Okucia do drzwi szklanych produkowane są z aluminium anodowanego na różne kolory – najczęściej srebrny oraz złoty – pokrywane powłokami metalicznymi (chromem, mosiądzem i brązem), a także lakierowane proszkowo na dowolny kolor z palety RAL.
Kolejnym materiałem jest stal nierdzewna, której powierzchnię wykańcza się na matowo, półmatowo lub połysk, a także zdobi poprzez polerowanie bądź satynowanie. Najczęściej spotykane wykończenie powierzchni to srebrna satyna oraz chrom matowy szczotkowany.
Osadzone w tafli
Okucia są montowane do skrzydeł oraz szklanych naświetli i ścianek najczęściej poprzez wycięte w taflach otwory. Zależnie od sposobu mocowania, otwory te mogą mieć kształt koła i są umieszczone w pewnej odległości od krawędzi szkła lub część okrągła jest połączona z „przesmykiem”, co umożliwia wsunięcie łącznika okucia bez konieczności jego rozkręcania.
Aby szkło nie uległo uszkodzeniu, jest oddzielane od metalowych części okuć uszczelkami, najczęściej z gumy EPDM, lub przekładkami z poliamidu. Po zamontowaniu okuć nakłada się na nie osłonki, które kryją elementy mocujące i zwiększają estetykę drzwi.
Okucia mogą być mocowane do drzwi szklanych również za pomocą aluminiowych płyt zaciskowych. Ich konstrukcja eliminuje obróbkę szkła, bowiem nie są potrzebne żadne otwory montażowe. Wyposaża się je wewnątrz w „zęby”, które ściskają tafle i jednocześnie umożliwiają stosowanie szkła o różnej grubości.
Zazwyczaj na jednym skrzydle mocuje się dwie płyty, które można zakryć pojedynczymi osłonami albo wspólną osłoną. Osłony mogą być anodowane lub mieć wykończenie z lakieru proszkowego. Szklane tafle skrzydeł osadza się także w listwach dolnych i górnych, które wyposażane są w zawiasy; listwy dolne często mają również zamek blokujący drzwi do podłogi.
Bezpieczne wyposażenie
Szklane drzwi mogą być wyposażane w akcesoria zwiększające bezpieczeństwo ich użytkowania. Należą do nich bez wątpienia samozamykacze, które dostępne są w kilku rodzajach. Są to samozamykacze hydrauliczne nożycowe i z szyną prowadzącą, mechanizmy amortyzujące ruch skrzydła ukryte w zawiasach, oferowane na razie przez niewielu producentów.
Zgodnie z deklaracjami producentów, przy zastosowaniu wspomnianych mechanizmów skrzydła drzwi podczas zamykania łagodnie wyhamowują i samoczynnie dochodzą do skrajnego położenia. Łagodny ruch końcowy skrzydła zabezpiecza drzwi przed uszkodzeniem i przedłuża trwałość okucia. Mechanizm może być montowany jedno- lub obustronnie na drzwiach o szerokości skrzydła przekraczającej nawet 1,5 m.
Tradycyjny samozamykacz składa się najczęściej korpusu aluminiowego lub ze stali nierdzewnej, z cylindrycznym otworem, w którym znajduje się tłok połączony z ramieniem zamykającym i sprężyną. Całość wypełniona jest olejem, który spowalnia ruch tłoka podczas zamykania skrzydła i czyni go bardziej płynnym. Tłok najpierw przymyka drzwi, a następnie je domyka, przy czym ten drugi etap ruchu w przypadku drzwi całoszklanych musi umożliwiać dokładne zamknięcie skrzydła, ale jednocześnie nie narażać go na uszkodzenie.
Samozamykacz z ramieniem nożycowym może mieć regulację wysokości i boczną regulację siły zamykania, zaś ramię bywa wyposażone w blokadę. Samozamykacz musi być dobrany do konkretnych drzwi, z uwzględnieniem wielkości i wagi skrzydła. Skrzydło za ciężkie nie będzie prawidłowo domykane, zbyt lekkie zaś stawi duży opór podczas otwierania.
Skrzydła bezościeżnicowe z naświetlami górnymi, przymykowe oraz wahadłowe wyposaża się w samozamykacze podłogowe, zaś w przypadku drzwi ościeżnicowych lub montowanych bezpośrednio do muru, wspomniane urządzenie mocuje się do górnej belki ościeżnicy bądź nadproża.
Mechanizm wodoszczelnego samozamykacza podłogowego. Fot. CASMA
Listwa dolna z zamkiem blokującym drzwi do podłogi. Fot. GEZE
Do drzwi ościeżnicowych przeznaczone są typowe samozamykacze ramieniowe, które przytwierdza się do górnej krawędzi skrzydła przez przelotowe otwory w szkle. W tym przypadku można kupić urządzenie uniwersalne, przeznaczone do drzwi lewych i prawych, które montuje się na skrzydle po stronie zawiasów lub na ościeżnicy po stronie przeciwnej do zawiasów. Uniwersalne samozamykacze mogą mieć ramię z blokadą otwarcia, choć najczęściej jest to funkcja dostępna w opcji.
Do drzwi wahadłowych osadzonych w ościeżnicy przeznaczone są – oprócz opisanych samozamykaczy – również takie, które znajdują się w górnym profilu ościeżnicy, jako jej integralna część. Umożliwia to bardzo precyzyjny i powtarzalny ruch skrzydeł.
Dla prawidłowego działania samozamykaczy, zapewniającego bezpieczeństwo użytkownikom drzwi bardzo ważne jest łagodne domykanie skrzydeł. Niestety, nawet najlepszy samozamykacz nie zabezpieczy przed przytrzaśnięciem palców. Taką możliwość dają np. specjalne okucia do drzwi uchylnych, w których punkt obrotu drzwi jest bardzo blisko krawędzi skrzydła.
Innym rodzajem zabezpieczenia jest kurtyna świetlna. Jej działanie polega na wysyłaniu szeregu wiązek promieni podczerwonych umieszczonych w jednej płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny wejścia lub nieznacznie nachylonej. Rozpoznanie człowieka lub przedmiotu powoduje zatrzymanie bądź cofnięcie ruchu skrzydła drzwi.
Skrzydła drzwi rozwieranych oraz wahadłowych narażone są na uszkodzenia podczas gwałtownego otwarcia. Aby tego uniknąć, stosuje się odboje, montowane do podłogi tuż za skrzydłem. Odbój może być amortyzowany, np. za pomocą sprężyny, co zapewnia łagodne domykanie skrzydła. W przypadku szklanej zabudowy stosuje się stopery montowane do naświetli górnych lub bocznych. Z kolei przed uszkodzeniem dolnej części tafli w wyniku uderzenia twardym przedmiotem chronią przeciwuderzeniowe nakładki, które najlepiej umieścić w miejscach narażonych na częste używanie i największe tarcie.
Do drzwi przesuwnych
Całkowicie inne okucia są potrzebne do drzwi szklanych przesuwnych. Skrzydła tych drzwi poruszają się bowiem po prowadnicy, czyli tzw. bieżni, płaskiej lub okrągłej. Obecnie stosuje się najczęściej jedną prowadnicę, wykonaną z aluminium lub stali, mocowaną do nadproża nad otworem drzwiowym lub do szklanego naświetla.
Prowadnice mogą być również ukryte wewnątrz ściany murowanej lub osłonięte ścianką z płyt gipsowo-kartonowych, wykonaną w systemie suchej zabudowy. W tym przypadku do zamontowania drzwi potrzebna jest kaseta, która jest wyposażona w szczotki przeciwkurzowe oraz uszczelki, a także opaski maskujące i klemy mocujące drzwi szklane w kasecie.
Do drzwi przesuwnych oferowane są również systemy, w których mechanizm jezdny jest ukryty w szynie, wyposażonej w szczelinę umożliwiającą zamocowanie w niej bocznego lub górnego naświetla stałego. Dzięki temu system jest bardzo mało widoczny.
System naścienny do drzwi przesuwnych z prowadnicą w kształcie rury. Fot. GEZE
System do drzwi szklanych chowanych w ścianę murowaną – tafla jest mocowana za pomocą uchwytów aluminiowych. Fot. ECLISSE
System drzwi przesuwnych, który – dzięki szczelinie w szynie jezdnej – można stosować również do montażu w naświetlach. Fot. CASMA
Prowadnice mogą składać się z jednej lub dwóch szyn. Pierwsze umożliwiają zamontowanie jednego bądź dwóch skrzydeł, które po zamknięciu stykają się ze sobą, zaś drugie pozwalają na zamontowanie kilku skrzydeł, po zamknięciu zachodzących na siebie. Do drzwi wieloskrzydłowych przeznaczone są m.in. systemy, w których skrzydła, poruszające się po górnej prowadnicy, są przesuwane do parkingu. Może być on ustawiony równolegle lub prostopadle do szyny jezdnej, w miejscu nieutrudniającym korzystania z pomieszczenia.
W szczególnych przypadkach, np. jeśli tafle szkła są wyjątkowo ciężkie, umieszcza się również prowadnicę dolną, którą najlepiej jest wpuścić w posadzkę tak, aby górna krawędź szyny była zlicowana z wierzchem podłogi.
Skrzydło (lub skrzydła) drzwi poruszają się po szynie lub rurze za pośrednictwem wózków jezdnych, mocowanych do skrzydła uchwytami o regulowanej długości. Warto tu zaznaczyć, że szyna może być prosta lub wygięta w łuk.
Konstrukcja wózków bywa niekiedy dość skomplikowana, ogólnie jednak producenci dokładają starań, aby były one jak najbardziej trwałe i umożliwiały płynne i ciche poruszanie skrzydła.
Zależnie od wizji artystycznej, możemy wybrać drzwi na szynie, których elementy jezdne ukrywa się najczęściej za listwą maskującą. Innym rozwiązaniem jest mechanizm jezdny zawieszony na rurze metalowej. Stosuje się wówczas masywne, eleganckie elementy i specjalnie eksponuje stronę techniczną rozwiązań. Kółka mogą być zatem jednym z elementów sporych rozmiarów krzyżaków z metalowych rur, bądź chowa się je w – również metalowe – kasety.
Kurtyna świetlna. Fot. GEZE
Jeszcze inna propozycja, którą spotkamy w takich właśnie drzwiach o nowoczesnym designie, to ozdobne kółka stalowe, prowadzące skrzydło w prowadnicy dolnej. W wózkach jezdnych jednym z istotnych elementów są kółka. W każdym wózku znajdziemy ich parzystą liczbę, najczęściej dwa bądź cztery. Najlżej i najciszej poruszają się drzwi na kółkach, których osie osadzone są w łożyskach kulkowych lub obracają się na trzpieniu teflonowym. Same kółka produkowane są ze stali, która może być powleczona teflonem, a także z twardego nylonu. Spotkamy też kółka stalowe z oponami z twardej gumy lub silikonu.
Drzwi przesuwne dwuskrzydłowe mogą otwierać się na jedną lub dwie strony. Jeśli skrzydła zamontowane są do jednej prowadnicy, stosuje się dwa rozwiązania: każde z nich jest otwierane niezależnie lub popychanie jednego powoduje równoczesne przesunięcie drugiego. Jest to możliwe dzięki tzw. systemowi sprzężonemu, którego istotę stanowią linki stalowe przymocowane do każdego skrzydła. W przypadku montowania takich drzwi należy liczyć się z koniecznością schowania całego mechanizmu jezdnego oraz synchronizującego pracę w ścianie lub ukrycie ich za maskownicą.
Obecnie modnym trendem są masywne, wyeksponowane elementy systemu. Ten system jest modułowy, a podzielona na odcinki szyna jezdna umożliwia dowolną konfigurację. Fot. CASMA
Kolejny system do drzwi przesuwnych, w którym mechanizm jest ukryty w profilu maskującym. Fot. GEZE
Mechanizm rolkowy do drzwi przesuwnych, mocowane na rurze. Fot. SAPELI
W przypadku dużych skrzydeł przydatna będzie przeciwwaga, która skompensuje ich ciężar. Przeciwwagę stosuje się najczęściej do drzwi chowanych w ścianie, a sam mechanizm, połączony ze skrzydłem stalową linką, również się w niej znajduje. Przeciwwaga umożliwia samoczynne zamknięcie skrzydła po początkowym, ręcznym, wprawieniu go w ruch. Aby szklane skrzydło nie było narażone na uszkodzenie podczas gwałtownego otwierania, można zastosować odbój, który najczęściej montuje się do szyny przy futrynie.
Zofia Habro
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 10/2011