Przeszklone ściany zewnętrzne a wymagane odległości między budynkami

Szczegóły: Kategoria: Wydanie 9/2005; Opublikowano: 06 marzec 2009

Ostatnie lata przyniosły istotne zmiany w zakresie wymagań dotyczących bezpieczeństwa pożarowego budynków, obejmujące zarówno warunki techniczne, jak i wymagania eksploatacyjne. Niektóre z tych zmian, zwłaszcza dotyczące ewakuacji ludzi oraz usytuowania budynków, wprowadziły całkowicie nowe podejście do tych zagadnień.

Z drugiej strony coraz częściej powstają skomplikowane pod względem architektonicznym budynki, które charakteryzują się coraz większymi powierzchniowo przeszklonymi fasadami zewnętrznymi. Takie nowoczesne obiekty niejednokrotnie stawiają ogromne wyzwanie, zarówno przed projektantami, jak i rzeczoznawcami do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Wprowadzenie

Obowiązujące od 16 grudnia 2002 r. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) wprowadziło zasadę określania wymaganych odległości między budynkami poprzez definiowanie wymaganych odległości pomiędzy ich poszczególnymi ścianami zewnętrznymi.

Odległości te kształtują czynniki architektoniczne, konieczność zapewnienia naturalnego oświetlenia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz dostępu do ścian zewnętrznych, tak by umożliwić ich konserwację, względy higieniczno-sanitarne i wiele innych. Największe znaczenie praktyczne mają tu jednak wymagania bezpieczeństwa pożarowego, które uwzględniają aktualne wymagania dotyczące klasy odporności ogniowej ścian zewnętrznych w zakresie szczelności ogniowej (E) (tabela 1).

Tabela 1. Klasa odporności ogniowej ścian zewnętrznych w zależności od klasy odporności pożarowej budynku.

1) Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań określonych w § 216 ust.1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury,
2) Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.|

Podstawowa odległość, mierzona w miejscu najmniejszego oddalenia (przy czym dopuszcza się przyjmowanie wymiarów bez uwzględnienia grubości tynków i okładzin zewnętrznych), wymagana pomiędzy poszczególnymi ścianami budynków ZL (charakteryzowanymi kategorią zagrożenia ludzi), IN (inwentarskimi) oraz tych PM (produkcyjnych i magazynowych), w których maksymalna gęstość obciążenia ogniowego żadnej strefy pożarowej nie przekracza 1000 MJ/m2 i w których nie ma pomieszczenia zagrożonego wybuchem, wynosi 8 m.

Odległość ta wzrasta, gdy maleje stosunek tej części powierzchni ściany zewnętrznej, na której są spełnione wymagania klasy odporności ogniowej w zakresie szczelności ogniowej (E), do całkowitej powierzchni ściany. Stosunek ten stanowi nowo wprowadzony współczynnik, który zastąpił poprzednio stosowany procent powierzchni oszklonej szkłem zwykłym. Podstawą do wzrostu wymaganej odległości jest wyższy stopień rozprzestrzeniania ognia przez ściany zewnętrzne i przekrycie dachu.

Tabela 2. Podstawowe odległości między budynkami zaliczanymi do różnych kategorii.

Wymagania szczegółowe

Odległość między zewnętrznymi ścianami budynków, tworzącymi między sobą kąt mniejszy niż 60o, niebędącymi ścianami oddzielenia przeciwpożarowego, a mającymi na powierzchni większej niż 65% wymaganą klasę odporności ogniowej (E), nie powinna być mniejsza niż odległość w metrach określona w tabeli 2. W tym przypadku dla budynków zaliczanych do kategorii zagrożenia ludzi podstawowa odległość wynosi 8 m, co pokazano na rysunku 1.

Rys. 1. Podstawowa odległość między budynkami zaliczonymi do kategorii zagrożenia ludzi

Rys. 2. Odległość między budynkami ZL zwiększona o 50% przy 30% < k < 65%

Rys. 3. Odległość między budynkami ZL zwiększona o 100% przy k<30%

Należy pamiętać o następujących wyjątkach:

- jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w tabeli 2 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków - o 100%;

- jeżeli co najmniej w jednym z budynków znajduje się pomieszczenie zagrożone wybuchem, wówczas odległość między ich zewnętrznymi ścianami nie powinna być mniejsza niż 20 m.

Omawiana odległość ulegnie zwiększeniu o 50% także wtedy, gdy ta część powierzchni ściany zewnętrznej, na której spełnione są wymagania w zakresie szczelności ogniowej (E) mieściła się będzie w przedziale 30% < k < 65% (rysunek 2), natomiast o 100% dla k<30% (rysunek 3).

Należy podkreślić, że wynikająca z klasy odporności pożarowej budynku klasa odporności ogniowej ściany zewnętrznej jest wymagana tylko w odniesieniu do pasa międzykon-dygnacyjnego, którego wysokość wynosi co najmniej 0,8 m (1,2 m nad strefą pożarową PM), o gęstości obciążenia ogniowego ponad 1000 MJ/m². Pozostałą część ściany zewnętrznej projektant może kształtować w różnoraki sposób.

Zwiększenie przeszklenia ściany (z wyjątkiem zastosowania szkła ognioochronnego), powodujące zmniejszenia wartości współczynnika k, będzie jednak wymagać zwiększenia - zgodnie z wyżej podanymi zasadami - jej odległości od ściany zewnętrznej sąsiedniego budynku. Bardzo ważne jest w tym wypadku to, że współczynnik k można określać nie tylko dla całej powierzchni ściany zewnętrznej, ale również dla jej dowolnej wybranej części.

Taką sytuację przedstawiają poniższe rysunki. Zgodnie z rysunkiem 4 budynek A, mający równomierne przeszklenie fasady od strony budynku B na powierzchni 45%, musiałby być oddalony od tego budynku o co najmniej 12 m (8 m x 150; dla k=100-45=55%). Przy nierównomiernym rozłożeniu tego przeszklenia tj. 30% dla tej połowy ściany, która jest bliższa budynku B i 60% dla pozostałej, odległość między budynkami może zostać zmniejszona do 8 m (rysunek 5).

Rys. 4. Odległość między budynkami przy równomiernym rozłożeniu przeszklenia

Rys. 5. Możliwość zmniejszenia odległości między budynkami w przypadku nierównomiernego rozłożenia przeszklenia

W przypadku określania wymaganej odległości budynków klasy ,,E" odporności pożarowej o ścianach zewnętrznych, klasyfikowanych jedynie jako nie rozprzestrzeniające ognia (NRO) bez szczelności ogniowej (E) - co jest zgodne z wymaganiami „warunków technicznych" - należy przyjmować wymaganą odległość od innego budynku zgodnie z wartościami podstawowymi określonymi w tabeli 2.

Podstawę do zmniejszenia odległości między ścianami zewnętrznymi budynków lub częściami tych ścian stanowi zastosowanie stałych urządzeń gaśniczych wodnych: w jednym budynku - o 25%, natomiast w obu - o 50%. Urządzenia te powinny znajdować się we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do rozpatrywanej ściany lub jej części.

W pasie terenu otaczającym ścianę zewnętrzną budynku nie będącą ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, mającym szerokość wymaganą dla odległości między ścianami budynków, dopuszczalne jest sytuowanie tylko takich ścian zewnętrznych innego budynku, które są ścianami oddzielenia przeciwpożarowego. Wymagane klasy odporności ogniowej dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego w zależności od klasy odporności pożarowej budynku przedstawia tabela 3.

Tabela 3. Wymagana klasa odporności ogniowej dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego

Wymaganie sytuowania ścian oddzielenia przeciwpożarowego dotyczy pasa terenu o szerokości zmniejszonej o 50% w odniesieniu do tych ścian zewnętrznych obu budynków, które tworzą między sobą kąt 60° lub większy, lecz mniejszy niż 120^o.

Nie dotyczy natomiast budynków, które:

- są oddzielone od siebie ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, lub

- mają ściany zewnętrzne tworzące między sobą kąt nie mniejszy niż 120^o.

Wymienione wyżej ściany oddzielenia przeciwpożarowego powinny posiadać klasę odporności ogniowej spełniającą wymagania wynikające z klasy odporności pożarowej obu rozpatrywanych budynków, niezależnie od tego, czy taka ściana stanowi element budynku (i którego), czy też jest ścianą wolno stojącą, np.: dla pary budynków i o klasach odporności pożarowej ,,B" i ,,D" wymaganą klasa odporności ogniowej będzie REI 120.

W miejscu doprowadzenia ściany oddzielenia przeciwpożarowego do ściany zewnętrznej budynku na całej jej wysokości, stosuje się pionowy pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 2 m i klasie EI 60 odporności ogniowej.

Zasady te przedstawiają rysunki 6 i 7 w odniesieniu do budynków ZL o ścianach zewnętrznych i przekryciach dachów nierozprzestrzeniających ognia oraz o przeszkleniach rozpatrywanych ścian zewnętrznych poniżej 35%, przy czym budynek B jest nowoprojektowany, a budynek A - istniejący.

Rys. 6. Sytuowanie ścian oddzielenia przeciwpożarowego w pasie terenu o szerokości zmniejszonej o 50% w odniesieniu do ścian obu budynków tworzących między sobą kąt 60^o<a<120°

Rys. 7. Stosowanie na całej wysokości pionowego pasa o szerokości co najmniej 2 m i klasie EI 60 odporności ogniowej z materiału niepalnego w miejscu doprowadzenia ściany oddzielenia przeciwpożarowego do ściany zewnętrznej budynku

Wymagania pozostałe

Odległość ściany zewnętrznej wznoszonego budynku od granicy sąsiedniej, niezabudowanej działki budowlanej powinna wynosić co najmniej połowę odległości określonej według wymienionych wcześniej zasad, przyjmując, że na działce niezabudowanej będzie usytuowany budynek o przeznaczeniu określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Przy czym dla budynków PM należy przyjmować, że będzie on miał gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej Q większą od 1000 MJ/m2 lecz nie większą niż 4000 MJ/m2, a w przypadku braku takiego planu - budynek ZL ze ścianą zewnętrzną, nie będącą ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, a mającą na powierzchni większej niż 65% wymaganą klasę odporności ogniowej (E), określoną w tabeli 2.

Budynki jednorodzinne, rekreacji indywidualnej oraz budynki mieszkalne zagrodowe i gospodarcze, ze ścianami i dachami nierozprzestrzeniającymi ognia - powinny być sytuowane w odległości nie mniejszej od granicy sąsiedniej, niezabudowanej działki, niż jest to określone w §12 „warunków technicznych".

Budynek usytuowany bezpośrednio przy granicy działki -powinien mieć od strony sąsiedniej działki ścianę oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej określonej w §232 ust. 4 i 5 „warunków technicznych".

Odległości między ścianami zewnętrznymi budynków położonych na jednej działce budowlanej nie ustala się, jeżeli łączna powierzchnia wewnętrzna tych budynków nie przekracza najmniejszej dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej wymaganej dla każdego ze znajdujących się na tej działce rodzajów budynków.

Zwraca się jednak uwagę, że opisana zasada sytuowania budynków położonych na jednej działce budowlanej nie może dotyczyć przypadków, w których wymaga się, aby pewne pomieszczenia stanowiły odrębną strefę pożarową, jak np. pomieszczenia produkcyjne, magazynowe i techniczne nie powiązane funkcjonalnie z częścią ZL budynku, a także pomieszczenia ze środkami gaśniczymi, przeciwpożarowymi zbiornikami wody, pompami instalacji przeciwpożarowych, maszynowniami wentylacji pożarowej oraz rozdzielni elektrycznych, zasilających niezbędne podczas pożaru instalacje i urządzenia. Również nie można stosować tego zwolnienia do przypadków, kiedy klatka schodowa przylega do jednej ze ścian sąsiadujących budynków, a ściana ta nie posiada wymaganej klasy odporności ogniowej.

Paweł Królikowski

SITP Katowice

Bibliografia

1. Dariusz Ratajczak, Odległości między budynkami wymagane z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, „Ochrona Przeciwpożarowa" Nr 3/2003 (5).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

3. Poradnik Bezpieczeństwo pożarowe budynków - Mercor 2005

patrz też:

- Drzwi stosowane na drogach ewakuacyjnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2010

- Drzwi automatyczne w ochronnie przeciwpożarowej , Mariusz Pecio, Świat Szkła 10/2009

- Bezpieczeństwo na drogach ewakuacyjnych , Krzysztof Spiechowicz, Świat Szkła 10/2009

- Wyjścia ewakuacyjne z budynku a bezpieczeństwo osób i ochrona mienia , Stanisław Baraniak, Świat Szkła 5/2009

- Drogi ewakuacyjne . Krzysztof Spiechowicz, Świat Szkła 5/2009

inne artykuły tego autora:

- Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 2, Paweł Królikowski, Świat Szkła 10/2008

- Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 1, Paweł Królikowski, Świat Szkła 9/2008

- Drzwi automatyczne a wyjścia ewakuacyjne - wymagania dla bezpieczeństwa pożarowego , Paweł Królikowski, Świat Szkła 5/2006

- Wymagania stawiane urządzeniom do usuwania dymu oraz zapobiegającym zadymieniu, Paweł Królikowski, Świat Szkła 12/2005