Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii: Budynki komercyjne [2], • Budynki użyteczności publicznej [3], • Stacje kolejowe [4], • Terminale lotnicze [5] oraz • Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6]. Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [7] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [8]. Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg omówienia walorów estetycznych szkła na przykładzie Japonii. Tematem części 1 jest postrzeganie szkła w odniesieniu do rozmiarów obiektów, wizualnej lekkości i przezierności. Treścią części 2 będą aspekty estetyki szkła determinowane teksturą, kolorem i światłem. Części 3 i 4 będą zawierać omówienie materii szkła w krajobrazie i jego zestawienia z innymi materiałami.
Wstęp
W ciągu ostatnich dwudziestu lat szkło z surowca zarezerwowanego głównie na szyby w oknach, stało się popularnym materiałem budowlanym – także nośnym, mającym zasadniczy wpływ na walory estetyczne architektury, konstrukcji i detali. Obecnie, poza zastosowaniem tradycyjnym, szkło w architekturze używane jest przede wszystkim na ściany osłonowe w elewacjach i na elementy konstrukcyjne. Szkło konstrukcyjne czyli przenoszące obciążenia w budynkach, stosuje się na różnego rodzaju zadaszenia, ścianki działowe i ściany, schody, belki i podłogi. W zależności od specyfikacji szkła ma ono także określone walory wizualne. Powierzchnie szklane mogą być powlekane chemicznie, malowane lub laminowane.
Osiągnięcia technologiczne w produkcji coraz cieńszego i bardziej wytrzymałego szkła, spełniającego różne funkcje – takiego jak szkło inteligentne (ang.: smart glass), np. UMU (Switchable Light Control Glass, szkło antywirusowe – Virus Clean Glass) oraz szkło próżniowe (ang.: vacuum glass), np. Spacia (supēshia), sprzyjały zwiększonemu zastosowaniu tego materiału zarówno w konstrukcjach budynków we wnętrzach, jak i w otwartym krajobrazie [7]. Wśród nowych materiałów szklanych znalazły się nie tylko szyby, ale także żebra konstrukcyjne, materiały na ściany osłonowe, różnego typu ścianki działowe, balustrady, ciągi komunikacyjne, takie jak windy i schody, dachy i zadaszenia, podłogi i posadzki. Architektura współczesna, w tym także japońska, bez wątpienia znalazła się obecnie w „epoce szkła”, w której materiał ten kształtuje styl i bez którego żyć by już nie potrafiła [9].
Wpływ szkła na percepcję architektury
Estetyka odnosząca się do piękna jest od dawna uznaną i pożądaną zaletą form architektonicznych i konstrukcyjnych [10]. W budownictwie wrażenia estetyczne powstają wskutek ukształtowania przestrzennego, rozwiązania formalnego i funkcjonalnego samego obiektu oraz jego relacji z otoczeniem. Walory estetyczne szkła zostały zasygnalizowane w artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1], gdzie wspomniano, że pojęcie estetyki w budownictwie jest szerokie i nie ogranicza się tylko do wartości wizualnych, opartych na zasadach formalnej analizy dotyczącej rozmiarów obiektów, ich kształtów, przestrzenności, wizualnej lekkości, tekstury, koloru, kompozycji, proporcji, itp., ale także ujmuje aspekty subiektywne, takie jak użyteczność, intencje projektanta, refleksje, skojarzenia, kontekst, powiązania, inwencję, odniesienie do miejsca, itp. Takie aspekty estetyczne jak postrzeganie przestrzeni i formy, skali, koloru, nawiązania do miejsca oraz różnego rodzaju związków znaczeniowych w dużej mierze zależą też od szkła. Jeśli je zastosowano, to ma ono duży wpływ na postrzeganie tych walorów w krajobrazie. Szkło może wywoływać pewne skojarzenia, np. z luksusem lub z nowoczesną technologią. Zastosowanie określonego materiału wynika z danej funkcji, jak np. funkcji okna – więc materiał powinien być przejrzysty, albo funkcji windy – jeśli przejrzysta to bardziej bezpieczna. W architekturze krajobrazu szkło może być także zastosowane ze względu na swój kolor. Tzw. „szkło krajobrazowe” (landscape glass) ASG, produkowane w wyniku recyclingu, cechuje się wielobarwnością w różnych kolorach tęczy, wygodnym kształtem w postaci różnej wielkości granulatów, którymi można wykładać dowolne powierzchnie. Inne formy szkła, np. szkło płaskie też może wywierać wrażenie swoją kolorystyką. Poniżej omówiono poszczególne aspekty szkła w relacji do odbioru estetycznego tego materiału.
(...)
dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio
prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska
Bibliografia
[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.
[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.
[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.
[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.
[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Terminale lotnicze. „Świat Szkła” 12/2013.
[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.
[7] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.
[8] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.
[9] Kido E.M.: Nowa architektura japońska. The New Japanese architecture. „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.
[10] Holgate A.: Aesthetics of built form. Oxford University Press, New York, 1992.
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 03/2016
