Balustrady całoszklane mocuje się za pomocą łączników liniowych lub punktowych. W tym drugim przypadku wykorzystywane są gotowe systemy okuciowe. Nie brakuje również rozwiązań do liniowego mocowania szkła.
Balustrady bazują na kilku rodzajach szkła. Szkło laminowane/klejone/warstwowe VSG ma wysoki poziom odporności w przypadku prób uszkodzeń ciężkimi przedmiotami, natomiast folia znajdująca się między taflami szkła spaja szkło laminowane w całość. W zależności od budowy/struktury szkło VSG może być bezpieczne, kuloodporne, antywłamianiowe.
Balustrada szklana w kościele (fot. Glassio)
Systemy punktowego mocowania elementów szklanych znajdują zastosowanie w konstrukcjach bezramowych. Mocowania mogą być sztywne w przypadku konstrukcji, które powstają wewnątrz budynku oraz przegubowe przewidziane na zewnątrz budynku. Specjalne rozwiązania oferowane się również dla szkła termoizolacyjnego.
Punktowe mocowanie szkła z reguły wykorzystuje stalowe lub aluminiowe łączniki. Ogólnie połączenia punktowe klasyfikuje się jako przelotowe, nieprzelotowe oraz klejone.
Mocowania punktowe przelotowe wymagają wykonania otworu w tafli szkła tak aby móc umieścić odpowiedni łącznik. Zazwyczaj wykorzystuje się cztery lub sześć mocowań na narożach elementu i na krawędziach. Łączniki zapewniają możliwość nieznacznego obrotu i wychylenia szkła. Eliminowane są więc naprężenia występujące w okolicy mocowania, powstające np. w efekcie działania siły wiatru.
Przemieszczenie mocowania zapewnia amortyzator wykonany z kauczuku silikonowego oraz z odpowiednio ukształtowanej metalowej głowicy, czyli tzw. rotuli. Łączniki bazujące na czterech, dwóch lub jednym ramieniu zakończonym złączem śrubowym to tzw. pająki.
Hamburg (fot. Glass Design)
Balustrada szklana bez pochwytu (fot. umakow)
Restauracja Senses, Warszawa (fot. Glass Design)
Zaciski do montażu tafli szkła (fot. Glass Design)
W przypadku mocowań nieprzelotowych wykorzystuje się specjalne rozety lub pierścienie mocowane na krawędziach sąsiadujących elementów. Nie trzeba przy tym wiercić otworów w szkle jednak ważne jest wypełnienie szczelin między poszczególnymi taflami. Uszczelki eliminują bezpośredni kontakt metalu i szkła.
Uchwyty do montażu elementów balustrady do policzka schodów umożliwiają mocowanie do betonu, stali i innych materiałów konstrukcyjnych. Należy podkreślić, że jest to najczęstszy sposób mocowania balustrad. Typowy uchwyt ma cylindryczny otwór o średnicy 25 mm. Mocowanie może dopasować się w względem osi mocowania w zakresie 5º. Odejście od ściany jest regulowane.
W przypadku punktowych mocowań przelotowych do otworów w szkle wkłada się rotule a otwory mogą być stożkowe lub cylindryczne. Kluczową rolę odgrywają śruby oraz uszczelki znajdujące się pomiędzy szkłem a nakrętką. Ważne jest aby rotule były odpowiednio dobrane, w zależności od grubości szkła.
Balustrada szklana na balkonie (fot. umakow)
Podkładki w okuciach
Materiałem wykonania podkładek stosowanych w łącznikach może być krystaliczny termoplast, który powstaje poprzez homopolimeryzację oraz kopolimeryzację formaldehydu. Jako właściwości tego materiału należy wymienić wysoki poziom wytrzymałości mechanicznej, twardość, sztywność, dobrą sprężystość powrotną, a także dużą odporność na pełzanie, wysoką udarność (również w niskich temperaturach) oraz dobrą stabilność wymiarową. Należy podkreślić przy tym niską chłonność wody, która w porównaniu z poliamidem jest o 10 razy mniejsza. Trzeba mieć na uwadze dobre właściwości ślizgowe, odporność na ścieranie, dobrą obrabialność oraz obojętność fizjologiczną.
Balustrada szklana zaokrąglona (fot. Glassio)
Kleje do mocowania okuć
Przy mocowaniu łączników nieprzelotowych, w połączeniach klejonych wykorzystuje się specjalne kleje. Bardzo często stosowane są kleje UV. Zastosować można przy tym preparaty wysokolepkościowe, o konsystencji lekko pastowatej. Kompensacja naprężenia jest szczególnie istotna przy połączeniach szkła ze szkłem. Kleje sprawdzają się w konstrukcjach o wysokim obciążeniu statycznym i dynamicznym. Oprócz tego oferowane są kleje UV niskolepkościowe o dobrej zwilżalności kapilarnej. Warto podkreślić łatwe przygotowanie powierzchni łączonych. Oprócz tego specjalne kleje UV są przeznaczone do klejenia szkła laminowanego ze szkłem laminowanym. Należy podkreślić, że folia PVB pochłania prawie całe promieniowanie UV. Nabyć można kleje o małej lepkości i dobrej elastyczności złącza klejonego.
W zależności od mocy i rodzaju lampy utwardzanie wstępne wymaga od 10 s. do 2 min., natomiast utwardzanie pełne zajmuje od 1-5 min. Jednak trzeba mieć na uwadze, że o czasie utwardzania decyduje szereg czynników w postaci odległości promiennika UV od łączonych elementów, grubości łączonych elementów, mocy promiennika i rodzaju kleju.
Balustrada szklana z okuciami podwójnymi (fot. Glassio)
Balustrada szklana z okuciami podwójnymi (fot. umakow)
Od klejów utwardzanych UV należy odróżnić kleje dwuskładnikowe, aktywowane specjalnych preparatem (aktywatorem). Wykorzystać można kleje o małej lepkości i dobrej elastyczności złącza klejonego. Specjalne składniki zapewniają, że połączenie klejone jest przezroczyste i nie żółknie.
Ostatnio pojawiła się możliwość przyklejania łączników mocowań punktowych do szkła za pomocą silikonów w postaci krążków o określonej średnicy i grubości.
Seria uchwytów listwowych trapani (fot. CDA)
Listwy montażowe
Podstawą mocowań tafli szkła do podłoża są profile (listwy) o zastosowaniu wewnętrznym i zewnętrznym. Typowy profil ze szkłem 8/8/4, przy wysokości balustrady 1100 mm jest w stanie przenosić obciążenia 1,5 kN/mb. Mocowanie profili odbywa się bezpośrednio do posadzki za pomocą śrub M12 przy rozstawie 100 mm. Zaleca się aby śruby miały długość wynoszącą przynajmniej 120 mm. Jako mocowanie można wykorzystywać również system kotwienia żywicą dwuskładnikową lub kotwy wklejane chemicznie. Do profili można dobrać kształtki, takie jak narożniki 90º, narożniki 35º, a także zaślepki i łączniki zejścia schodów z podestem.
Niejednokrotnie wykorzystywane są profile do balustrad pozwalające na odsunięcie linii mocowania kotew. Tym sposobem zyskuje się możliwość zlicowania zewnętrznej krawędzi profilu z posadzką. Typowe profile tego typu są przeznaczone do szkła 6/6/4, 8/8/4, 10/10/4, 12/12/4 zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz pomieszczeń.
Specjalne profile pozwalają na mocowanie do boku z obniżoną linia kotwienia. Przesunięta linia mocowania pionowego profilu umożliwia obniżenie linii kotwienia profilu do podłoża. Zastosowanie obejmuje również mocowanie do bocznego biegu schodów, bezpośrednio dopoliczka. W razie potrzeby można przewidzieć profil wykonany z uwzględnieniem indywidualnych wymagań konstrukcyjnych, czyli kąta nachylenia stopni, odsunięcia linii kotwienia śrub, grubości szkła czy zakładanej wytrzymałości statycznej. Linia kotew może być obniżona o 1000 mm poniżej schodów, balkonu czy tarasu.
Listwa do mocowania szkła mocowana do boku (fot. Eskatt)
Listwa do mocowania szkła mocowana od góry (fot. Eskatt)
Listwa do mocowania szkła mocowana od góry (fot. Eskatt)
Są również wersje profili umożliwiające precyzyjne dopasowanie górnej krawędzi listwy do posadzki. Można więc całkowicie zakryć mocowania eliminując widoczne otwory montażowe.
Obciążalność pozioma takich balustrad wynosi 1,5 kN do 2 kN, stąd też ich częste zastosowanie obejmuje obiekty użyteczności publicznej, stadiony, firmy, obiekty handlowe itp.
Dla zapewnienia odpowiedniej wytrzymałości ważna jest nie tylko grubość szkła ale również rozstaw mocowań.
Balustrada szklana na balkonach (fot. Glassio)
Na etapie obliczania parametrów balustrad bierze się pod uwagę czynniki takie, jak przeznaczenie (np. firma, obiekt użyteczności publicznej, dom mieszkalny), a także parcie wiatru, strefę klimatyczną, kierunki nacisku na szkło oraz wytrzymałość podstawy.
Listwy w zależności od wersji wykonuje się ze stali nierdzewnej lub z aluminium anodowanego imitującego stal nierdzewną. Wykorzystać można wkładki i kliny wykonane z plastiku (4 szt./1 mb profilu). Maskowanie połączenia zapewniają uszczelki gumowe przednie i uszczelki gumowe maskujące.
Słupek z mocowaniem punktowym okrągłym (fot. Eskatt)
Słupek z mocowaniem punktowym kwadratowym (fot. Eskatt)
Pochwyt nakładany okrągły (fot. Eskatt)
Słupki z pochwytem (fot. Eskatt)
Listwy mocowane na mokro
Ciekawe rozwiązanie architektoniczne stanowią systemy mokrego mocowania elementów szklanych balustrad. Wykonując taką konstrukcję w pierwszej kolejności powstaje specjalna bruzda pozwalającą na umieszczenie kształtownika będącego jednocześnie profilem nośnym. Kanał może być zatopiony w podłożu lub zamocowany od strony wierzchniej podłoża lub od strony bocznej określonej płaszczyzny np. ściany. Konstrukcja kanału powinna uwzględniać odpowiednią wytrzymałość na siły ścinające i zginające, jakie mogą wystąpić podczas eksploatacji balustrady. Do tak przygotowanej konstrukcji wkłada się panele szklane. Ważne jest, aby tafle były posadowione na odpowiednich podkładkach stabilizujących. Powstałe szczeliny pomiędzy szkłem a wewnętrzną częścią listwy wypełnia się specjalną zaprawą lub klejami dwuskładnikowymi. Dobierając odpowiednią substancję fugującą należy pamiętać aby nie miała ona skurczu przy wiązaniu. Od góry wypełnienie można uszczelnić uszczelkami z EPDM lub silikonem. Są również rozwiązania konstrukcyjne, w których dno kanału wypełnia się klejem do określonej wysokości a panel jest wciskany bezpośrednio, eliminując w ten sposób zjawisko bezpośredniego kontaktu szkła z kanałem. Klej lub zaprawa nie mogą mieć pęcherzy powietrza. Oprócz tego krawędzie szkła powinny przylegać stabilnie i dokładnie. Dla trwałości powstałej konstrukcji ważny jest nie tylko odpowiednio wykonany kanał ale również właściwości podłoża betonowego lub konstrukcji drewnianych i stalowych.
Przykład balustrady całoszklanej z okuciami punktowymi (fot. Stolarka Helta)
Słupki
Gotowe słupki, przeznaczone do szklanych balustrad, najczęściej wykonuje się ze stali nierdzewnej szczotkowanej lub polerowanej. Słupki mogą mieć konstrukcję z podporami poręczy, z przelotkami na rurki o różnych średnicach lub inną, z użyciem np. stali nierdzewnej, czy drewna. Słupki z uchwytami do szkła mają cztery otwory na kotwy mocujące do podłoża, rozetę maskującą oraz podstawę poręczy regulowaną lub stałą. Wysokość jest regulowana w zakresie 90-110 cm.
Łącznik do szkła boczny (fot. Eskatt)
Łącznik do szkła dolny z podstawą (fot. Eskatt)
Łącznik do szkła boczny i uszczelki (fot. Eskatt)
Mocowania do konstrukcji bocznej
Specjalne elementy pozwalają na montaż samonośnych systemów balustrad do boku konstrukcji, np. tarasów lub balkonów. Śruby montażowe mocujące profil dociskowy razem ze szkłem zapewniają stabilność konstrukcji. Dzięki adapterom profil można zamontować bezpośrednio do podstawy poprzez połączenie profilu przyściennego z obu stron. Typowe profile tego typu umożliwiają montaż szkła 8/8/4, 10/10/4 lub 12/12/4.
Specjalne listwy do mocowania bocznego są przeznaczone do konstrukcji wymagających obciążenia w linii poziomej do 2 kN – np. na stadionach. Powierzchnie niektórych listew przystosowano do pomalowania dowolnym kolorem z palety RAL lub obłożenia blachą nierdzewną o grubości 1,5 mm. Ilość śrub montażowych dobiera się w zależności od obciążenia balustrady, a także ilości: tafli w ciągu, załamań, podpór końcowych, podpór pośrednich. Z reguły wykonuje się trzy mocowania na 1 taflę szkła.
Oferowane są również profile do mocowania do boku konstrukcji za pomocą śrub z łbem stożkowym przy rozstawie 100 mm. Śruby powinny mieć min. długość 120 mm.
Odpowiednie profile balustrad samonośnych umożliwiają montaż do podłoży o utrudnionym dostępie. Chodzi głównie o miejsca z miękkim podłożem, do których nie ma możliwości przymocowania profilu bezpośrednio do podstawy. Specjalne adaptery umożliwiają obejście takich miejsc, uwzględniając wymagane obciążenie balustrad.
Rotula (fot. Eskatt)
Listwa kątowa 90° (fot. Eskatt)
Pochwyty
W zakresie pochwytów często spotykanym rozwiązaniem są elementy mocowane do boku paneli szklanych. Oprócz tego pochwyty (w kształcie elipsy, kwadratu, prostokąta lub koła) mogą bazować na konstrukcji, która jest nakładana na górną krawędź tafli szklanej. W takim rozwiązaniu obciążenie rozkłada się na szybę obciążoną oraz na szyby sąsiednie. Tafle mają usztywnienie na całej długości.