Konstrukcje szklane dodają pomieszczeniom lekkości, zapewniając dostęp do światła dziennego. Dzięki nowoczesnym technologiom produkcji oraz odpowiednim konstrukcjom szkła, zyskuje się bezpieczeństwo obiektów budowlanych.
Nowoczesne technologie sprawiły, że szkło stanowi ważny element modernistycznych i klasycznych konstrukcji budowlanych. Stąd też spektrum zastosowania szkła w tym zakresie jest bardzo obszerne i obejmuje ściany, dachy, świetliki a także podłogi. Niepowtarzalnych walorów estetycznych i funkcjonalnych nadadzą wnętrzu szklane schody. Warto przyjrzeć się więc nieco bliżej kilku rozwiązaniom.
Jakie szkło?
Szklane stopnie najczęściej wykonuje się z trójwarstwowego, hartowanego szkła klejonego. Na przykład, w szklanym stopniu o całkowitej grubości 26 mm, można przewidzieć górną i dolną warstwę szkła o grubości 8 mm, a środkową10 mm. Stopnie mogą bazować także na szklanych płytach warstwowych, laminowanych foliami PVB, które cechują się dużą wytrzymałością na rozerwanie. Estetykę stopni zapewni użycie barwnych folii w dowolnym kolorze.
Do laminowania szkła używane są specjalne piece lub autoklawy. Proces ten polega na łączeniu, za pomocą odpowiednich folii, dwóch lub więcej warstw szkła. W przypadku szkła hartowanego uwzględnia się co najmniej 2 folie. Ostatnio coraz szersze zastosowanie ma technologia laminowania w worku próżniowym. W metodzie tej przygotowany pakiet jednakowych formatek szklanych wkładany jest do specjalnego płaszcza, z którego zostaje wyssane powietrze. W następnej kolejności szkło zostaje poddane nagrzewaniu w piecu.
Tafle mogą być również klejone za pomocą przezroczystych lub kolorowych żywic chemoutwardzalnych. We wszystkich technologiach łączenia ważna jest jedna cecha, którą nadają one szkłu. W przypadku uderzenia co prawda szkło pęka ale jego kawałki nadal są trzymane przez warstwę folii lub żywicy.
Kształty tafli i powłoki
Tafle szkła, które wybiera się na stopnie schodów, mogą przybrać dowolne kształty. Najpopularniejsze w tym zakresie są jednak prostokąty. Rzecz jasna mogą to być również elementy zaokrąglone. Krawędzie tafli są fazowane i polerowane, a jej górną powierzchnię poddaje się procesowi ryflowania celem nadania odpowiedniej szorstkości (aby uzyskać antypoślizgową powierzchnię). Najczęściej jednak antypoślizgowe elementy nanosi się metodą sitodruku. Tym sposobem dodatkowo zyskuje się ciekawe wzory estetyczne. Bardzo często, celem zapobiegania poślizgowi, zastosowanie znajduje piaskowanie szkła.
Szkło float może być zabarwione w masie w różnych kolorach. Ponadto warstwę dekoracyjną w szkle warstwowym można wykonać metodą fusingu (stapiania kolorowych kawałków szkła), co daje szeroki wybór wzorów i barw. Pomiędzy klejone tafle szkła wkłada się także płaskie zdobniki, takie jak zdjęcia, fototapety, cienką tkaninę, brokatowy pył itp. Niejednokrotnie powierzchnie szklanych schodów poddaje się procesowi matowienia.
W konstrukcji szklanych schodów najczęściej przewiduje się trójwarstwowe, hartowane szkło klejone. Stopnie mogą bazować także na szklanych płytach warstwowych, laminowanych foliami PVB (fot. Architektura Szkła)
Tafle szkła mogą przybrać dowolne kształty. Najpopularniejsze w tym zakresie są jednak prostokąty. Rzecz jasna, mogą to być również elementy zaokrąglone w łuk lub fale (fot. GLAS TRÖSCH)
Mocowanie rzecz ważna
W szklanych stopniach najczęściej uwzględniane jest liniowe lub punktowe podparcie szkła. W przypadku tej pierwszej możliwości podkreśla się, aby mocowanie podpierało wszystkie krawędzie. Zyskuje się wtedy zdolność do przenoszenia znacznych obciążeń.
Specjalna podkładka najczęściej wykonana jest z elastomerów o twardości od 60° do 70° w skali Shore’a. Powinien zostać wyeliminowany bezpośredni kontakt szkło-szkło lub szkło-metal. Zamontowanie poszczególnych elementów powinno nastąpić w sposób niewymuszony, czyli nie „na siłę”,. Wszystkie połączenia, bazujące na śrubach, muszą być zabezpieczone przed odkręceniem.
Często w tym celu stosuje się klej anaerobowy, który zastępuje zawleczki i podkładki sprężynujące. W razie potrzeby klej ten można łatwo usunąć.
Ważne jest, aby przed montażem schodów sprawdzić wszystkie krawędzie szyb. Nie mniej istotna pozostaje także kontrola nawierconych otworów pod kątem uszkodzeń mechanicznych, powstałych podczas obróbki. Nie należy montować uszkodzonych szyb.
Warto zadbać o sprawdzenie, przynajmniej losowe, prawidłowości podparcia oraz o kontrolę punktowego mocowania stopni. Chodzi bowiem o wczesne wykrycie wszelkich dodatkowych naprężeń z tego wynikających.
W szklanych stopniach najczęściej uwzględniane jest liniowe lub punktowe podparcie szkła. W przypadku podparcia liniowego podkreśla się, aby mocowanie przebiegało przez całą konstrukcję lub podpierało wszystkie krawędzie (fot. Architektura Szkła)
Szklane stopnie schodów mocowane punktowo do stalowej konstrukcji modułowej (fot. FARAONE)
W celu zapewnienia antypoślizgowości schodów zastosowanie znajdują najczęściej wzory sitodrukowe lub szkło dekoracyjne, na którym można przewidzieć wzór. Tym sposobem dodatkowo zyskuje się ciekawe walory estetyczne (fot. GLAS TRÖSCH)
Kształty schodów
Szklane schody stwarzają bogate możliwości architektoniczne w pomieszczeniu zarówno pod kątem kształtów, jak i położenia biegów. Zastosować można chociażby schody jednobiegowe proste, gdzie na wyższą kondygnację wchodzi się jednym biegiem bez zmiany kierunku. W tym przypadku stopnie mają najczęściej kształt prostokąta. Schody szklane mogą bazować również na konstrukcji dwubiegowej łamanej.
Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania możliwe jest wykonanie wąskiego i niezbyt długiego otworu w stropie. Oprócz tego, dzięki mniejszej ilości stopni (w dłuższym biegu), schody dwubiegowe łamane, mogą być wygodniejsze od konstrukcji jednobiegowych. W szklanych schodach dwubiegowych zwykłych bieg jest podzielony spocznikiem na dwie części. To właśnie dzięki niemu możliwa jest wygodna zmiana kierunku wchodzenia o 180°.
Jednak rozwiązanie to, jak wiadomo, wymaga znacznej ilości przestrzeni.
Podkreśla się, że szklane schody wachlarzowe stanowią bardzo efektywne a zarazem wygodne rozwiązanie. Jednak wymagają one również większych przestrzeni. Wewnętrzny promień krzywizny musi być na tyle duży, żeby węższy koniec stopnia miał szerokość co najmniej 16 cm.
Szklane schody mogą mieć również konstrukcję kręconą (spiralną). Stopnie mają wtedy kształt trójkąta, wycinka koła lub trapezu. Mocowanie bazuje natomiast na słupie, który umieszczony jest w środku otworu w podłodze i stropie. Średnica schodów mieści się pomiędzy 130 a 200 cm. W zależności od wybranego rozwiązania mogą być one lewo- lub prawoskrętne.
Schody kręcone sprawdzają się w pomieszczeniach, gdzie jest na nie niewiele miejsca albo, gdy wcześniej w ogóle ich nie było. Stąd też stanowią dobre rozwiązanie na przykład przy adaptacji piwnicy lub strychu. Jeśli otwór w stropie ma średnicę mniejszą niż 130 cm, można wykonać schody kręcone kwadratowe. Ich rzut nie jest okręgiem, lecz kwadratem o boku od 100 do 130 cm.
Należy zwrócić uwagę, że stosunek wysokości do miejsca, jakie zajmują schody kręcone, powoduje, że wysokość stopni musi być większa niż przyjmowana w normach. Schody zabiegowe cechują się tym, że nie mają spocznika. Możliwość zmiany kierunku wynika z tego, że część stopni schodów ma zmienną szerokość. Od zewnątrz jest ona większa, od wewnątrz zaś mniejsza – powinna mieć nie mniej niż 10 cm, natomiast na linii biegu, czyli pośrodku stopnia, szerokość wszystkich stopni musi być jednakowa.
Schody szklane mogą mieć również konstrukcje dwubiegowe proste, trójbiegowe oraz dwubiegowe z podwójnym dolnym lub górnym biegiem.
Schody całoszklane
Interesujące rozwiązanie stanowią schody całoszklane. Zarówno ich konstrukcja wsporcza jak i stopnie wykonane są ze szkła a połączenia bazują na subtelnie wykończonych stalowych elementach mocujących. Bez wątpienia rozwiązania tego typu są trudne do wykonania. Istotną rolę odgrywa więc odpowiednie zaprojektowanie schodów oraz ich wykonanie z uwzględnieniem właściwej kolejności montażu.
Efektem końcowym powinna być stabilna, jednolita konstrukcja. Grubość i budowę szkła warstwowego dobiera się do rodzaju sił i obciążeń, jakie będą przenoszone przez konstrukcję. Kluczowe miejsce zajmują więc obliczenia statyczne. Im większa powierzchnia tafli, tym szkło i folia muszą być grubsze.
Schody niejednokrotnie wyposaża się w szklane balustrady. Oferowane są więc w tym zakresie samonośne poręcze zarówno do wewnątrz, jak i zewnątrz budynku. Zastosować można takie, które nie posiadaja pionowych elementów mocujących.
Niejednokrotnie konstrukcję nośną szklanej balustrady stanowią połączone, poprzez laminowanie, dwie tafle szkła hartowanego. W zależności od wielkości tafli jej grubość mieści się pomiędzy 12 a 20 mm. Do ich mocowania bardzo często używa się stali nierdzewnej.
Konstrukcja mocująca balustradę może przewidywać montaż do policzka biegu schodów lub stropu, do policzka stropu balkonowego (w przypadku balustrad balkonowych) oraz do istniejącej konstrukcji stalowej lub drewnianej. Jako zalety szklanych balustrad wymienia się przede wszystkim stabilność, niepowtarzalny wygląd oraz bezpieczeństwo.
Różne sposoby podparcia szklanych stopni Od góry:
a) liniowy do konstrukcji wsporczej (GLASPOL)
b) punktowy do wsporników i dźwigara (fot. GLAS TRÖSCH)
c) punktowy do wspornika i ściany szklanej i betonowej (LOGLI MASSIMO)
Oświetlenie szklanych schodów
Szkło, ze względu na swoje właściwości w zakresie przenikania światła, stwarza wiele możliwości w zakresie aranżacji świetlnych. Stąd też dzięki elementom montowanym na krawędzi tafli zyskuje się oświetlenie miękkie i nastrojowe. Rozwiązania tego typu sprawdzą się więc w miejscach, gdzie odpoczywamy.
O uzyskanej barwie tafli decyduje kolor źródła światła, o ile zastosowane szkło jest przezroczyste. Do najpopularniejszych należą: czerwony, zielony, niebieski, bursztynowy lub biały (ciepły i zimny). W zależności od producenta kolory te mogą różnić się odcieniem.
Interesujące walory estetyczne zapewnią źródła światła, które uwzględnia się wewnątrz tafli szklanej. Stąd też specjalne folie z diodami LED znajdują zastosowanie w procesie laminowania różnych gatunków szkła bezbarwnego i kolorowego. Warto podkreślić, że powstałe w ten sposób szkło laminowane może być obrabiane tak jak tradycyjne elementy szklane. Rzecz jasna, pamiętać należy o tym, aby nie uszkodzić obwodów elektrycznych. Przy oświetlaniu schodów powinno wystarczyć do 20 diod LED na taflę.
W nowoczesnych systemach oświetlenia zmniejszono do minimum ilość wytwarzanego ciepła poprzez niższą wartość pobieranego prądu i obniżone napięcie zasilania.
Ciekawe motywy świetlne zyskamy również dzięki taśmom LED. Można je instalować na przykład pod stopniami. Warto podkreślić, że dostępne na rynku taśmy można podzielić z uwzględnieniem sposobu świecenia oraz konstrukcji. Stąd też wybrać możemy pomiędzy taśmami jednokolorowymi i wielokolorowymi. Przy montażu zastosować można specjalne profile, które maskują taśmę oraz będą ją chroniły przed uszkodzeniem. ymiary , w zależności od zastosowanego modelu, nie przekraczają 12 mm szerokości i 4 mm grubości.
Warte podkreślenia jest także podświetlenie RGB, będące kombinacją barw: czerwonej, zielonej i niebieskiej. Sterowanie oświetleniem może odbywać się przy użyciu pilota zdalnego sterowania. Uwzględnić można płynne i skokowe przechodzenie pomiędzy odcieniami lub ustawić na stałe nasz ulubiony kolor.
Schody szklane z metalową konstrukcją i balustradami (fot. BFL Metalowe i Szklane Konstrukcje)
Schody można wyposażyć w samonośne balustrady wewnętrzne. Stosuje się również takie, które nie posiadają pionowych elementów mocujących. Niejednokrotnie konstrukcję nośną szklanej balustrady stanowią połączone, poprzez laminowanie, dwie tafle szkła hartowanego (fot. BFL Metalowe i Szklane Konstrukcje)
W procesie projektowania konstrukcji szklanych, w tym schodów, znacznym utrudnieniem są niejednokrotnie ograniczenia o charakterze prawnym. Wynika to stąd, że nie ma norm, które dotyczą konstrukcji szklanych. Na przykład w Niemczech uznawana jest w tym zakresie norma z 2006 r. (DIN 18008). Tym sposobem za podstawową technikę wymiarowania szkła uznaje się metodę naprężeń dopuszczalnych. Polega ona na określeniu takiej grubości przekroju, aby zostały spełnione warunki nośności i sztywności. Jednak przy bardziej skomplikowanych konstrukcjach wykorzystuje się testy wytrzymałościowe na modelach.
Podczas projektowania szklanych schodów niejednokrotnie uwzględnia się dokumenty o charakterze techniczno-prawnym, które odnoszą się do wybranych wymagań stawianych schodom. Przykładem w tym zakresie może być norma europejska, wprowadzona na grunt polskich norm jako PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1: Oddziaływanie na konstrukcje. Część 1-1: Oddziaływania ogólne. Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach.
W dokumencie schody zaliczono, pod względem balastu, do kategorii A. Tym sposobem obciążenie skupione wynosi od 2,0 do 4,0 kN a obciążenie równomiernie rozłożone osiąga od 2,0 do 4,0 kN/m2 .
W zakresie wymagań stawianych szklanym schodom zwraca się również uwagę na dokument: Wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych ETAG nr 008. Zestawy do wykonywania schodów prefabrykowanych. Część pierwsza: Zestawy do wykonywania prefabrykowanych schodów ogólnego przeznaczenia. Z tego dokumentu wynikają wymagania o charakterze ogólnym, dotyczące nośności i stateczności, trwałości oraz przydatności użytkowej i identyfikacji. Szklane schody, bez wątpienia, kojarzą się z minimalistycznym a zarazem nowoczesnym stylem.
Tafle szkła są prawie niezauważalne. Pomimo wrażenia delikatności, konstrukcja zapewnia maksymalny poziom bezpieczeństwa. Na uwagę zasługuje nie tylko możliwość niestandardowego zastosowania. Istotna jest także odpowiednio dopasowana, do stylistyki pomieszczenia, powierzchnia szklanych stopni – gładka, błyszcząca lub matowa. Niebanalne walory stylistyczne nadaje połączenie szkła i wysokojakościowej stali.
Damian Żabicki
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 4/2012