Artykuł skupia się na opisie projektów mostowych z wykorzystaniem szkła hartowanego i klejonego, które były prezentowane na konferencji, zorganizowanej przez „Świat Szkła” w kwietniu 2013 r.

 

Wprowadzenie

Cechy wytrzymałościowe współczesnych materiałów umożliwiają sposób projektowania polegający na doborze elementów konstrukcyjnych o zminimalizowanych wymiarach, uzyskując ich optyczną lekkość, smukłość i dynamikę formy. Rozwój technologii betonu w kierunku betonów wysokowartościowych, o ogromnej wytrzymałości na ściskanie, to ogromny impuls w rozwoju budownictwa, w tym budownictwa mostowego.

 

Drugim materiałem, który indentyfikuje się niespotykanymi wcześniej w historii rozwoju budownictwa możliwościami technicznymi, jest nowoczesne szkło, stosowane z powodzeniem w kładkach dla pieszych, jako element uzupełniający do ażurowych, stalowych konstrukcji nośnych [10]. Trzecią sferą materiałów są kompozyty, w tym kompozyty na bazie włókien szklanych, zatopionych w żywicy polimerowej (GFRP).

 

Kompozyty te wykazują wytrzymałość na rozciąganie większą od tradycyjnej stali, mogą być stosowane jako płyty pomostowe zarówno kładek dla pieszych, jak i mostów drogowych, czy kolejowych. Charakteryzują się małym ciężarem własnym i antykorozyjnością.

 

Parametry szkła wykorzystywanego w konstrukcjach mostowych

W konstrukcjach takich, jak kładki dla pieszych, stosuje się na pomosty, balustrady, obudowy ze szkła hartowanego. Tafle tego szkła w fazie produkcyjnej łączy się ze sobą, uzyskując finalną postać tzw. szkła klejonego (laminowanego).

 

Cechy szkła hartowanego i klejonego

Specyficzny dla szkła hartowanego sposób pękania jest wynikiem powstawania w jego przekroju trwałych naprężeń ściskających na powierzchni i rozciągających w środku. Jest to układ bardzo korzystny dla trwałości szkła. Szkło bowiem w swojej naturze jest bardzo wytrzymałe na ściskanie, mała jest natomiast jego wytrzymałość na rozciąganie.

 

Obecność sił ściskających na powierzchni i rozciągających we wnętrzu, jako wynik hartowania szkła, ma korzystny wpływ na mechaniczną, a także termiczną wytrzymałość szkła. Szkło hartowane jest 5-6 krotnie bardziej wytrzymałe na zginanie i na uderzenia, niż zwykłe szkło odprężone. Jego właściwości mechaniczne pozostają niezmienne w warunkach ciągłej pracy w temperaturze do 250oC i nie mają na nie wpływu również temperatury poniżej zera. Jest ono także odporne na nagłe zmiany temperatury.

 

Wytrzymuje szok termiczny do 200oC. Szkło hartowane uzyskuje się w kontrolowanym procesie polegającym na ogrzaniu szkła do temperatury około 650oC i gwałtownym jego schłodzeniu strumieniami zimnego, sprężonego powietrza.

Szkło klejone powstaje w wyniku połączenia jednej lub kilku tafli szkła (szklane pomosty kładek to 4-5 tafli szkła hartowanego). Warstwą sklejającą może być specjalna żywica lub folia. Szkło klejone (zarówno folią, jak i żywicą) uderzone pęka, ale zachowuje przy tym swój kształt, ponieważ odłamki przyklejone są do warstwy sklejającej.

Do sklejania tafli najczęściej stosuje się folię o grubości od 0,38 do 0,76 mm. W zależności od rodzaju użytej folii proces klejenia odbywa się w autoklawie (folia PVB), ponieważ musi zostać usunięte powietrze zamknięte między powierzchniami szyb (proces odbywa się w temperaturze 120-145°C, przy ciścieniu 120 - 140 MPa i trwa od 2 do 4 godzin); albo też w niezbyt skomplikowanym piecu do laminowania próżniowego (folie EVA i TPU).

Proces klejenia szkła żywicą, czyli tzw. żywicowanie, polega na wlewaniu jej w postaci ciekłej między dwie tafle szklane [5].

 

Test Heat Soak dla szkła hartowanego

Analizy naukowe uwidaczniają pewną słabość szkła float, jako bazy do późniejszego hartowania. Tkwi ona w malutkich cząstkach siarczku niklu (NiS), które sporadycznie mogą dostać się do masy szklanej w procesie produkcji szkła float. Pod wpływem ogrzania szkła w procesie hartowania cząstka siarczku niklu zawarta w tafli szkła zmienia swoją objętość.

Nagłe schłodzenie po nagrzaniu tafli, które powoduje jej zahartowanie sprawia, iż cząstka siarczku niklu, która potrzebuje określonej ilości czasu aby powrócić do pierwotnej objętości, nie ma takiej możliwości. Zostaje ona „zamrożona” w tym stanie, co powoduje wytworzenie dodatkowych naprężeń w szkle.

Mechanizm ten działa jak bomba z opóźnionym zapłonem. W zamontowanej w fasadzie hartowanej tafli szklanej z wtrąceniem cząstki siarczku niklu, która zostaje nagrzana pod wpływem promieniowania słonecznego, następuję uwolnienie wzrostu objętości cząstki, co powoduje dodatkowy wzrost naprężeń wewnętrznych.

Jeżeli taka cząstka umieszczona jest w strefie naprężeń rozciągających, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż zostanie przekroczony poziom naprężeń dopuszczalnych i nastąpi spontaniczne pęknięcie tafli szklanej. Znając mechanizm samoistnego pękania szyb pod wpływem wtrąceń siarczku niklu opracowano metodę eliminowania tafli zagrożonych pęknięciem.

Metodę tą nazwano Heat Soak Test (HST). Polega ona na podgrzaniu szyby hartowanej do temperatury około 290oC i utrzymywaniu jej w niej przez określony normą czas. W tym czasie, z prawdopodobieństwem bliskim 99%, następuje ujawnienie tafli szklanych z wtrąceniami i ich pęknięcie.

 

Wymagania normowe dla szkła hartowanego

Szkło termicznie hartowane powinno spełniać ścisłe wymagania jakościowe. Wymagania te zostały opisane w normach: PN-EN 12150-1 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis. i PN-EN 1863-1 Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis. Zgodnie z Ustawą o wyrobach budowlanych, szkło termicznie hartowane i termicznie wzmocnione może być wprowadzone do obrotu tylko wtedy, kiedy jest oznakowane.

Istnieje wybór między krajowym znakiem budowlanym B i znakiem europejskim CE. W obydwu przypadkach producent jest zobowiązany do wystawienia deklaracji zgodności swoich wyrobów z normami zharmonizowanymi z dyrektywą 89/106/EWG, tj. PN-EN 12150-2 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą i PN-EN 1863-1 Szkło w budownictwie [5].

 

Charakter siatki spękań szkła termicznie hartowanego

W badaniu siatki spękań poddaje się 5 próbek szkła o wymiarze 360x1100 mm. Każdą z próbek szkła skleja się z drugą taką samą za pomocą taśmy klejącej. Rozbija się ją uderzając w punkcie znajdującym się na środku dłuższego boku, w odległości 13 mm od krawędzi dla szkła hartowanego. Używa się do tego celu młotka o masie 75 g, punktaka uruchamianego siłą sprężyny lub innego urządzenia o utwardzanym ostrzu.

 

Zaleca się by promień krzywizny ostrza wynosił w przybliżeniu 0,2 mm. Przy ocenie siatki spękań nie uwzględnia się pasa brzegowego o szerokości 25 mm i obszaru wewnątrz okręgu o promieniu 100 mm wokół punktu uderzenia. Ze względu na różnice w uzyskiwanym obrazie siatki spękań wynik badania interpretowany jest odmiennie.

Dla szkła hartowanego ocenia się ją zliczając wolne od pęknięć (nie zawierające żadnych pęknięć łączących jedno obrzeże z pozostałymi) odłamki wewnątrz kwadratu o boku 50 mm, znajdującego się w obszarze, gdzie są one największe oraz mierząc długość odłamków wydłużonych. Przy zliczaniu przyjmuje się zasadę, że odłamki znajdujące się wewnątrz kwadratu liczy się jako całe, natomiast przecięte przez boki kwadratu – jako pół.

 

Wytrzymałość na zginanie szkła termicznie hartowanego

Badanie to przeprowadza się w oparciu o metodykę opisaną w punkcie 7 normy PN-EN 1288-3, na urządzeniu wytrzymałościowym – prasie, poddając 10 próbek szkła o wymiarach 360x1100 mm czteropunktowemu zginaniu. Wcześniej dokonuje się pomiarów długości, szerokości oraz grubości próbki. Próbkę umieszcza się na podporze z dwoma wyłożonymi gumą metalowymi wałkami o średnicy 50 mm, położonymi w odległości 1000 mm względem siebie.

 

Takimi samymi dwoma wałkami odległymi od siebie o 200 mm, próbka naciskana jest od góry. Próbka zginana jest z szybkością 2 N/mm2 (±0,4) do momentu aż pęknie. Z odczytanej wartości siły niszczącej oblicza się wytrzymałość szkła na zginanie. Notuje się ponadto wielkość strzałki ugięcia i czasu trwania zginania do rozbicia próbki. Wytrzymałość każdej z 10 badanych próbek szkła nie powinna być mniejsza od wymaganej [5].

 

Wytrzymałość szkła hartowanego na uderzenie wahadłem z oponami

Badanie wahadłem z oponami odtwarza sytuację przypadkowego zderzenia człowieka z szybą. Przeprowadza się go stosując metodykę opisaną w punkcie 5.3 normy PN-EN-12600, na stanowisku badawczym, którego zasadniczą część stanowi rama metalowa i zawieszone na linie dwie opony, napełnione powietrzem o ciśnieniu 0,35 MPa.

Zamocowane są one na metalowym trzpieniu tworząc końcówkę wahadła o masie 50 kg. Badaną szybę o wymiarach 876 x 1938 mm mocuje się w ramie metalowej, wyściełanej gumą o odpowiedniej twardości. Po zamocowaniu próbki opony podciąga się na wysokość 190 mm, zwalnia zaczep liny odciągającej tak, by opony spadając swobodnie uderzyły w środek geometryczny próbki.

 

Jeżeli próbka pęknie, dla zinterpretowania wyniku wybiera się 10 największych, pozostałych w ramie odłamków, waży je i przelicza na powierzchnię. W wypadku, gdy każda z badanych próbek nie pęknie lub pęknie bezpiecznie, co ma miejsce wtedy, gdy 10 największych wolnych od pęknięć, uwięzionych w ramie odłamków, posiada łączną masę nie większą niż masa odpowiadająca 65 cm2 badanej próbki, badane szkło uzyskuje klasę 3 wytrzymałości na uderzenie wahadłem z oponami.

 

Tak samo postępuje się w celu określenia klas 2 i 1 zrzucając opony z wysokości odpowiednio: 450 i 1200 mm. Dopuszcza się stosowanie próbek, które nie pękły przy uderzaniu ich wcześniej, oponami spadającymi z niższej wysokości [5].

 

Wybrane projekty ze szklanymi panelami transparentnych pomostów

Campo Volantin w Bilbao w Hiszpanii

Ogromną rolę w projektach hiszpańskiego architekta- inżyniera i rzeźbiarza Santiago Calatravy odgrywa światło. Ażurowe konstrukcje oraz wykorzystywanie, w zaskakujący nieraz sposób, szklanych elementów zapewniają bardzo dobre doświetlenie obiektów. A wykorzystywanie gry świateł do podświetlenia wybranych detali eksponuje walory architektoniczne, dodając optycznej lekkości.

Calatrava bardzo lubi wykorzystywać w swoich projektach, opisywane w artykule, szkło konstrukcyjne. Dla przykładu, kładka dla pieszych Campo Volantin w Bilbao w Hiszpanii (rys. 1), zrealizowana w 1997 roku ma właśnie pomost szklany, podświetlony w porze nocnej. Obiekt łączy nadbrzeżny bulwar Campo de Volantin z Ogrodami Alvia. Elementem mostu jest pomost, podwieszony na parabolicznym łuku, łączącym brzegi rzeki Nervion.

 

Charakterystyczna konstrukcja pomostu podtrzymuje wygięty, przeszklony chodnik, z łuku rozchodzą się elementy linowe (realizujące podwieszenie pomostu), potęgujące dynamikę kompozycji przestrzennej. Oświetlenie podkreśla walory estetyczne tej wyrafinowanej konstrukcji. Źródła światła rozmieszczone są pomiędzy stalowymi żebrami, pod spodem szklanego chodnika.

Światło daje złudzenie unoszenia się konstrukcji, dostarczając przechodniom niezwykłych doznań. Pozostałe punkty świetlne znajdują się w balustradzie, poręczach i linach. One właśnie wyznaczają w ciemności kształt mostu, który odbijając się w tafli wody, tworzy wspaniałe zjawisko [1], [2], [4], [6].

 

2013-07-13-1

Fot. 1. Szklany, transparentny pomost, oparty na ażurowej, stalowej konstrukcji, podświetlony w porze nocnej - Campo Volantin w Bilbao

 

Most Sundial w Redding

Most Sundial (obiekt dla pieszych i rowerzystów) w Redding był pierwszym realizowanym projektem mostu Calatravy w Stanach Zjednoczonych i niewątpliwie przedsięwzięcie to miało niemałe znaczenie dla samego autora. W jednym z udzielonych kilka lat temu wywiadów Calatrava określił most Sundial jako jedno z jego najważniejszych dotychczas osiągnięć zawodowych (rys. 2).

Most, a tak naprawdę kładka dla pieszych Sundial (2004) jest konstrukcją mostu wspornikowego, podwieszanego, jednopylonowego, z jednostronnie mocowanymi wantami. Jego całkowita długość wynosi 213 m.

Skrzynkowa konstrukcja pylonu o wysokości 66 m i wadze 580 t, odchylonego od pionu o 41 stopni, została osadzona na trzech asymetrycznie rozstawionych podparciach. Przednie podparcie pylonu zamocowane jest w łożysku o średnicy 0,30 m, dwa tylne podparcia są osadzone na betonowym fundamencie.

 

Asymetryczne usytuowanie pylonu i 14 kabli wantowych w stosunku do osi mostu podtrzymuje konstrukcję sekcji nośnych. Kratownica nośna oparta jest na trzech grubościennych rurach, rozstawionych asymetrycznie w taki sposób, że najszersze strony trójkątnego ułożenia rur, o szerokości 7 m, stanowią płaszczyznę pomostu.

Łączenia pomiędzy rurami nośnymi stanowią kombinację kształtownikowych ram i przekątnych, wzmacniających usztywnień. Pomost wyłożony jest paroma tysiącami szklanych, przeciwpoślizgowych paneli i kawałkami białego granitu. W porze wieczornej podświetlany jest lampami umieszczonymi pod pomostem.

Po południowej stronie rzeki zakotwiony jest w zbrojonym fundamencie. Dodatkowe uzupełnienie osadzenia mostu w fundamencie stanowi niewielka kolumna-podpora i łukowa rama. Smukłości i lekkości mostowi nadaje ażurowa, usztywniająca konstrukcja pomostu oraz biały kolor, który wyraźnie eksponuje budowlę na tle otoczenia. W całym projekcie widać wielką dbałość o detale. Zróżnicowany kształt i profil barierek pomostowych czy barierek przy wejściu i zejściu z mostu znakomicie uzupełniają estetykę konstrukcji.

Fundamenty podparć, zakotwień po obu brzegach rzeki oraz wszystkie obudowy zostały pokryte drobno potłuczoną, białą ceramiką. Co może budzić skojarzenia z zabiegami estetycznymi A. Gaudiego i innych twórców w dziełach secesyjnych katalońskiej Barcelony [7], [8], [9].

W porze wieczornej kładka jest podświetlona 219 lampami umieszczonymi pod szklanym pokładem, co daje inspirujący efekt architektoniczny, który nie byłby możliwy bez transparentności paneli szklanych. Nie byłoby też możliwe stworzenie takiej konstrukcji bez aplikacji współczesnego szkła hartowanego, klejonego o wybitnych parametrach wytrzymałościowych.

Pokład jest wyłożony 2245 przeciwpoślizgowymi szklanymi panelami oraz 280 kawałkami płyt granitowych, wyznaczającymi ścieżkę dla rowerzystów [3], [6]. Na fot. 2 pokazano ciekawy efekt uzyskany dla pomostu przez dobór odpowiednich materiałów.

 

2013-07-13-2

Fot. 2. Szklane panele pomostu konstrukcji Sundial

 

Kładka dla pieszych Petah Tikva w Izraelu

Kładka o konstrukcji podwieszonej (fot. 3), zrealizowana w 2005 roku, 12 km od Tel Avivu obejmuje przęsło główne stalowo-szklane o rozpiętości 50 m, usytuowane nad ruchliwą ulicą, obejmuje również dwa boczne ramiona o rozpiętości 39 m każde.

 

2013-07-14-1

Fot. 3. Kładka dla pieszych Petah Tikva

 

Obiekt łączy teren szpitala z centrum handlowym i przylega do parku oraz dzielnicy mieszkaniowej. Oprócz funkcji komunikacyjnej pełni rolę wizytówki miasta, punktu charakterystycznego, rozpoznawalnego i indywidualnego w otaczającej urbanistyce.

Sprawia wrażenie lekkości dzięki szklanym panelom pomostu oraz pylonowi, który został wykonstruowany poza płaszczyzną trzech pomostów, przęsła głównego i odchodzących od niego ramion, rozgałęzień.

Kształt pylonu przypomina faktycznie roślinną tykwę, jest ciekawy i niepowtarzalny, o dużym wyrazie artystycznym. Z pylonu interesująco rozchodzą się liny podwieszające, tworząc odrębne płaszczyzny. Są też one nietypowo zamocowane w cienkiej, wydawać by się mogło wiotkiej tykwie (fot. 4).

 

2013-07-14-2

Fot. 4. Ażurowy pomost stalowo-szklany kładki Petah Tikva

 

Obiekt z Jerozolimy

Chords Bridge (fot. 5), zlokalizowany nad ruchliwym skrzyżowaniem, jest konstrukcją wspornikową z asymetrycznym, odchylonym i zgiętym w połowie wysokości 118-metrowym pylonem. Jego przeciwwagę stanowi 140-metrowy zakrzywiony ustrój nośny, połączony 66 wantami z pylonem. Jest to pierwszy most wspornikowy Calatravy przeznaczony równocześnie dla pieszych i tramwajów.

Symbolizując ogromnych rozmiarów harfę, ulubiony instrument króla Davida, góruje ponad dachami starożytnego miasta. Ten niezwykle piękny obiekt z chwilą otwarcia stał się jego symbolem. Usytuowanie Chords Bridge kojarzy sie z nową bramą wjazdową do Jerozolimy.

Całkowita długość obiektu to 360 m. Pomost przybrał formę zakrzywionego łuku, w kształcie litery C. Konstrukcja łączy ulicę Jaffa z bulwarem Herzl. Zrealizowano w jej obrębie szklany, transparentny pomost i szklane balustrady.

 

2013-07-14-3

Fot. 5. Szklany pomost i szklane balustrady obiektu z Jerozolimy

 

Projektowanie kładek dla pieszych jest trudne ze względu na wiotkość konstrukcji – dużą rozpiętość ich przęseł w stosunku do małej szerokości pomostów. Wymagają one wnikliwych analiz pracy dynamicznej pod wpływem obciążenia, np. ruchem pieszych, czy wiatrem. Współczesne analizy numeryczne są w stanie dopomóc projektantowi, ale wymiar estetyczny to kwestia wyobraźni, wrażliwości i geniuszu (fot. 6).

 

2013-07-14-4

Fot. 6. Rzeźbiarska forma kładki dla pieszych z Jerozolimy

 

Częściowo obudowana kładka dla pieszych w Calgary

Ostatnio w projektach oryginalnych kładek dla pieszych architekci stosują efekt częściowego, bądź całkowitego zabudowania przestrzeni przeznaczonej dla ruchu pieszych, lub pieszych i rowerzystów, wykorzystując transparentne panele szklane. Taki zabieg zastosowano w konstrukcji z Calgary, powstałej w roku 2010 (rys. 7).

 

Konstrukcja stalowo-szklana przypomina swoją formą układ kodu DNA, jest interesująca wizualnie, świetnie wkomponowana w przestrzeń swej lokalizacji. Kolor powłoki antykorozyjnej elementów metalowych doskonale współgra z transparentymi panelami.

 

2013-07-14-5

Fot. 7. Projekt z kanadyjskiego Calgary

 

Transparentna platforma nad amerykańskim Wielkim Kanionem

Przełom rzeki Kolorado w amerykańskiej Arizonie to miejsce odwiedzane przez miliony turystów zwiedzających USA. To dla nich zaprojektowano kładkępodest- platformę widokową (fot. 8 i 9) będącą połączeniem stali i szkła – konstrukcję z pomostem usytuowanym na poziomie ponad 1200 m n.p.m. Konstrukcję, dla której były zrealizowane kompleksowe analizy numeryczne, uwzględniające obciążenie wiatrem o prędkości ponad 100 km/h, obciążenie parasejsmiczne, obciążenie dynamiczne ruchem pieszych itd.

 

2013-07-15-1

Fot. 8. Platforma widokowa nad Grand Canyon

 

Opisywana kładka dla pieszych z pomostem szklanym i szklanymi balustradami, pozwalająca w niebanalny sposób podziwiać piękny Grand Canyon jest jedynym w swoim rodzaju przykładem skutecznego oraz nad podziw efektywnego mariażu stali i szkła.

 

2013-07-15-2

Fot. 9. Zniewalający efekt transparentnej kładki, zawieszonej w przestrzeni

 

Kładka dla pieszych – szklany podest widokowy Oriental Pearl Tower

Szklany podest, na zewnątrz wieży telewizyjnej z Szanghaju (fot. 10-12), jest jeszcze jednym z przykładów zastosowania szklanego, transparentnego pomostu w kładce, zawieszonej nad miastem. Połączona z wieżą. Oriental Pearl Tower o wysokości 468 m, góruje nad miastem i jest dominantą w jego przestrzeni.

 

2013-07-15-4

Fot. 10. Szklana platforma widokowa, zawieszona nad miastem

 

Generalnie nowoczesna architektura Chin to zjawisko niebywale złożone. Gwałtowną transformację miast i zachodzące tam dynamiczne zmiany, architekt Rem Koolhaas określił jako „PhotoShop urbanizmu”. Styl współczesnej architektury chińskiej przypomina beztroski collage, który tworzą nowe obiekty naklejane na starą tkankę miejską.

 

2013-07-15-5

Fot. 11. Oriental Pearl Tower, wieża TV w Szanghaju

 

Skala olbrzymich inwestycji w Chinach przyciąga, poprzez konkursy, sławnych architektów, urbanistów, konstruktorów z całego świata. Powstało tam mnóstwo doskonałych w formie budowli [11]. Na pewno wykorzystanie szkła we współczesnej architekturze chińskiej to materiał na osobny artykuł.

 

2013-07-15-6

Fot. 12. Oriental Pearl Tower, wieża TV w Szanghaju

 

Zakończenie

Tworzywo, jakim jest nowoczesne szkło, w rękach, na przykład, hiszpańskiego twórcy architekta-rzeźbiarza, jest wykorzystywane z rozmachem, udowadniając, że jest to zarówno trwały, jak bezpieczny oraz piękny materiał [10]. Współcześnie szkło charakteryzuje się niebywałymi parametrami wytrzymałościowymi, za sprawą technologii klejenia i hartowania.

 

Jest bardzo chętnie wykorzystywane jako materiał pomostów kładek dla pieszych, balustrad itd., czego dowodem są pokazane powyżej projekty konstrukcyjne. Mostownictwo należy do tych sfer działalności człowieka, które mają specjalny wymiar. I ten szczególny, konkretny, techniczny i ten szeroki… ideologiczny.

 

Można powtórzyć za prof. J. Głombem, nestorem polskiego mostownictwa, że do działań na polu mostownictwa, do tworzenia nowego, do oceny osiągnięć potrzebni są na równych prawach – inżynier i …filozof. A właściwie – powinni to być ludzie, w których obie sfery stanowią jedność. Ze wszystkich inżynierskich osiągnięć człowieka mosty podsycają wyobraźnię o wiele więcej niż inne działania w sferze techniki, a zwłaszcza inne formy budownictwa [11].

 

Literatura
[1] Brown David J., Mosty. Trzy tysiące lat zmagań z naturą. Arkady, Warszawa 2005
[2] Chris van Uffelen, Bridge Architecture + Design. Braun Publishing AG, 2010
[3] Dąbrowiecki Krzysztof, Szarlatan czy spryciarz? „Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne”, Maj – Czerwiec 2009.
[4] Dupre Judith, Bridges. Black Dog & Leventhial Publishers, New York 1997
[5] Pollak Z. Badanie jakości szkła termicznie hartowanego i termicznie wzmocnionego. „Świat Szkła”, 2/2013
[6] Prokopska A. Jedność formy i konstrukcji w architekturze mostów Santiago Calatravy. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej nr 242
[7] Stankiewicz B. Szklana kładka dla pieszych w Lizbonie. „Szkło i Ceramika” 5/2011
[8] Stankiewicz B. Mosty Santiago Calatravy ze szklanymi panelami pomostów. „Szkło i Ceramika” 1/2010
[9] Stankiewicz B. Santiago Calatrava kreator piękna przestrzeni. „Świat Szkła” 1/2011
[10] Stankiewicz B. Piękno mostów Santiago Calatravy. Oficyna Wyd. Politechniki Opolskiej. Opole, 2013 (w przygotowaniu)
[11] Stankiewicz B. Mostowe giganty Chin. Oficyna Wyd. Politechniki Opolskiej. Opole, 2013 (w druku)

 

(...)

 

dr inż. Beata Stankiewicz
Katedra Dróg i Mostów Politechnika Opolska

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

Więcej informacj: Świat Szkła 07-08/2013

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.