Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ściany zewnętrzne budynku (do których to zaliczane są ściany osłonowe) powinny posiadać klasę odporności ogniowej od EI 30 (o-i) do EI 120 (o-i) w zależności od klasy odporności pożarowej budynku, przy czym wymagania te dotyczą w głównej mierze pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.
Wstęp [1], [2], [3]
Klasa odporności ogniowej określana jest na podstawie badania w zakresie odporności ogniowej, które należy przeprowadzić w akredytowanym laboratorium (np. Zakład Badań Ogniowych Instytutu Techniki Budowlanej).
Ściany osłonowe w pełnej konfiguracji powinny być badane zgodnie z normą PN-EN 1364-3 [2], natomiast części ścian osłonowych (np. pas międzykondygnacyjny) zgodnie z PN-EN 1364-4 [4].
Niniejszy artykuł obejmować będzie tylko metodykę badań ścian osłonowych w kompletnym zestawie, czyli badanych zgodnie z pierwszą z wymienionych norm. Tabela 1 oraz rys. 1 przedstawiają właściwą metodę badania w zależności od typu ściany zewnętrznej.
Ściana osłonowa wg PN-EN 1364-3 [2] to ściana, która zwykle składa się z pionowych i poziomych elementów konstrukcyjnych, połączonych razem, zakotwionych do konstrukcji nośnej budynku i wypełnionych tak, by tworzyć lekkie, ciągłe pokrycie zamykające przestrzeń, które spełnia, samodzielnie lub w połączeniu z konstrukcją budynku, wszystkie normalne funkcje ściany zewnętrznej budynku, ale nie pełni funkcji nośnej.
Rys. 1. Właściwa metoda badania w zależności od typu ściany zewnętrznej (oznaczenia 1 ÷ 10 zgodnie z tabelą 1)
Metoda przedstawiona w normie PN-EN 1364-3 [2] ma zastosowania do badania systemów ścian osłonowych, zaprojektowanych w celu zapewnienia odporności ogniowej.
Odporność ogniowa systemów ścian osłonowych określona być może w 2 przypadkach:
- w warunkach nagrzewania od wewnątrz (nagrzewanie wg krzywej standardowej przyjmowanej jako właściwej dla odzwierciedlenia pożaru wewnątrz budynku (rys. 2 i poz. 1 w tabeli 2);
- w warunkach nagrzewania od zewnątrz (nagrzewanie wg krzywej zewnętrznej przyjmowanej jako właściwej dla odzwierciedlenia pożaru na zewnątrz budynku (rys. 3 i poz. 2 w tabeli 2).
Tabela 1
Tabela 2. Krzywe nagrzewania
Element próbny [2]
Projekt elementu próbnego powinien być sporządzony w taki sposób aby element próbny był w pełni reprezentowany dla konstrukcji stosowanej w praktyce (łącznie ze złączami kompensacyjnymi, liniowymi uszczelnieniami szczeliny, wykończeniami powierzchni i wyposażeniem, które są istotne i mogą mieć wpływ na zachowanie elementu podczas badania) lub wykonany w celu uzyskania najszerszego zakresu bezpośredniego wykorzystania wyników badania (np. zawierać maksymalne zakładane szerokości i wysokości przeszklonych części).
Rys. 2. Przykładowy wykres temperatury nagrzewania elementu badanego według krzywej standardowej
Rys. 3. Przykładowy wykres temperatury nagrzewania elementu badanego według krzywej zewnętrznej
Konfiguracja elementu próbnego, jak i jego wymiary minimalne, zależne są od tego, czy ściana osłonowa badana będzie przy nagrzewaniu od wewnątrz (fot. 1) czy od zewnątrz (fot. 2).
W obydwu przypadkach:
- pomiędzy podłogą pomieszczenia badawczego (lub innym elementem pod krawędzią elementu próbnego dającym podparcie) a dolną krawędzią elementu próbnego powinien zostać zachowany prześwit o wysokości przynajmniej 50 mm;
- wymiary nagrzewanej powierzchni elementu próbnego powinny wynosić przynajmniej 3x3 m (wysokość x szerokość);
- wysokość elementu próbnego powinna być wystarczająca na to, aby wystawał on przynajmniej 500 mm ponad wierzchnią powierzchnię górnego stropu (w przypadku nagrzewania od zewnątrz strop jest opcjonalny i zastosować można konstrukcję alternatywną) oraz przynajmniej na 150 mm poniżej wierzchniej powierzchni konstrukcji dolnego stropu z dolną krawędzią niepodpartą.
Fot. 1. Widok elementu próbnego przed badaniem w warunkach nagrzewania od wewnątrz
Fot. 2. Widok elementu próbnego przed badaniem w warunkach nagrzewania od zewnątrz
W przypadku nagrzewania od wewnątrz element próbny powinien obejmować ścianę osłonową i poziome złącza oraz, jeśli to wymagane, uszczelnienie pionowej szczeliny ze ścianą symulowaną (w takim przypadku element próbny powinien być na tyle szeroki aby na co najmniej 500 mm wystawać poza zewnętrzną powierzchnię symulowanej ściany).
Dla nagrzewania od zewnątrz element próbny powinna stanowić tylko ściana osłonowa (w tym przypadku powiększenie szerokości o 500 mm może zostać zredukowane lub całkowicie zlikwidowane) Zamocowanie elementu próbnego do konstrukcji górnego i dolnego stropu należy wykonać z zastosowaniem zamocowań używanych w praktyce lub zamocowań reprezentatywnych dla typu zamocowań stosowanych w praktyce.
Krawędzie pionowe badanej ściany osłonowej nie powinny być mocowane (krawędzie swobodne). Należy zastosować takie uszczelnienie szczeliny pomiędzy słupkami i symulowaną konstrukcją ścienną które zapewni swobodny ruch słupków.
Konstrukcja mocująca [2], [5]
W przypadku badania ścian osłonowych w pełnej konfiguracji konstrukcję mocującą stanowić będzie strop oraz symulowana konstrukcja ścienna.
Zastosować tutaj można:
- konstrukcje standardowe – formy konstrukcyjne służące do zamknięcia pieca i umocowania elementu próbnego podlegającego ocenie, które mają możliwy do ilościowego określenia wpływ na przenoszenie ciepła pomiędzy konstrukcją, a elementem próbnym i które mają znaną odporność na odkształcenie termiczne. W przypadku ścian osłonowych dobrym przykładem takiej konstrukcji jest strop żelbetowy o grubości co najmniej 150 mm, szerokości co najmniej 500 mm i gęstości 2000±500 kg/m3
- konstrukcje niestandardowe – są to szczególne konstrukcje wykorzystywane do zamknięcia pieca, w których element próbny ma być zamocowany w praktyce; zapewniają one takie poziomy zamocowania oraz przepływu ciepła, jakich należy spodziewać się w normalnym użytkowaniu; nie ma w tym przypadku możliwości bezpośredniego zastosowania do innej konstrukcji.
Rys. 4. Schemat budowy termoelementu piecowego (wymiary w mm)
Przygotowanie urządzeń i sprzętu pomiarowego przed badaniem [2], [5], [7]
Piec do badań
W piecu do badań powinny być zastosowane termoelementy płytkowe (rys. 4) umożliwiające pomiar temperatury wewnątrz pieca. Należy rozmieścić je w taki sposób aby były równomiernie rozłożone w pionowej płaszczyźnie w odległości 5÷15 cm od najbliższej płaszczyzny badanego elementu. Na 1,5 m2 nagrzewanej powierzchni elementu próbnego musi być zastosowany przynajmniej jeden termoelement płytkowy, przy czym ich ilość dla całej konstrukcji nie może być mniejsza niż 4 sztuki.
mgr inż. Bartłomiej Sędłak
Zakład Badań Ogniowych ITB
Wojskowa Akademia Techniczna
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 9/2012