Drogami ewakuacyjnymi określa się trasy wyznaczone do sprawnego opuszczenia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej.
Stanowią je zazwyczaj drogi komunikacji
ogólnej takie, jak korytarze, hole, pasaże
itp., a także schody i pochylnie.
Ze względów funkcjonalno-użytkowych
na drogach ewakuacyjnych są często usytuowane
drzwi wyposażone m.in. w zamykacze
i automatyczne napędy.
Wymagania związane z drzwiami na drogach ewakuacyjnych
Drzwi znajdujące się na drodze ewakuacyjnej
muszą umożliwiać maksymalnie
sprawne opuszczenie pomieszczenia przez
przebywające w nim osoby. W związku
z tym powinny spełniać określone wymagania,
wynikające z przepisów technicznoprawnych
oraz norm.
Podstawowy przepis stanowi rozporządzenie
Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2019 r.,
poz. 1065 z późniejszymi zmianami).
Wymagania sprecyzowano w rozdziale 4
działu „Bezpieczeństwo pożarowe”, a do
istotnych zaliczyć można postanowienia,
iż wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne
powinny być zamykane drzwiami,
a drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne
z budynku przeznaczonego na więcej niż
50 osób powinny otwierać się na zewnątrz
(nie dotyczy budynków zabytkowych). Ponadto
określono zasady obliczania szerokości
tego rodzaju drzwi oraz ich minimalną wysokość.
W rozporządzeniu zawarto zapis, iż drzwi
o wymaganej klasie odporności ogniowej powinny
być zaopatrzone w urządzenie zapewniające
samoczynne zamykanie otworu w razie
pożaru, przy czym te służące do ewakuacji
muszą mieć możliwość ręcznego otwierania.
Jednocześnie skrzydła drzwi stanowiące wyjście
na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich
całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej
szerokości tej drogi.
Warto podkreślić, iż z zaprezentowanego
rozporządzenia, jak i innych przepisów
techniczno-prawnych oraz literatury fachowej
odnoszącej się do ochrony przeciwpożarowej
wynika, że drzwi związane z tą problematyką
powinny mieć wymaganą klasę
odporności ogniowej, a także zapewnić odpowiednie
warunki do ewakuacji.
Takie stwierdzenie co do zasady zawiera
sprzeczność wynikającą z faktu, iż w razie
wybuchu pożaru w obiekcie budowlanym:
n drzwi przeciwpożarowe powinny być zamknięte,
aby zapewnić wymagany poziom
ochrony pożarowej budynku,
n drzwi ewakuacyjne i zainstalowane na
drogach ewakuacyjnych powinny być
otwarte, aby zapewnić przebywającym
w budynku i pomieszczeniach ludziom
sprawne oraz bezpieczne ich opuszczenie,
a straży pożarnej i innym służbom
ratunkowym umożliwić właściwą akcję
ratunkową i gaśniczą.
Stosując jednak specjalistyczne urządzenia
automatyzujące działanie, zarówno
drzwi przeciwpożarowe, jak i ewakuacyjne
mogą spełniać wzajemnie uzupełniające
się wymagania, przez co zapewnione zostanie
bezpieczeństwo użytkowania oraz
pożarowe w obiekcie i w poszczególnych
pomieszczeniach.
W wyjściach oraz na drogach ewakuacyjnych
stosuje się najczęściej drzwi rozwierane
oraz drzwi przesuwne. Wyroby te mogą być
wyposażone w automatyczny napęd, co występuje
najczęściej w odniesieniu do drzwi
przesuwnych. Ponadto w drzwiach rozwieranych
są zazwyczaj zainstalowane zamykacze
o konstrukcji uwzględniającej wymogi
ewakuacji. Wszystkie drzwi powinny spełniać
wymagania „standardowe”, określone w europejskich
normach wyrobu oraz dotyczących
bezpieczeństwa, a także wymagania specjalistyczne,
wynikające z funkcji ewakuacyjnych.
Zamykacze
Zamykacze drzwiowe działają na zasadzie
naprężenia sprężyny w trakcie otwierania
drzwi oraz samoczynnym ich zamknięciu
w czasie rozprężania sprężyny. Zamknięcie
może polegać na swobodnym „oddaniu”
energii zgromadzonej w sprężynie, i mamy
wtedy do czynienia z zamykaczem sprężynowym,
lub gdy oddawanie energii jest regulowane
przez dodatkowy czynnik. Tym
czynnikiem jest zazwyczaj tłumik hydrauliczny
i wtedy występuje zamykacz drzwiowy
z regulacją przebiegu zamykania.
Zamykacze drzwiowe obejmuje norma
PN-EN 1154:1999/A1:2004 Okucia budowlane
– Zamykacze drzwiowe z regulacją
przebiegu zamykania – Wymagania i metody
badań. Jej zakres jest ograniczony do zamykaczy
drzwiowych uruchamianych ręcznie,
w których energia zamykająca drzwi
jest wytwarzana w trakcie ich otwierania,
a skrzydło po zwolnieniu w kontrolowany
sposób wraca do pozycji zamkniętej.
Najczęściej do drzwi jednoskrzydłowych
są stosowane zamykacze wierzchnie z ramieniem
nożycowym, montowane w górnej
części powierzchni skrzydła. Wyrób tego
typu składa się głównie z korpusu i ramienia
oraz elementów montażowych. Zazwyczaj
ramię jest wyposażone w funkcję blokady
położenia otwarcia drzwi w zakresie
od 70°do 150° oraz możliwość regulacji
końcowej fazy zamykania (tzw. dobicie),
poprzez zmianę jego długości. Ponadto zamykacz
jest przystosowany do regulacji prędkości
zamykania, zwykle za pomocą śruby
umieszczonej na powierzchni czołowej jego
korpusu.
Drugi rodzaj prezentowanych okuć stanowią
zamykacze drzwiowe wierzchnie
z szyną ślizgową, przystosowane do instalowania
zarówno w drzwiach jedno-, jak
i dwuskrzydłowych. Typowy wyrób składa
się z korpusu, szyny ślizgowej i ramienia oraz
elementów mocujących. Zamykacze z szyną
ślizgową wyróżniają się tym, iż przy zamkniętych
drzwiach szyna jest usytuowana
w jednej płaszczyźnie z korpusem. Zazwyczaj
są one wyposażone w funkcję regulowania
siły i szybkości zamykania, regu-
CDN
