzwi, jak również ustawowo określone zabezpieczenia dróg ewakuacyjnych oraz niektóre urządzenia w systemach zabezpieczeń przeciwpożarowych i przeciwdymnych.
W systemach tych sterowanie inteligentne przetwarza czynniki środowiska (dym, temperatura, wiatr, deszcz, ruch) dzięki wykorzystaniu urządzeń sygnalizacyjnych oraz sygnałów (czujniki, przełączniki kodowe, urządzenia ochrony przeciwpożarowej), które nadają się również do otwierania lub zamykania np elementów drzwi.
Dokąd prowadzi ta droga?
To nie jest już tylko wizja przyszłości -otwieranie za pomocą telefonu komórkowego bramy dojazdowej do garażu podziemnego, włączanie ogrzewania przed powrotem z podróży, otwieranie drzwi wejściowych przy wchodzeniu do firmy bez używania przycisku przez portiera.
Jest możliwe również, że przy otwieraniu drzwi do pokoju nastąpi włączenie oświetlenia i regulacja zacienienia wnętrza stosownie do warunków oświetlenia zewnętrznego oraz włączenie komputera z wyświetleniem aktualnych terminów na dany dzień.
Możliwe jest również, przy wychodzeniu z budynku, automatyczne zabezpieczenie i wyłączenie komputera, wyłączenie oświetlenia, klimatyzacji, przełączenie telefonu na centralę, blokada drzwi istotnych ze względów bezpieczeństwa, zamknięcie okien oraz włączenie monitoringu w nieużywanej części domu. Oszczędność w zużyciu energii elektrycznej oraz oszczędność w zatrudnianiu personelu dozoru znakomicie idą z sobą w parze.
Co konkretnie stanowi o inteligencji systemu zamykania? Które elementy są niezbędne w inteligentnych systemach zamykania?
Rozpoznanie stanu oraz detekcja
Rozpoznanie stanu i detekcja (rozszerzenie rozpoznania stanu poprzez rozpoznanie błędów i wizualizację) stanowią narządy zmysłu systemu. Dopóki stan otoczenia i systemu, jak również czynniki wpływające nań nie są znane, nie jest możliwe podjęcie właściwego działania.
Do rozpoznania stanu generalnie służą opisane na rys. 2 włączniki, czujniki i środki kontroli. Muszą one zapewnić, by stany, jak również sytuacje, były rozpoznawane jednoznacznie i bezbłędnie.
Do zabezpieczenia dróg ewakuacyjnych, urządzeń detekcyjnych w elementach zamykających systemów przeciwpożarowych i przeciwdymnych jak również w elementach zamykających uruchamianych za pomocą siły, muszą być użyte odpowiednie dla każdego systemu i dopuszczone do użycia sygnalizatory lub jednostki sygnalizacyjne, zamontowane zgodnie z przepisami. Wymagane w tych czujnikach bezpieczeństwo wykrycia każdego błędu,
w połączeniu ze sterowaniem oraz z odpowiednim rozpoznawaniem błędów przez czujniki i sygnalizatory, powinno być uznawane za standard. Przykładowo, uszkodzona listwa przełącznikowa czy uszkodzony sygnalizator podczerwieni nie mogą dopuszczać otwierania drzwi za pomocą zdalnego sterowania czy telefonu komórkowego.
Jakaś osoba mogłaby przecież wówczas znaleźć się w zasięgu obrotu drzwi. Przerwanie zaś dopływu prądu lub też awaria czujnika musi zawsze pozostawiać drzwi ewakuacyjne otwarte, natomiast drzwi przeciwpożarowe zamknięte.
Komunikacja
Ważną cechą inteligentnych systemów zamykających jest możliwość komunikacji z partnerem - człowiekiem. Mamy tu do dyspozycji jako środki pomocnicze kody, zestaw satelitarny z odbiornikiem i nadajnikiem, telefon komórkowy, skaner, klawiaturę, czytnik kart, urządzenie rozpoznające mowę, wskaźnik świetlny, wyświetlacz i wyjście akustyczne.
Umożliwiają one człowiekowi nawiązanie kontaktu z systemem, identyfikację lub przekazanie ewentualnych zamierzeń oraz rozpoznanie działań systemu. Różnorodność systemów komunikacji jest duża. Jeżeli w ten sposób ma być sprawowana kontrola dostępu, należy wymagać, aby system posiadał określone właściwości:
Jednoznaczność
Każda „legitymująca się" osoba musi być jednoznacznie rozpoznawalna.
Niemożność manipulowania
Próby obejścia odbiorników informacji identyfikacyjnej (skaner, czytnik kart, odbiornik w cylindrze zwierającym itp.) lub też wywołania spięcia muszą być rozpoznawane.
Otwarcie z użyciem siły, usuwanie lub próby manipulowania za pomocą prądu, pola magnetycznego czy też działania mechaniczne, takie jak potrząsanie, uderzanie i temu podobne nie mogą prowadzić do uzyskania dostępu (można tu powoływać się na DIN V ENV 1300 jako podstawę formułowania wymagań i zakresu kontroli).
Ochrona przed kopiowaniem
Nie może być możliwości kopiowania środków identyfikacyjnych (karta, odbior-nik-nadajnik satelitarny itp.) przez osoby nieupoważnione w celu uzyskania dostępu. Również nie może być możliwe odczytywanie algorytmów kodowania lub też wyliczanie ich na podstawie transmitowanych danych (kryptokody).
Ochrona przed wyśledzeniem
W przypadku wprowadzania kombinacji cyfr lub haseł niezbędna jest właściwa ochrona maskująca, która uniemożliwi osobom trzecim wyśledzenie kombinacji wprowadzanych danych.
Przetwarzanie online
Bez sprawnego systemu przewodzenia nie będzie dobrze funkcjonował również i system zamykania - szczególnie w przypadku analizy i dalszego przetwarzania danych. Dopiero połączenie w sieć poszczególnych systemów samodzielnych (pojedyncze systemy z lokalną analizą danych)umożliwi wykonywanie działań na wyższym poziomie.
W tym przypadku tradycyjne okablowanie musi ustąpić miejsca magistrali danych, stosowanej w technice sterowania (AS-i-Bus) oraz systemom sieciowym z protokołami danych, takimi jak TCP/IP. Dodatkowo pewne odcinki należy zastąpić łączami bezkablowymi (np zakodowana sieć radiokomunikacyjna, Blue tooth).
Również i w tym przypadku należy zwrócić uwagę, aby nie stworzyć warunków dla manipulacji. Tak więc okablowanie sieciowe i interfejsy nie powinny być ogólnodostępne, a szczególnie od zewnątrz. Dotyczy to zwłaszcza prowadzenia kabli w elementach drzwi, okien i bram.
Co da ochrona przed przewierceniem i usunięciem okucia czy cylindra zwierającego oraz zamontowanie elementu zabezpieczającego przed włamaniem, jeżeli otwarcie zamka można spowodować
poprzez manipulację i działanie prądem na kabel? Z tego względu powinno się przeprowadzać kontrolę zagrożonych obszarów wg DIN V ENV 1627. Klasa odporności powinna być dostosowana do odpowiedniego profilu bezpieczeństwa („profil sprawcy", zakres zewnętrzny lub wewnętrzny, zakres bezpieczeństwa).
Bezkablowe systemy transmisji, szczególnie sieci radiowe nadają się do kodowania. Niepołączone w sieć rozwiązania jednostkowe zamontowane w oknach, drzwiach czy bramach uniemożliwiają działanie interaktywne i ograniczają zastosowanie rozwiązań inteligentnych. Jednak do dziś stanowią one większość ze względu na brak integralnego planowania zarządzania budynkiem.
Ograniczają się one na przykład do regulacji otwierania drzwi, sterowania urządzeniem otwierającym bramę względnie szlaban czy do uruchamiania skrzydła uchylnego fasady.
Analiza
W „umyśle" sieci różnych, bezpośrednio ze sobą połączonych systemów zamykających istnieją dwie główne alternatywy przetwarzania danych:
Zarządzanie centralne
W tym przypadku wszystkie wchodzące informacje służące rozpoznaniu stanu i komunikacji są przetwarzane centralnie w komputerze lub jednostce sterującej, a następnie wydawane są polecenia działania.
Forma ta w szczególności nadaje się dla małych jednostek prywatnych z niewielką liczbą danych oraz dla systemów, które są zarządzane centralnie z udziałem kontroli sprawowanej przez człowieka (np nadzór z użyciem kamer rejestrujących).
Zarządzanie zdecentralizowane
W tym przypadku chodzi o wzajemną komunikację poszczególnych rozwiązań wyposażonych w jednostki analizujące dane (PC/komputer/urządzenie sterujące). Rozwiązania te mają sens w przypadku większych budynków, gdyż tylko niewielka ilość ściśle określonych danych musi być wymieniana na określonych łączach.
Wielkość odpowiedniego PC (bez monitora i urządzenia do wprowadzania danych)dla zakresu stacjonarnego w zasadzie jest ograniczona do rozmiarów wtyczki.
Nie należy zapominać, że każdy PC jest tak inteligentny, jak jego oprogramowanie. Pewność wykrycia każdego błędu, samodzielne wykrywanie błędów oraz analiza, zakodowanie i odkodowanie danych są równie ważnymi atrybutami, jak prosty sposób usuwania błędów czy przyjazne dla użytkownika interfejsy użytkowe.
Wraz z postępującym rozwojem sieci neuronowych w rozwiązaniach usprawniających można uwzględniać również efekty uczenia się użytkowników. Pomysłów dostarczają przede wszystkim programy analizy rejestratorów obrazu.
Działanie
Końcową czynnością inteligentnego systemu zamykającego jest działanie. Elektryczne polecenia sterowania są przekształcane w działanie.
Jeżeli siłą obsługującą jest człowiek i system wykonuje jedynie funkcję otwarcia (domknięcie cylindra zwierającego, magnes pozycjonujący urządzenia unieruchamiającego, magnes przytrzymujący drogi ewakuacyjnej, elektryczny zestyk rozwierny, sprzężenie przycisku w zamku), wówczas sprawdza się elektromagnes w połączeniu z mechaniką.
Jeżeli system przestaje działać (np wskutek braku prądu) i dotyczy to drogi ewakuacyjnej, urządzenia zamykającego odcinającego ogień czy dym, magnesy muszą działać zgodnie z regułą prądu spoczynkowego, tzn. magnes osiąga pozycję otwarcia bez użycia prądu.
Jeżeli obsługa przez człowieka nie jest wskazana (hotel, obszar sprzedaży), nie można jej bezpośrednio zapewnić (świetlik, niedostępne okno, brama, rogatka, obsługa zdalna) lub nie jest wystarczająca (niezbędne duże siły przy obsłudze, wpływ warunków środowiska, jak np wiatr), wówczas przede wszystkim stosuje się motory elektryczne. Jeżeli urządzenie zamykające w budynku jest wyposażone w tego rodzaju siłę uruchamiającą, jest ono maszyną w rozumieniu wytycznych dotyczących maszyn.
Mechanika
Systemy elektroniczne muszą dobrze współpracować z mechaniką. Długa żywotność systemu okuć - obojętne czy chodzi o uchwyt okienny, cylinder zwierający, przekładnię okna, zamek do drzwi, motor łańcuchowy czy napęd drzwi - jest w dalszym ciągu w sposób istotny warunkowana wykonaniem mechanicznym
i wymiarowością okuć. Jeżeli przewidziana jest instalacja urządzenia uruchamiającego, urządzenie zamykające musi przewidywać wzmożone stosowanie siły, która będzie wpływać na wszystkie systemy urządzenia zamykającego, w szczególności łożyska (taśmy, łożyska kątowe i nożycowe). Aby zapewnić długotrwałość i bezpieczeństwo użytkowania, potrzebna jest regularna kontrola, konserwacja okresowa oraz regulacja.
Sama mechanika może także zapewnić systemowi ochronę przed celowym użyciem siły i przed zamierzonym użyciem narzędzi. Chodzi tu również o ochronę przed demontażem, wierceniem, zerwaniem, rozbiciem oraz o mechaniczne metody forsowania samych okuć, jak również o ochronę ruchomego elementu zamykającego w budynku przed manualnym otwieraniem za pomocą narzędzi.
Rys. 2: Możliwości rozpoznania stanu i detekcji w zakresie urządzeń zamykających
Zadania i właściwości
Do istotnych zadań i właściwości inteligentnych systemów zamykających należą:
- kontrola dostępu osób oraz czasu,
- selektywne otwieranie, zamykanie, blokowanie i zwalnianie blokady ruchomych elementów zamykających budynku,
- zależne od otoczenia działanie samodzielne (np samodzielne blokowanie po wejściu, zamykanie w przypadku deszczu czy ognia),
- samodzielne rozpoznawanie i analiza błędów dokonywane przez system,
- ochrona przed manipulowaniem i kopiowaniem użytych nośników, danych i kanałów transmisji danych,
- rozpoznanie sabotażu i dezaktywacja części wykonanych z zamiarem sabotażu, przejście w stan bezpieczny,
- opór mechaniczny całego systemu zamykającego budynku wraz z mechanicznymi i elektrycznymi częściami okuć wobec użycia siły,
- przydatność w różnych warunkach środowiska (temperatura, wilgotność, wpływy wywołujące korozję, zakłócenia, elektryczne i magnetyczne/ promieniowanie)
- dostosowanie danych i stanów do typowych interfejsów i formatów danych.
Normy i wytyczne
W przypadku elektrycznych systemów okuć i zamków wymogi norm europejskich z wyjątkiem wymagań standardowych, takich jak rodzaj ochrony, odpowie-dniość elektromagnetyczna itp., nie są wystarczające.
Wyjątek stanowi wytyczna dotycząca maszyn do obsługi systemów z użyciem siły. Producenci sejfów również mogli się już porozumieć w sprawie normy wstępnej dla systemów zamków.
Narodowe regulacje dotyczące elektrycznych systemów zamykających ograniczają się do dróg ewakuacyjnych, urządzeń blokujących i obsługi systemów z użyciem siły.
Wymagania mechaniczne w zakresie okuć, szczególnie w zakresie ochrony przed włamaniem, dróg ewakuacyjnych i samozamykających właściwości w przypadku drzwi ochrony przeciwpożarowej i przeciwdymnej są w Europie uregulowane w największym stopniu.
Matthias Demmel
Glaswelt 8/2004
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Nowy styl w sztuce, zapoczątkowany pod koniec XV wieku, jako że wykształcił się we Włoszech, zmierzał do odrodzenia sztuki antycznej poprzez odkrywanie jej reguł i naśladowanie form. I zgodnie z jej duchem artyści dążyli do piękna pojmowanego jako harmonia, jasność i przejrzystość.
Prostota i czystość nowej architektury wymusiła na witrażach odejście zarówno od koloru jak i figuratywności. Okno miało przede wszystkim doświetlać wnętrze, a w następnej kolejności dopiero zdobić. A więc witraż przesunięty został z funkcji dominanty w architekturze gotyckiej, do roli dodatku do budowli renesansowych.
Renesans preferował oświetlenie neutralne, równomiernie rozjaśniające wnętrze. Dlatego właśnie zmienił się radykalnie charakter przeszkleń. Zmieniła się też zasadniczo ich funkcja, bowiem po reformacji rozpoczął się na szeroką skalę rozwój witraży świeckich. Zaczęto coraz częściej szklić okna domów prywatnych, choć, oczywiście, jeszcze nie na masową skalę.
Sakralne witraże renesansowe zmieniały charakter powoli, ale nieuchronnie. Nadal przedstawiały sceny biblijne, ale coraz bardziej alegorycznie i abstrakcyjnie. Postaci miały zindywidualizowane rysy twarzy i właściwe anatomicznie figury, nosiły współczesne twórcom ubrania i przedstawione były bardziej realistycznie. Pojawiły się również sceny świeckie w kościołach. Tłem dla osób była nierzadko architektura przedstawiona w prawidłowej perspektywie.
Wspaniałym przykładem witraży wczesnego renesansu są okna z kościoła z Fairford of Parish w Gloucester, szczególnie okazałe przedstawienie Sądu Ostatecznego, które łączy gotycką jeszcze grę światła i koloru z nowymi tendencjami przedstawienia postaci.
Renesans nie tylko zmienił kierunek rozwoju architektury, a więc i witraży, ale również przyniósł nowe osiągnięcia technologiczne. Dążenie do przeniesienia idei malarstwa sztalugowego na techniki witrażownicze wspomogło wynalezienie i zastosowanie kolorowych emalii, szerokie upowszechnienie barwienia srebrem, oraz rozwój technologii powlekania szkła. Holendrzy wzbogacili malatury na szkle o doświadczenia malarstwa olejnego swojego regionu. Flamandzkie osiągnięcia wywarły ogromny wpływ również na witrażowni-ctwo angielskie. Przykładem mogą być okna kościoła św. Piotra Mancroft w Norwich.
Generalnie na północy Europy, we Francji, czy Belgii, gdzie tradycje witrażo-wnicze szczególnie mocno rozwinęły się w średniowieczu, renesans nie przyniósł wielkich zmian w sposobie traktowania przeszkleń. Wykorzystano w projektowaniu witraży osiągnięcia epoki, jakimi były przykładowo użycie perspektywy zbieżnej, czy wprowadzenie proporcji budowy ciała ludzkiego. Ale idea gotyckiego okna o mocnych, czystych kolorach przetrwała.
Średniowiecze w Hiszpanii upłynęło pod wpływami arabskimi, dlatego też renesans stał się dla budownictwa chrześcijańskiego złotym wiekiem. Najznamienitszym chyba przykładem sztuki witrażowej tego okresu są witraże autorstwa braci Arnao w katedrze w Sewilli.
Fot. 1. Witraż z Florencji (http://www.kfki.hu/~arthp/art/g/gaddi/taddeo)
Fot. 2. Okno z Gloucester (http://faculty.smu.edu/sshepher/fairford.htm)
Fot. 3. Madonna z Norwich (http://www.thejoyofshards.co.uk/mosaicsorguk/norwich/mancroft.shtml)
Pomimo, że witraże gotyckie dotarły do Włoch bardzo późno, to jednak rozkwitły gwałtownie w Odrodzeniu. Ze starcia stylów włoskiego i francuskiego wyszedł zwy cięsko Giuglielmo de Marcillat w witrażach w katedrze w Arezzo. Francuskie, gotyckie barwy podporządkowane są włoskim regułom perspektywy i proporcji postaci, całość wzbogacona o nowy sposób malowania kolorem.
Natomiast w innych częściach naszego kontynentu monumentalne witraże figuralne zaczęły być wypierane przez bezbarwne przeszklenia geometryczne.
Pozbawione koloru siatki ołowiu uporządkowano w struktury geometryczne.
W Europie środkowej i południowej królowały przeszklenia gomółkowe. W Anglii i Niderlandach można było spotkać przede wszystkim przeszklenia romboidalne oraz późniejszy nieco "plaster miodu", składany z gomółek przycinanych do sześciokąta.
Przeszklenia budowli świeckich, zarówno prywatnych, jak i użyteczności publicznej, zdobiono medalionami portretowymi lub alegoriami dydaktycznymi w postaci małych witrażyków wplatanych w siatkę geometryczną. Przeważają malatury „en grisaille", choć można w nich odnaleźć również barwne akcenty.
Taka subtelna dekoracja w neutralnym otoczeniu nie odbiera światłu mocy ani czystości, oraz harmonizuje doskonale z renesansowym wystrojem wnętrza. Pomimo, a może właśnie dzięki tak znacznym ograniczeniom estetyki witraża w odrodzeniu rozpoczął się bujny rozwój heraldyki w tej technice. Herby wyodrębnione w medalionach, lub zawieszone bezpośrednio na siatce przeszklenia, pełniły funkcje reprezentacyjne i upamiętnia jące. Były między innymi wizytówkami fundatorów obiektów takich jak kościoły, kaplice, ratusze czy inne budynki publiczne.
Prócz tarczy herbowej z właściwą jej ornamentyką zawierały opisy zasług donatoów, ich nazwiska, pełnione funkcje czy tytuły.
Spotkać można było często herby cechów i miast. Herby patrycjuszy i szlachty występowały również w domach i posiadłościach prywatnych. Witraż przejął w architekturze poza funkcją oświetleniową, również informacyjną. Na przykład przedstawiał zegary słoneczne.
Fot. 4. Witraż z Sewilli (http://www.hodgman.org/travel/spain-2000)
Fot. 5. Witraż z katedry w Arezzo http://www.ariadne.org/studio/michelli/sgmarcillatframe.html)
Fot. 6. Scenka rodzajowa(http://www.ariadne.org/studio/michelli/sgswissframe.html)
Fot. 7. Herb (http://www.hermitagemuseum.org/html_En/03/hm3_3_2_1c.html)
W historii witraży epoka baroku nie przynosi jakiejś radykalnej zmiany spojrzenia. Ta część sztuki i rzemiosła rozwija się niejako swoim torem wzbogacając, bądź przekształcając stopniowo wypracowane w renesansie osiągnięcia.
Zmienia się natomiast funkcja okien w architekturze barokowej. Architekci rezygnują z równomiernego, płynnego oświetlenia wnętrza na rzecz specyficznych efektów teatralnych. Okna ukryte za gzymsami, pilastrami czy załomami murów, stają się niejako reflektorami wydobywającymi punktowo ze skomplikowanego architektonicznie wnętrza akcenty, służące kierowaniu uwagi ku miejscom najważniejszym. Aranżacja wnętrza takim oświetleniem jest bardzo celowa i przemyślana. Bezbarwne przeszklenia stwarzają idealne warunki do posługiwania się światłem w ten sposób. A zatem nadal przeważają w większości przeszklenia witrażowe, którymi nazywamy siatkowe układy geometryczne. Wciąż można spotkać romby, gomółki, a „plastry miodu" zostały szczególnie ulubione przez barok. Innymi typowymi wzorami okien były, na przykład, nazwane zwyczajowo „karpia łuska", "serca", czy "rycerski węzeł". Występowały również kompozycje oparte na okręgu lub gwieździe sześcioramiennej, a także stylizowane ornamenty floralne. We wszystkie rodzaje przeszkleń nadal wprawiane były "krążki okienne" herbowe lub podobne.
W tym czasie coraz większy wpływ na witrażowników wywierali malarze i graficy. Wspomniane herby i alegoryczne medaliony stały się popisowymi formami obrazów malowanych na szkle. Już w renesansie Albrecht Durer stworzył nową koncepcję okna i kompozycję niezależną od jego podziałów.
Wprowadził cielesne, zindywidualizowane postaci, plastyczny modelunek szat. Zarówno człowieka, jak i naturę przedstawiał w wiernie odtworzonej perspektywie, krajobrazami zastępując siatki geometryczne i wici roślinne. Witraże jego projektu nie przypominały już mozaik, stały się obrazami światła. Był prekursorem barokowej tendencji do coraz dokładniejszego dopracowania malarskiego witraży o coraz mniejszym formacie. Powstał w ten sposób witraż zwany gabinetowym. Nazywa się tak kameralne, bogate plastyczne arcydzieła, malowane wręcz kaligraficznie i subtelnie cieniowane, przeznaczone do oglądania z małej odległości. Prace te nie musiały już mieć bezpośredniego związku z architekturą, stały się raczej elementem wyposażenia wnętrza.
Duży wpływ na wyrwanie witraży z roli zdobnika architektury miało rozdzielenie funkcji projektowania witraży od ich wykonania. Malowane z coraz większym bogactwem kolorów i form przeszklenia zatracały stopniowo związek z murami. Emblematy przekształcały się stopniowo w nowe schematy i symbole niezależne od otoczenia.
Fot. 8. 9. Renesansowe zegary słoneczne (http://advanceassociates.com/Sundials/Stained_Glass/sundials_files)
Fot. 10. 11. Witraże siedemnastowieczne (http://advanceassociates.com/Sundials/Stained_Glass/sundials_files)
Fot. 12. Witraż Durera (http://www.bmcsc.org/librarypubs/images)
W połowie XVII wieku zaznaczyła się zmiana upodobań nawet we Francji, gdzie istniała silna tradycja stosowania barwnych bordiur w przeszkleniach. Stopniowo witraże malowane były jednotonowo, bez koloru. Wynalezienie szkła kryształowego dało możliwości szlifu, który w witrażownictwie pojawił się w formie grawerki. Stosowano to zdobienie głównie do urozmaicenia herbów i emblematów wzbogacając je dodatkowym rysunkiem światła.
Grawerowanie szkła ulubione zostało szczególnie przez rokoko. Podobnie fascynowały architektów rokoka lustra kryształowe, które były wówczas najbardziej spektakularnym wynalazkiem w dziedzinie szkła.
Współistnienie szkła i architektury osiągnęło nowy etap. Umieszczano całe ciągi zwierciadeł odbijających wysokie okna pałacowe, tworząc jakby wewnętrzne światło sal. Lustra ustawiano tak, że światło odbite, zwielokrotnione czy powielone zniekształcało przestrzeń pomieszczeń złudnie ją powiększając.
Niestety, tak wspaniałe osiągnięcie technologiczne, jakim była możliwość uzyskiwania dużych tafli szkła, zdecydowanie zaszkodziło sztuce witrażowej. Zmieniła się estetyka wnętrza. W XVIII wieku witrażownictwo istniało w zasadzie w formie szczątkowej. Witraże wyszły z mody i jako staroświeckie rozwiązania okien były często rozbierane i zastępowane nowszymi technologicznie przeszkleniami lub nawet wyłącznie okiennicami. Stopniowo wymierali artyści i rzemieślnicy posługujący się w mistrzowski sposób technikami witrażowymi i to, niestety, nie pozostawiając następców. Architektura skłoniła się ku nowym rozwiązaniom, upraszczającym i przyspieszającym szklenie otworów okiennych.
Dopiero secesja stworzyła odpowiednie warunki do wskrzeszenia tej wspaniałej sztuki, a stało się tak znowu dzięki nowej koncepcji estetyki w architekturze tego okresu.
Witraż wskrzeszenie swoje w XIX wieku zawdzięcza artystom. To oni, zafascynowani sztuką gotyku, spowodowali przywrócenie całego bogactwa form, technik i kolorów. Prawdziwy i naprawdę bujny rozkwit przeżyła sztuka witrażowa na przetomie XIX i XX wieku. Secesja wręcz lubowała się w witrażach, które były idealną odpowiedzią na ówczesne poczucie piękna.
Secesja zaznaczyła się bardzo silnie w architekturze, która stała się dynamiczna i rozkołysana. Jednoczyła w spójnym falistym ruchu budynek, pomieszczenia, meble, kraty, fontanny i okna.
Wróciła średniowieczna koncepcja wykorzystania przeszkleń jako kreatorów atmosfery i odrealnienia światła we wnętrzach. Silnie ukierunkowany rozwój budownictwa pociągnął za sobą spontaniczny i gwałtowny rozkwit witrażownictwa.
Przeszklenia wyszły również po raz pierwszy na taką skalę z ram okien w prze strzeń wnętrz jako wypełnienia drzwi, parawany, czy lampy.
Artyści, którzy zainicjowali przywrócenie techniki witrażowej, zaprezentowali nowe spojrzenie na tradycyjną technikę, wykorzystując w sposób nieskrępowany wszystkie dostępne technologie. Spowodowali rozwój i wynalezienie nowych sposobów barwienia szkła w masie, walcowania i fakturowania szkła płaskiego, stworzenie szkieł opalowych. Wykorzystywali wszystkie znane sposoby malowania, trawienia szkła, grawerki i piaskowania, które było nową technologią Wszystko to spowodowało, że mogły powstać obrazy malowane światłem, zarówno dzieła o głębokich podtekstach emocjonalnych, jak i przypominające w swej strukturze płaskorzeźbę. Inspirowane sztuką japońską zamiłowanie secesji do płaskich plam o wyszukanych barwach, często okonturowanych, odkrycie i wykorzystanie kształtów negatywnych oraz pozbawienie obrazu iluzjonistycznej głębi spowodowało, że witraż stał się doskonałym środkiem wyrazu artystów tej epoki.
Szczególnie chętnie przedstawiane były przez artystów piękne, idealne kobiety o łagodnych, ale realistycznych twarzach, odziane w lekkie, bogato drapowane szaty, umieszczone często w odrealnionej przestrzeni. Fascynowały twórców kobiety szczupłe, wiotkie, zwiewne, o długich, splątanych włosach stanowiących dodatkową dekorację, w pozach często tęsknych, tajemniczych, omdlewające lub uchwycone jakby w transie.
Fot. 13. Obraz malowany na szkle (http://www.faithcentral.net.nz/inclass/art/glass5.htm)
Fot. 14. Witraż Mehoffera (http://www.geocities.com/picturesfrompoland2000ii/mehoffer.html)
Trzeba jednak zaznaczyć, że wszystkie postaci, zarówno te w świeckich witrażach jak i figury świętych oparte były na rzetelnych studiach rysunkowych czy malarskich, ich cielesność nie ulegała wątpliwości, a rysy twarzy nawet u świętych były współczesne autorom i naturalne, choć czasem lekko upiększone. Takie postaci spotykamy w projektach witraży autorstwa Józefa Mehoffera. Na przełomie wieków zupełnie nowe prawa zdobył sobie pejzaż. Malatura tych witraży była niezmiernie bogata a zarazem delikatna, bardzo przestrzenna i plastyczna. Dzięki użyciu szkieł matowych i opalowych odcinają one widza od realności świata zewnętrznego. Swoją płynną ornamentyką uspokajały umysł i nakłaniały do kontemplacji sztuki. Stonowana, często monochromatyczna kolorystyka o odcie niach złota, szarej zieleni, srebrzystego błękitu czy bladych fioletów przydawała wnętrzom dyskretnego półmroku. Drobne, barwne detale błyskami świateł ożywiały delikatnie atmosferę kompozycji podkreślając wyciszenie całych obrazów przeznaczonych przede wszystkim do kameralnych wnętrz. Mistrzostwo w tym zakresie osiągnął Louis Comfort Tiffanny.
Inaczej nieco wyglądały w tamtym czasie witraże sakralne. Odznaczały się zazwyczaj głębokimi tonami kolorów, malarsko zestawionymi, często w bardzo dynamicznych układach wywołujących gwałtowne emocje. Światło tak bogate w barwy i kontrasty walorowe wprowadza niepokój, pewną nierealność i niesamowitość w przestrzeń świątyni. Witraże zostały pozbawione przymusu narracji i mogły znowu, jak w czasach świetności budować światłem drogę duszy ku nieśmiertelności. Polska poszczycić się może wspaniałymi witrażami zaprojektowanymi przez Stanisława Wyspiańskiego. W Stanach Zjednoczonych John La Farge projektował wspaniałe figuralne okna sakralne.
Generalnie można zauważyć rozwój kompozycji zmierzających do budowania nastroju we wnętrzu i uzupełniania architektury, która ponownie, jak w gotyku, wydaje się być w całości nierozerwalnie związana z przeszkleniem otworów konstrukcyjnych. Natomiast, inaczej niż w gotyku, witraż pojawił się nie tylko w oknie, ale zaczął wypełniać drzwi zewnętrzne, wewnętrzne, przepierzenia, oraz zaistniał samodzielnie pod postacią parawanu. Witraże w założeniu projektanta były nie tylko odrębnymi obrazami istniejącymi dla własnego piękna. Współgrały i współtworzyły wnętrze, przez formę plastyczną, barwę, nastrój jaki budowały we wnętrzach malując je światłem w sposób celowy i przemyślany. Również dekoratywność dzieł secesyjnych toruje drogę współczesnej sztuce bezprzedmiotowej.
Konstruktywizm, który nastąpił jako bezpośredni bunt na sztukę dekoracyjną zahamował częściowo rozwój witra-żownictwa, które ma na celu głównie upiększanie wnętrz architektonicznych. Jednak szybko artyści art deco przystosowali koncepcje i wykorzystali witraże w ramach nowej estetyki, a mistrzem niedoścignionym swojego czasu i wyprzedzającym epokę był Frank Lloyd Wright.
Pojawiły się rozwiązania parawitrażo-we, nowe funkcje i technologie. W XX wieku witraże rozwijały się wielokierunkowo łamiąc wszelkie istniejące tradycje i uprzedzenia. Sztuka szkła wznosząc się ponad konwencjonalne podziały technologiczne zaczęła łączyć osiągnięcia różnych dziedzin, tworząc oryginalne i nowatorskie dzieła ograniczone prawie wyłącznie wyobraźnią artystów.
Marta Sienkiewicz
Fot. 15. Pejzaż Tiffanny'ego (http://www.metmuseum.org/explore/Tiffany/11.htm)
Fot. 16. Witraż La Farge'a (http://www.ariadne.org/studio/michelli/sglafargeframe.html)
Fot. 17. Witraż z krakowskiego kościoła franciszkanów (http://artyzm.com/w/wyspianski/witraż.htm)
Fot. 18. Witraże Franka Lloyda Wrighta (http://www.angelfire.com/oh3/mfreeman/images)
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Bezramowe drzwi szklane cieszą się coraz większym zainteresowaniem w środowisku architektonicznym i inwestorskim. Drzwi takie połączone są z podłożem za pomocą metalowych okuć w szerokiej gamie funkcjonalnej i wzorniczej. Szkło stanowi ważny element konstrukcyjny i dlatego musi być poddane wcześniej specjalistycznej obróbce termicznej, podwyższającej jego wytrzymałość na zginanie. Proces ten, nazywany hartowaniem, odbywa się zawsze po etapie obróbki szkła, jak polerowanie krawędzi, wiercenie otworów czy naniesienie sitodruku.
W zakresie funkcjonalności mamy tutaj do czynienia z takimi samymi parametrami, jak w przypadku drzwi tradycyjnych, tzn. można je stosować jako drzwi wejściowe do obiektu lub wewnątrz budynku, zarówno w obiektach użyteczności publicznej jak budownictwie indywidualnym. Mocowanie ich może się odbywać do ościeżnicy oraz bezpośrednio do ściany po zastosowaniu specjalnych okuć.
Drzwi ościeżnicowe dostępne są w wersji przymykowej. Ościeżnice stosowane w tych rozwiązaniach mogą być typowymi ościeżnicami wykorzystywanymi w drzwiach tradycyjnych. Warunkiem, który powinien być tutaj jednak spełniony jest głębokość przylgi wynoszący 25 mm. Ościeżnice te powinny mieć zamontowane uszczelki i elementy mocujące do zawiasów o średnicy trzpienia 10 mm. Materiał ościeżnicy może być różny: drewno, stal, aluminium, płyta wiórowa.
Producenci takich drzwi, jak np. firma Glaspol, starają się zaspokoić zapotrzebowanie inwestorów w możliwie pełny sposób. Dlatego ich oferta zawiera bardzo zróżnicowane konstrukcyjnie i funkcjonalnie wyroby. Przykładowo:
SGG Securit Clarit Studio to drzwi szklane ościeżnicowe przeznaczone do budynków mieszkalnych, charakteryzujące się delikatną linią zamka i smukłymi zawiasami.
SGG Securit Clarit Atelier FR są drzwiami szklanymi ościeżnicowymi do zastosowania w budynkach użyteczności publicznej, posiadającymi bardziej masywny zamek w porównaniu z poprzednim rozwiązaniem oraz inne zawiasy, uwzględniające w swojej konstrukcji zwiększoną częstotliwość cykli pracy w trakcie eksploatacji.
SGG Securit Portal przeznaczone są natomiast do zastosowania bezpośrednio w otworze ściany i posiadają okucia różniące się od wcześniej opisanych rozwiązań.
Jako element konstrukcyjny drzwi można zastosować różne rodzaje szkła, np.:
• SGG Securit Planilux - szkło transpa-rentne float
• SGG Securit Diamant - szkło extra neutralne
• SGG Securit Parsol - szkło barwione w masie
• SGG Securit Satinovo - szkło trawione kwasem (matowe )
• SGG Securit Master Glass - szkło ornamentowe
• SGG Securit Listral - szkło ornamentowe
• SGG Securit Silvit - szkło ornamentowe
Jako element dekoracyjny drzwi szklanych wykonywany jest również sitodruk, w szerokim wachlarzu standardowych wzorów i kolorów. Można go także wykonać wg indywidualnego wzoru na szkle, według życzenia klienta.
Różne możliwości zaprojektowania drzwi całoszklanych z wieloma wariantami konstrukcji, okuć i zdobień powoduje, że proces projektowania i kalkulacji kosztów staje się bardzo czasochłonny. Aby go przyspieszyć i uprościć niektórzy producenci stosują kompleksowe rozwiązania informatyczne. Specjalnie opracowanym w tym celu przez Glaspol jest program o nazwie easyDoor, który zostanie uruchomiony w 2005 r.
Posiada on następujące funkcje:
a. pomaga zastosować odpowiednie szkło i dobrać właściwe okucia,
b. umożliwia wykonanie kalkulacji zaprojektowanej konstrukcji,
c. umożliwia wydrukowanie rysunku technicznego opracowanego rozwiązania,
d. przekształca sporządzoną ofertę w zamówienie i przesyła on-line do zakładu produkcyjnego w celu realizacji.
Każda zapisana w programie oferta posiada swoją referencję, dzięki czemu klient może w dowolnym czasie wrócić do wykonanego wcześniej opracowania i wykonać w nim ewentualne modyfikacje.
GLASPOL SAINT-GOBAIN www. glaspol. com
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
W pierwszej części artykułu przedstawiono model matematyczny do obliczania obciążenia szyb, z uwzględnieniem współpracy warstwy gazowej zamkniętej w szczelnej komorze szyby zespolonej.
Poniżej przedstawiono przykłady wykorzystania modelu do praktycznych analiz. W tekście występują odwołania do wzorów i tabeli z części pierwszej, gdzie znajdują się również opisy używanych oznaczeń. Również numeracja rysunków jest kontynuowana.
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Słońce i światło są zawsze mile widziane nie tylko w domu i ogrodzie, ale także w miejscu pracy. Promienie słoneczne oraz ostre, oślepiające światło mogą być jednak szkodliwe, szczególnie w miejscu pracy wyposażonym w komputer. Całkowicie nowy na polskim rynku produkt firmy TASTA, która od lat specjalizuje się w systemach osłonowych, w sposób szczególny chroni przed nieprzyjemnym promieniowaniem, oślepieniem i upałem.
Na przestrzeni ostatnich dwudziestu pięciu lat miejsce pracy z komputerem stało się powszechne tak w sferze administracji, jak i produkcji. Masowe pojawienie się komputerów w istotny sposób zmieniło całe środowisko pracy przynosząc nieznane wcześniej problemy. Próbą ich przezwyciężenia są wymogi dotyczące koniecznej ochrony przed promieniowaniem słonecznym oraz ochrony przed oślepianiem, bardzo często stojące w sprzeczności z obecnym trendem budowania nowoczesnych budynków o coraz większych, przeszklonych powierzchniach.
Zdecydowana większość osób pracujących przy monitorze uważa, że ochrona przed odblaskami jest konieczna dopiero wtedy, gdy światło padające na miejsce pracy, w szczególności na monitor, jest tak intensywne, że powoduje bezpośrednie lub pośrednie oślepienie. Jednak jest to opinia nieprawdziwa - ochrona potrzebna jest o wiele wcześniej. Jak bardzo - pokazuje zdjęcie fragmentu południowej elewacji biurowca FAT we Wrocławiu.
Zbyt zaciemnione pomieszczenie biurowe jest monotonne i szybko męczy. Zarówno w odniesieniu do warunków widzenia, jak również ze względów psychicznych i fizycznych zalecany jest wyważony poziom jaskrawości światła w polu widzenia. Osoby, które sądzą, że można po prostu dodatkowo włączyć światło sztuczne, są w błędzie. Zupełnie różne widma światła dziennego i światła sztucznego (nawet w tak zwanych lampach światła dziennego) powodują, że nadal brakuje odpowiednich fal dla dobrego samopoczucia i wydajności. Tylko światło słoneczne ze swym pełnym widmem daje konieczne, dobre dla zdrowia biologiczne skutki. Świtało sztuczne nie jest w stanie tego zapewnić.
Powszechnym sposobem ochrony są różnorodne żaluzje: poziome lub pionowe, wewnętrzne lub zewnętrzne itp., które w sposób płynny pozwalają dozować ilość wpadającego światła. Problemem tego rodzaju osłon jest odpowiednie ich ustawienie. Aby nie powstawały pola jasnych i ciemnych pasów oraz refleksy i ich odbicia, które natychmiast widoczne są na monitorze. Jednocześnie należy zagwarantować swobodny widok na zewnątrz.
Często stosowane zasłony tekstylne, które mają pozytywny walor dekoracyjny i dając możliwość widoku na zewnątrz, jednak jednocześnie pozwalają na zbyt wysoką transmisję światła - ich jaskrawość utrudnia pracę w pomieszczeniu. Z kolei zastosowanie tkaniny transparentnej ciemnej lub zaciemniającej, która utrzymuje transmisję światła w wymaganym zakresie wyklucza swobodny widok na zewnątrz.
W budynku Europejskiego Funduszu Leasingowego architekt dopuścił, aby wykonawca dostarczył m.in. na południową fasadę budynku rolety tekstylne z jasne transparentnej tkaniny. Po kłopotach wynikających ze zbyt małej ochrony przed słońcem (problemy z pracą przy monitorach oraz problemy z utrzymaniem odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach) zamontowano dodatkowe osłony z tkanin zaciemniających, co w ograniczonym zakresie rozwiązało problem.
Fot. 2 Budynek biurowy Wabco we Wrocławiu
Konsekwencje niewłaściwej ochrony
Przy większości prac biurowych np. przy czytaniu „papierowych" dokumentów wymagany jest duży poziom oświetlenia, podczas gdy czytanie z monitora przebiega znacznie łatwiej przy mniejszej ilości światła. Wybierając klasyczną osłonę bardzo trudno jest znalezć kompromis, uwzględniający przy tym znaczne różnice związane z porą dnia oraz roku.
Za każdym razem, gdy wzrok pracownika wędruje z monitora na dokumenty, jego oczy muszą dopasować się w krótkim czasie do dwóch różnych poziomów oświetlenia! Dziennie jest to około 30 000 całkiem automatycznych zmian, sterowanych przez wegetatywny system nerwowy, polegających na dopasowaniu się mięśnia rzęskowego i soczewek do zmieniającej się odległości patrzenia. Także za pomocą ruchów mięśni ustawia się otwarcie Źrenic, odpowiednio do zmieniających się warunków oświetlenia (jaskrawości). Im większe są różnice jaskrawości tym przestawienie wymaga więcej trudu i związanego z tym czasu.
Podwyższony wysiłek może prowadzić do pieczenia oczu, a interweniujące mięśnie wokół oczu, na twarzy a także w karku kurczą się i męczą. Wynikiem tego mogą być bóle głowy.
Przedsiębiorstwa inwestują miliony w maszyny i urządzenia, które mają o kilka procent zracjonalizować pracę, w nowe biurowce, a jednocześnie stosując najtańsze osłony oszczędzają w miejscach pracy najcenniejszych pracowników. Bardzo nieliczni właściciele zakładów zdają sobie sprawę, jak wielkie są straty wydajności, koncentracji, wizualnego klimatu pomieszczenia powodujące zwiększenie częstotliwości występowania błędów i dni zwolnień.
W sytuacji, gdy brakuje nam znośnego klimatu wizualnego, nie da się uniknąć podwyższonego wysiłku, ani dolegliwości związanych z niedowidzeniem. Konsekwencje mogą być różnorodne: bóle głowy, pieczenie oczu, zapalenie spojówki, szybkie męczenie się, nadpobudliwość, odrętwienie. Skutkiem może być też nadmierny stres manifestujący się w różny sposób, nawet dolegliwościami żołądkowymi na tle hormonalnym. Odpowiedzialność za dolegliwości przenosimy najczęściej na nie odpowiednią pogodę lub zły nastrój, a nie brak ochrony przed światłem.
W obliczu powyższych konsekwencji niewłaściwej ochrony przed słońcem i światłem aspekt estetyczny wydaje się błahy. Znając jednak wrocławskie biurowce, z których każdy ma ambicje być najbardziej eleganckim i prestiżowym potrafię pokazać przykłady, które powodują, że zainwestowane środki inwestorów i praca architektów zostały w jakiejś części zmarnowane. Zdjęcie obok prezentuje fragment wschodniej elewacji biurowca Quattro Forum firmy Ar-chicom położonego przy głównej arterii komunikacyjnej Wrocławia. Jest to wręcz modelowy przykład pokazujący, jakich błędów w zakresie systemów osłonowych należy unikać projektując i budując biurowiec z powierzchniami pod wynajem. Poza aspektem wizualnym należy podkreślić, że jasne żaluzje pionowe na wyższej kondygnacji mają podobną skuteczność ochrony przed słońcem, jak użyty poniżej papier niezależnie od jego gramatury. Ciemne żaluzje na dolnej kondygnacji prawdopodobnie skutecznie zacieniają pomieszczenie mogą jednak pochłaniać nawet powyżej 80% energii cieplnej, co podnosi temperaturę w pomieszczeniu o co najmniej kilkanaście stopni. Równie nieelegancko, choć z pewnością skuteczniej osłaniają się przed słońcem użytkownicy biurowca FAT (przykład powyżej), który powstał kilkadziesiąt lat temu. Zastosowanie domowych osłon pokazuje właściwe intuicyjne podejście użytkowników, którzy wykonując nieprofesjonalną osłonę (naklejone na szybę płyty CD i folia refleksyjna niewiadomego rodzaju i gatunku) starali się pogodzić ochronę przed oślepianiem i przed wysoką temperaturą w pomieszczeniach na południowej elewacji budynku.
Przepisy dotyczące ochrony przed słońcem i oślepianiem
Od 1996 roku wszystkie kraje członkowskie (od maja b.r. także Polskę) obowiązuje dyrektywa UE o organizacji miejsc pracy wyposażonych w komputer, zgodnie z którą wszystkie okna powinny być wyposażone w ruchome i dające się regulować elementy chroniące przed słońcem pozwalające uniknąć odbić promieni na monitorze i tym samym uniknąć trwałych szkód na zdrowiu.
W Polsce nie znajdziemy wielu przepisów dotyczących organizacji miejsc pracy z komputerem. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe traktuje problem ochrony przed słońcem i świa-
) organizacja istniejąca od 1958, skupiająca ok. 100 największych przedsiębiorstw przemysłowych, biura architektów oraz pracowników naukowych, której celem jest wymiana doświadczeń, pogłębianie know-how przy planowaniu i realizacji przedsięwzięć budowlanych)
tłem bardzo ogólnie i wzkazuje jedyni, że stanowiska takie nie mogą powodować nadmiernego obciążenia wzroku i być źródłem zagrożeń dla pracownika, a ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła.
Zupełnie inaczej wygląda to dla przykładu u naszych zachodnich sąsiadów, gdzie istnieje bardzo duża liczba szczegółowych przepisów dotyczących miejsca pracy wyposażonego w komputer.
Optymalne rozwiązania
Idealna osłona, gdyby istniała, chroniłaby przed promieniami słonecznymi i odblaskami w każdym miejscu i czasie, w sposób dynamiczny dostosowując się do zmieniających się warunków.
Każdy budynek jest inaczej zbudowany, znajduje się w innym otoczeniu, użytkowany jest przez różnych ludzi. Pomieszczenia w tym samym budynku w różnym stopniu narażone są na oddziaływanie promieni słonecznych w zależności od ich orientacji względem stron świata, a także pory roku, dnia i pogody.
Jest wiele opinii dotyczących funkcjonalności oferowanych produktów chroniących przed promieniami słonecznymi oraz odblaskami. Czterostronicowa Karta Robocza F 20 niemieckiego Zespołu Roboczego Budownictwa Przemysłowego AGI*) dotycząca systemów ochrony przed promieniami słonecznymi i odblaskami, definiuje na wstępie zakres zastosowania oraz cel, który ma być osiągnięty dzięki zastosowaniu osłony.
Jako podstawowe wymogi stawiane systemom ochrony przed promieniami słonecznymi i odblaskami wymienia:
• umożliwianie widoku na zewnątrz,
• naświetlanie energetyczne pomieszczeń,
• różnicowanie jaskrawości światła,
• równomierne oświetlanie pomieszczeń,
• minimalizowanie potrzeby używania światła sztucznego.
W zakresie zadania „ochrona przed promieniami słonecznymi" następujące produkty Karta ocenia jako nadające się dla pomieszczeń produkcyjnych, administracyjnych i konferencyjnych:
• żaluzja paskowa, pozioma, zewnętrzna,
• szkło chroniące przed promieniami słonecznymi,
• szkło z folią wklejoną od wewnątrz,
• roleta foliowa, metalizowana, podana obróbce plastycznej powierzchni, przeźroczysta (transparentna).
W zakresie zadania „ochrona przed odblaskami" z maksymalną transmisją światła wynoszącą 4 procent następujące produkty oceniono jako nadające się dla pomieszczeń produkcyjnych, administracyjnych i konferencyjnych:
• żaluzje pionowe wewnętrzne z folii, metalizowane, poddane obróbce plastycznej powierzchni, przezroczyste;
• roleta foliowa, metalizowana, podana obróbce plastycznej powierzchni, przezroczysta.
W przypadku połączenia obydwu wymogów „ochrona przed słońcem oraz odblaskami" Karta Robocza F 20 uznaje za produkt odpowiedni tylko roletę foliową, metalizowaną, poddaną plastycznej obróbce powierzchni, przezroczystą. Nie jest więc przypadkowe, że na rynku niemieckim sprzedano prawie milion sztuk rolet z folii refleksyjnych.
Rolety z folii refleksyjnych - nowa definicja ochrony przed słońcem
Firma TASTA, dostarczająca optymalne rozwiązania w zakresie systemów osłonowych, wprowadza na rynek polski produkt w nowy sposób definiujący ochronę przed promieniowaniem słonecznym. System Multi to pierwszy całkowicie polski system roletowy, dedykowany specjalnie roletom z folii, w którym folia może być rozwijana z dołu do góry dając możliwość maksymalnego wykorzystania światła dziennego. Wymagany cień w miejscu pracy można tworzyć dowolnie tam, gdzie jest on potrzebny: w obrębie biurka oraz monitora. Jednocześnie rolety te przepuszczają wystarczająco dużo światła słonecznego, które oświetla pomieszczenie w sposób naturalny.
Rolety z folii refleksyjnej chronią przed oślepianiem, słońcem, upałem i promieniowaniem UV i mogą być w optymalny sposób stosowane we wszelkich pomieszczeniach, spełniając przy tym bez ograniczeń dyrektywy unijne. Swoje wyjątkowe właściwości zawdzięczają wielowarstwowej zaopatrzonej w cienką warstwę metaliczną, która odbija promieniowanie słoneczne bez zamieniania go w pomieszczeniu na energię cieplną.
Rolety z folii o wysokiej jakości można stosować zarówno dla pojedynczych pomieszczeń, jak i w realizacji dużych koncepcji fasad.
W skomplikowanym procesie produkcyjnym zupełnie gładka folia jest wytłaczana powierzchniowo w stanie podgrzanym. Po procesie obróbki plastycznej folia prostowana jest w próżni na stole i chłodzona, aż osiągnie stabilną formę, która umożliwia zastosowanie jej w rolecie. Dzięki dodatkowemu plisowaniu folia otrzymuje niepowtarzalny wygląd i dodatkową stabilność, która jest szczególnie istotna przy oknach o dużych powierzchniach. Z wielu rodzajów folii można wybrać taki, którego właściwości będą dostosowane do planowanych funkcji i orientacji okna wobec stron świata.
Skuteczne ochrona przed energią cieplną
Zamontowanie rolety z folii refleksyjnej zmniejsza ilość wpadającej przez okno energii cieplnej nawet o 80%, co może spowodować obniżenie temperatury w pomieszczeniu do 10oC. W okresie zimowym roleta może zredukować utratę ciepła nawet do 30% (patrz rys. na s. 4).
Optymalna transparentność
Dzięki transparentności folii widok na zewnątrz nie jest zasłonięty, przy nie zmniej-
szonej efektywnej ochronie przed słońcem i upałem. Pomieszczenia są wizualnie otwarte i sprawiają wrażenie większych. Nie bez znaczenia jest tu aspekt bezpieczeństwa.
Prosty montaż, wysoka funkcjonalność, komfortowa obsługa i solidna technika
Rolety Multi produkowane są na zamówiony wymiar i montowane są wewnątrz pomieszczenia na skrzydle okiennym lub - w przypadku głębokich listew przyszybowych - bezpośrednio na szybie.
Dzięki montażowi wewnątrz pomieszczenia rolety nie są narażone na niszczący wpływ czynników atmosferycznych. Precyzyjnie wykonane zamknięte kasety z aluminiowych tłoczonych profili chronią zwiniętą w nich folię przed uszkodzeniem i zabrudzeniem i gwarantują długą żywotność wyrobu.
Obsługa systemu jest bardzo łatwa i odbywa się za pomocą stalowego łańcuszka. Uniwersalny design i możliwość wykonania kompaktowej kasety o niewielkich rozmiarach oraz prowadnic tworzących zgraną całość w dowolnym kolorze RAL (komponenty plastikowe w kolorze białym, szarym lub czarnym) powoduje, że wyrób harmonijnie komponuje się z każdym oknem otwieranym lub odchylanym i pasuje do każdego wnętrza.
Multi X41 Montaż na skrzydle okna (na listwach przyszybowych)
Multi X41 Montaż na skrzydle okna (na szybie, pomiędzy listwami przyszybowymi)
Multi X41 Plus Wersja z rozwijaniem folii od dołu
Multi X41 Wymiary elementów systemu
Konrad Kunicki
TASTA
Zdjęcia i rysunki: TASTA
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
"Co najmniej cztery komory są konieczne", tak brzmi fragment wypowiedzi pewnego producenta profili okiennych z tworzyw sztucznych. Na takie lub podobne stwierdzenia reklamowe napotyka zainteresowany klient, gdy ma zdecydować się na zakup nowego systemu okien z ramami z tworzyw sztucznych. Mowa jest tu o systemach o wysokim współczynniku izolacji termicznej, z ramą o ponad 7 komorach i o systemach z dodatkowymi nasadkami.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Najbardziej popularnym typem szklanych ścian dwuwarstwowych są ściany, przez które zachodzi wymiana powietrza między wnętrzem a otoczeniem. Tymczasem istnieją także inne możliwości kierowania obiegiem powietrza przez pustkę elewacyjną. Jedną z nich wykorzystuje tzw. okno wywiewne.
Systematyka dwuwarstwowych elewacji szklanych
Wyjaśnienie czym jest okno wywiewne, wymaga odwołania się do ogólnej klasyfikacji dwuwarstwowych elewacji szklanych ze względu na sposób cyrkulacji powietrza w obrębie ich struktury (rys.1). Wyodrębnić można dwie podstawowe grupy różniące się stopniem „przepuszczalności" całego układu elewacyjnego dla powietrza zewnętrznego.
Pierwszą grupą są systemy otwarte, które umożliwiają wymianę powietrza między wnętrzem a otoczeniem poprzez okna, za pośrednictwem przestrzeni między dwiema powłokami ściany elewacyjnej. Podstawowa siła napędowa ruchu powietrza między dwiema warstwami fasady ma się opierać na wykorzystaniu siły wiatru oraz zjawiska efektu kominowego, polegającego na unoszeniu się nagrzanego powietrza. Konieczne jest jednak wsparcie przez systemy mechaniczne w okresach skrajnie ciepłych, zimnych lub wietrznych.
Elewacje podwójne w systemie otwartym są budowane przez umieszczenie dodatkowej, pojedynczej (w wyjątkowych sytuacjach podwójnej) warstwy szklenia po zewnętrznej stronie całego układu. Wewnętrzna ściana budowana jako zestaw izolacyjny ma otwierane segmenty okienne, a w ścianie zewnętrznej znajdują się otwory wentylacyjne (o regulowanym lub nieregulowanym stopniu otwarcia), umożliwiające wymianę powietrza z otoczeniem. W zależności od rodzaju cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu i roli, jaką odgrywa dla niej przestrzeń międzywar-stwowa, rozróżniamy trzy systemy elewa-cyjne: nawiewny, wywiewny, nawiewno-wywiewny.
Druga grupa to systemy jednostronnie zamknięte. Nie pozwalają one na bezpośrednią wymianę powietrza między wnętrzem a otoczeniem poprzez okna w ścianie ele-wacyjnej. W przestrzeni między dwiema powłokami elewacji ma miejsce cyrkulacja powietrza, gdyż jej brak spowodowałby znaczne przegrzewanie i zastoje powietrza w jej obrębie. Jednak jej działanie nie prowadzi do wymiany powietrza analogicznej, jaka występuje w tradycyjnej ścianie w otwieranymi oknami. Wentylowanie przestrzeni wewnątrzelewacyjnej może odbywać się za pośrednictwem powietrza zewnętrznego (system nawiewno-wywiewny) - wtedy ściana wewnętrzna budowana jest jako zestaw izolacyjny z nieotwieranymi segmentami, a zewnętrzna jako osłona jednoszybowa z otworami wentylacyjnymi.
Okno wywiewne wykorzystuje drugą z możliwości, czyli wentylowanie pustki ele-wacyjnej powietrzem pobranym z wnętrza pomieszczeń. Tego rodzaju rozwiązanie jest swego rodzaju prototypem współczesnych rozwiązań elewacji dwuwarstwowych, tworzonych z myślą o poprawie warunków środowiska wnętrz budynku, z jednoczesnym dążeniem do zmniejszenia zapotrzebowania budynku na energię wytwarzaną. Obecne rozwiązania ukierunkowane zostały na model systemów otwartych, czyli przepuszczających powietrze zewnętrzne do
pomieszczeń. Większość dostępnych w prasie architektonicznej publikacji koncentruje się wyłącznie na tych właśnie systemach, jako korzystniejszych ze względu na możliwość zachowania kontaktu środowiska zewnętrznego z wnętrzem budynku i najczęściej obecnie stosowanych. Rozwiązania „szczelne", czyli odcinające fizyczne środowisko wnętrz od otoczenia są na ogół pomijane, pomimo iż, także obecnie, znajdują one zastosowanie i w niektórych przypadkach stanowią rozwiązania optymalne.
Rys. 1. Systematyka elewacji dwuwarstwowych ze względu na sposób cyrkulacji powietrza w przestrzeni wewnątrzelewacyjnej
Zasada działania okna wywiewnego
Działanie okna wywiewnego polega na wykorzystaniu przestrzeni między dwiema warstwami elewacji jako kanału wentylacyjnego, odprowadzającego zużyte powietrze z pomieszczeń. Odprowadzanie powietrza może się odbywać w kierunku w górę (rys. 2a) lub w dół (rys. 2b). Cyrkulacja wymuszana jest z za pomocą systemów mechanicznych. Dodatkowa warstwa, wykonana w modułach szklonych pojedynczo, w obu przypadkach umieszczana jest po wewnętrznej stronie fasady.
Na ogół jest ona otwierana, ale jedynie z powodu konieczności zapewnienia dostępu do wnętrza układu w celach konserwacji i napraw. Odległość między dwoma warstwami jest niewielka - od kilku, do kilkunastu centymetrów. Systemy zacieniające umieszczane są między dwiema warstwami, często przyjmują kierunek pionowy (żaluzje pionowe i rolety), zgodny w ruchem powietrza.
Podstawową zaletą użytkową okien wywiewnych, poza oczywistymi korzyściami wynikającymi z umieszczenia żaluzji lub rolet między dwiema powtokami, jest możliwość wykorzystania ciepta wytwarzanego przez użytkowników wnętrza, urządzenia i oświetlenie do ogrzewania powierzchni elewacji. W przypadku ścian przeszklonych temperatura ich wewnętrznej powierzchni jest znacznie niższa niż temperatura powietrza w pomieszczeniu.
Dyskomfort ten jest odczuwany szczególnie dotkliwie w przypadku pomieszczeń związanych z pracą biurową, gdzie miejsca pracy lokowane są zazwyczaj w dobrze oświetlonym pasie przyokiennym. Okno wywiewne jest po-mystem polegającym na równomiernej dystrybucji ciepta, w tym także tego wytworzonego w trakcie użytkowania pomieszczenia. Przestrzeń wewnętrzna elewacji tworzy rodzaj bufora termicznego, który reguluje temperaturę wnętrza budynku.
W okresie zimowym można liczyć na zmniejszenie zapotrzebowania budynku na energię grzewczą. Należy jednak pamiętać, że wiążą się z tym dodatkowe wydatki energetyczne na wymuszanie cyrkulacji powietrza. W przypadku częściej stosowanego obiegu powietrza z dotu do góry dziata tzw. efekt kominowy - nie jest on jednak wystarczająca sitą napędową i trzeba go wspomagać mechanicznie.
Z kolei w okresie letnim przestrzeń wewnętrzna elewacji musi być chtodzona, żeby wyrównać temperaturę powierzchni ściany z wymaganą temperaturą powietrza w pomieszczeniu i uchronić wnętrze przed znacznym przegrzaniem. I tu raczej trzeba się liczyć z dużym zapotrzebowaniem energetycznym, zwtaszcza przy dużej ekspozycji stonecznej fasady.
Rys. 2a. W przypadku ruchu w górę powietrze pobierane j est w dolnym poziomie pomieszczenia i ogrzane od powierzchni rolet lub żaluzji unosi się ku górze, skąd odprowadzane jest do podsufi-towych, poziomych kanałów wywiewnych
Rys. 2b. W przypadku ruchu w dół, powietrze wprowadzane jest do przestrzeni międzywarstwowej przez kratki wywiewne w suficie podwieszonym, a stamtąd kierowane w dół do kanałów poziomych, umieszczonych pod podniesioną podłogą
Rys. 3. Schemat funkcjonowania okna wywiewnego w budynku Parlamentu Westminster (proj. M.Hopkins)
Pierwsze przykłady zastosowania
Eksperymenty z oknem wywiewnym prowadzili w latach osiemdziesiątych architekci reprezentujący styl high-tech zaczynający ewoluować w tym czasie w kierunku eco-tech. Kierunek ten gtosit idee podporządkowania zdobyczy wysoko zaawansowanych technologii celom ochrony środowiska i odnowienia kontaktu cztowieka z naturą. Znanym przyktadem zastosowania okna wywiewnego jest budynek biurowy Lloyd's w Londynie projektu Richarda Ro-gersa (1986 r.).
Jest to potężny budynek--maszyna do dziś budzący kontrowersje co do swojej stylistyki. Trudno dopatrzeć się w nim elewacji dwuwarstwowej gdyż pustka wewnątrzelewacyjna liczy jedynie 4 cm. Zużyte powietrze z pomieszczenia jest wprowadzane do niej w górnym poziomie kondygnacji, kierowane w dót i odprowadzane do systemu klimatyzacji.
Innym przyktadem jest budynek Parlamentu Westminster zaprojektowany przez Michaela Hopkinsa (1989 r.). Choć nawiązuje formą i stylistyką do zabudowy historycznej jest budynkiem na wskroś współczesnym. Projekt ten powstał w ramach programu badawczego „Solar House Program" prowadzonego przez Unię Europejską. Jego głównym cele koncentrowały na wydajności energetycznej budynku i możliwościach wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Budynek kryje w swojej strukturze system poziomych i pionowych przestrzeni wentylowanych mechanicznie, znajdujących się pod podłogą i nad sufitem oraz w kominach wentylacyjnych, rytmicznie rozstawionych wewnątrz i po obrysie budynku. W skład tego systemu wchodzi także pustka szerokości 7,5 cm, zaprojektowana między dwoma szklanymi warstwami tworzącymi w elewacji rodzaj wykuszy.
Powietrze „świeże", podawane przez podłogowe otwory wentylacyjne w głębi pomieszczenia, rozchodzi się w kierunku ściany zewnętrznej nagrzewając się od przebywających wewnątrz ludzi i urządzeń oraz oświetlenia (rys. 3). Następnie jest wprowadzane do przestrzeni międzywarstwowej szklanego wykusza poprzez szczeliny u dołu.
Stamtąd odprowadzane jest do pionowych traktów kominowych umieszczonych na elewacji pomiędzy szklanymi wykuszami, a przez nie, po odzyskaniu energii cieplnej, na zewnątrz. Ochronę przeciwsłoneczną tworzą ruchome żaluzje umieszczone między dwoma warstwami szklanej elewacji (warstwa wewętrzna składa się z otwieranych modułów szklonych pojedynczo) oraz półka zacieniająca, która ogranicza ilość światła w strefie przyokiennej, a poprzez odbicie promieni na sufit, a stamtąd do głębszych stref pomieszczenia, powoduje bardziej równomierny rozkład światła dziennego.
Fot. 1. Wejście główne do biblioteki od strony zielonego dachu
Fot. 2. Elewacja północna
Biblioteka w Delft
Jednym z ciekawszych przykładów zastosowania okna wywiewnego w architekturze końca lat dziewięćdziesiątych jest biblioteka uniwersytecka w Delft, w Holandii (fot. 1-4). Zaprojektowana została przez znany holenderski zespół projektantów Me-canoo. Niedługo po tej realizacji opuścił go, by pracować samodzielnie, Eric van Ege-raat, który później także kilkakrotnie zastosował niezwykle oryginalne rozwiązania elewacji dwuwarstwowych m. in. w szkole sztuk graficznych w Utrechcie oraz budynku Ichtus College w Rotterdamie. Delficka biblioteka mieści się w kompleksie uniwersyteckim, w sąsiedztwie znanego budynku Lecture Hall budowanego w latach sześćdziesiątych (proj. Van der Broek&Bakema),
którego przytłaczająca stylistyka wydaje się dzisiaj mało współczesna. Pomysł by uczynić z nowego budynku element wtopiony w krajobraz pozwolił uniknąć problemu architektonicznej kontynuacji wynikającej z tego kłopotliwego sąsiedztwa. Budynek przypomina zielone wzniesienie. Porośnięty trawą dach wyrasta z poziomu ziemi, od wschodniej strony i wznosi się na wysokość czterech kondygnacji. Głównym elementem kompozycyjnym budynku jest znacznej wielkości stożek. Przebija on zielony dach w centralnej części i mieści główne atrium z antresolami do samodzielnej pracy z wypożyczonymi książkami.
Elewacje: północna, zachodnia i południowa są całkowicie przeszklone i rozwiązane jako system dwuwarstwowych okien wywiewnych. Wszystkie są lekko odchylone od pionu (rys. 4). Warstwa zewnętrzna jest zbudowana jako zestaw izolacyjny złożony z tafli zwykłej 8 mm (na zewnątrz) i tafli niskoemisyjnej 6 mm (od wewnątrz) oddalonej o 15 mm. Współczynnik przenikania ciepła U tego zestawu to 1,5 W/m2K. Konstrukcja ściany zewnętrznej, choć oparta na znanej technologii strukturalnej jest dość nietypowa.
Poziome profile aluminiowe widoczne są na zewnątrz, rozmieszone nierównomiernie i dość gęsto (po kilka na kondygnację, przy czym im niżej tym gęściej). Elementy pionowe są niewidoczne od zewnątrz, co podkreśla horyzontalny układ budynku. Jest to przykład stworzenia urozmaiconej kompozycji podziałów elewacyj-nych za pomocą standardowych rozwiązań.
Nieracjonalny dla konstruktora rysunek profili nośnych ściany jest wynikiem fantazji architekta, dzięki której budynek nabiera cech indywidualnych. Podobny zabieg kompozycyjny, choć jeszcze bardziej śmia-ty, zastosowany zostat przez Erica van Ege-raata we wspomnianym wyżej budynku Ichtus College w Rotterdamie. Tam także elewacja zostata rozwiązana w systemie okna wywiewnego, a ściana zewnętrzna jest ttem dla podobnej gry kompozycyjnej nieregularnych poziomych linii.
Wewnętrzna ściana delfickiej biblioteki to szyba bezpieczna gr. 8 mm rozwiązana w systemie okiennym. Segmenty otwierają się na zasadzie rozsuwania, ale jedynie w celach mycia, konserwacji i napraw. Pustka między dwiema ścianami wynosi 14 cm. System przeciwstoneczny w postaci poziomych żaluzji aluminiowych mocowany jest do wewnętrznej ściany.
Obieg powietrza odbywa się co kondygnację. Zużyte, ciepte powietrze trafia przez potożone u dotu szczeliny wentylacyjne do przestrzeni we-wnątrzelewacyjnej i odprowadzane jest ku górze, do kanatów instalacji wentylacyjnej prowadzonej między sufitem podwieszonym a stropem. Powietrze to nagrzewa pustkę elewacyjną, która w okresie ekspozycji stonecznej przyjmuje dodatkowe zyski cieplne. Chtodny i wietrzny klimat holenderski charakteryzuje się matą ilością dni gorących, co zmniejsza skalę zagrożenia związanego z przegrzewaniem pomieszczeń latem.
Poza tym masa gruntu zajmująca wielką pochytość dachu stanowi skuteczną izolację przed nadmiarem letniego stońca. Koncepcja wykorzystania dziatania okna wywiewnego wydaje się być odpowiednia dla funkcji tego budynku. Przebywanie w bibliotece nie wiąże się ze statym przebywaniem tych samych osób, tak jak ma to miejsce w przypadku budynku biurowego. Brak możliwości otwierania okien nie jest więc mankamentem, a w przypadku rozwiązania czytelni jako wielkiej otwartej przestrzeni, tak jak ma to miejsce w Delft, i tak raczej nie bytoby wskazane.
Fot. 3. Elewacja zachodnia z charakterystycznym zadaszeniem
Fot. 4. Nieregularny rysunek podziałów elewacyjnych
Rys. 4. Przekrój pionowy przez ścianę dwuwarstwową biblioteki w Delft.
Właściowści architektoniczne okna wywiewnego
Okno wywiewne jest rozwiązaniem rzadziej stosowanym niż inne rodzaje elewacji dwuwarstwowej. Gtównym powodem jest niewątpliwie większe zainteresowanie systemami otwartymi, które pozwalają na otwieranie okien. Są one najbardziej odpowiednie dla budynków związanych z szeroko pojętą pracą biurową. Systemy jednostronnie zamknięte, a wśród nich okno wywiewne, mogą być z kolei bardziej użyteczne w budynkach mieszczących duże przestrzenie wystawowe, dydaktyczne, usługowe czy sakralne.
Podstawową cechą odróżniającą systemy okien wywiewnych od innych rodzajów szklanych ścian dwuwarstwowych jest ich budowa, która przektada się bezpośrednio na ich wtaściwości wizualne. Okna wywiewne to jedyny rodzaj ścian podwójnych, w których dwuszybowy zestaw izolacyjny umieszczony jest po zewnętrznej stronie cate-go uktadu. Poza tym odstęp między dwiema ścianami jest niewielki, zwykle do kilkunastu centymetrów. Wszystko to sprawia, że efekt zdwojenia ściany elewa-cyjnej, powodujący postrzeganie jej jako elementu trójwymiarowego jest, w przypadku okien wywiewnych, mato widoczny z zewnątrz.
Gdy uktad ścian jest odwrotny, czyli zestaw dwuszybowy wewnątrz, a tafla jednoszybowa na zewnątrz, caty budynek wygląda jakby byt „opakowany", a jego ściany wydają się być niematerialne. Ta efektowna gra estetyczna, chętnie stosowana przez wspótczesnych architektów, nie jest możliwa do zastosowania w przypadku okien wywiewnych. Na szczęście, jak pokazuje przyktad biblioteki w Delft, korzystając z innych sposobów ksztattowania estetyki budynku także można tworzyć architekturę wysokiej klasy.
Dr inż. arch. Katarzyna Zielonko-Jung
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
patrz też:
Kształtowanie elewacji budynku z uwzględnieniem optymalnego nasłonecznienia przeszkleń , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 04/2014
Wielkości przeszkleń a równoważenie rozwoju w budownictwie , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 07-08/2013
Interaktywne, adaptacyjne, multimedialne – elewacje przyszłości , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 4/2007
Możliwości technologiczne szkła a poszukiwanie rozwiązań proekologicznych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 2/2007
Wielowarstwowe elewacje przeszklone a koncepcja przegrody interaktywnej , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 1/2007
Kierunki rozwoju w projektowaniu elewacji przeszklonych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 12/2006
Hotel Intercontinental , Katarzyna Zielonko-Jung , Świat Szkła 2/2005
Szklana ściana dwupowłokowa typu okno wywiewne , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 1/2005
Rozwiązania konstrukcyjno - technologiczne dwuwarstwowych elewacji szklanych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 9/2004
Problemy stosowania dwuwarstwowych elewacji szklanych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 6/2004
Dwuwarstwowe elewacje szklane, a środowisko akustyczne pomieszczeń , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 3/2004
Światło, a dwuwarstwowe elewacje szklane , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 2/2004
Właściwości termiczne dwuwarstwowych elewacji szklanych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 1/2004
Dwuwarstwowe elewacje szklane a wymiana powietrza , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 12/2003
Właściwości użytkowe dwuwarstwowych elewacji szklanych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 11/2003
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Spośród tzw. aktywnych rozwiązań słonecznych w architekturze, poza opisywanymi już w poprzednich numerach "Świata Szkła" (10/04, 11/04) instalacjami fotowoltaicznymi, rośnie zainteresowanie systemami kolektorowymi - rozwiązaniami przeznaczonymi do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
- Szczegóły
- Kategoria: Wydanie 1/2005
Określenie "za szybą" nie sugeruje tu zamknięcia, izolacji podobnej eksponatowi w muzealnej gablocie. W opisywanej kaplicy krzyż - symbol umieszczany przecież w eksponowanych miejscach wnętrz sakralnych - umieszczono poza nią. Na jego religijno-ideowe i kompozycyjno-przestrzenne oddziaływanie pozwala całkowicie przeszklona ściana. Dzięki temu aktywną rolę we wnętrzu spełnia nie tylko malowniczy fragment natury za oknem, ale fragment natury wpisany w wizję religijną, w której owa natura ma swoje istotne miejsce. Sam znak jest przez przeszklenie widziany zawsze na tle, razem ze swoim otoczeniem, do pewnego stopnia kontrolowanym, ale na tyle dyskretnie, by dawał poczucie łączności z żywiołami przyrody.
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005